पुत्रगर्धिनीं - पुत्रप्रयोजनाभिलाषवर्तीं त्वां सकामां- संप्राप्तकामां न करिष्यामि – राज्याभिषेकं न करिष्यामि,
कुलदूषणपरमकश्मलत्वादित्याशयः ॥ १७ ॥
न मे विकाङ्क्षा जायेत त्यक्तुं त्वां पापनिश्चयाम् ।
यदि रामस्य [१] नावेक्षा त्वयि स्यान्मातृवत्सदा ॥ १८ ॥
अपि च ' त्यजेदेकं कुलस्यार्थे' इतिन्यायेन ते सांप्रतं विवासनमेव कार्यम्, तदपि - त्वय्यपि रामस्य भगवतो मातृप्रतिपत्त्यपरिक्षयात् मया न शक्यते, रामचित्तस्य दूरं भविष्यामीति शङ्कयेत्याह – न म इति । रामस्य त्वयि मातृवत् – कौसल्यावत् त्वयि सदाऽवेक्षा- प्रतीक्षा - प्रतिपत्तिः यदि न स्यात्, तदा पापनिश्चयां त्वां परित्यक्तुं मे विकाङ्क्षा - इच्छाभावो नैव जायेतेति योजनार्थः ॥ १८ ॥
उत्पन्ना तु कथं बुद्धिः तवेयं, पापदर्शिनि !
साधुचारित्रविभ्रष्टे! पूर्वेषां नो विगर्हिता ॥ १९ ॥
इयं बुद्धिरिति । [२]कनिष्ठस्य मेऽभिषेकबुद्धिरित्यर्थः ॥ १९ ॥
विगर्हितत्वमेव दर्शयति — अस्मिन्नित्यादि । अस्मिन्- अस्मदीये कुले ज्येष्ठोऽभिषिच्यते, अपरे भ्रातरस्तस्मिन्- तत्कार्ये समाहिताः
