|
य[१]मस्वसु सनिधिमेत्य रात्रौ स्वकान्तिचोर सुदृशामुरोज । |
योज्यम् । अत्र सुदृशा मुखैरिव नलिनीलताना सरसीरहैर्हरिमनोवशी करणनेपुण्याभाव प्रति विकासकेशराहित्ययो श्लेपभित्तिकाभेदाध्यवसायलब्ध केशराहित्यरूपसाधनवैकल्यवाक्यार्थहेतुफ़ काव्यलिङ्गमतिशयोक्तिसकीर्णम् । मञ्जुभाषिणी ॥ ९५ ॥
यमस्वसुरिति । सुदृशा उरोज कुच । इति जातावेकवचनम् । रात्रौ स्वकान्तिचोर तदानीमेव कमलस्य मुकुलनाच्चौर्यानुकूल्याच्चेति भाव । नलिनम् । पद्मकोशमित्यर्थ । यमखसुर्यनाया सनिव समीपमेत्य वारिमध्ये नालाग्र एव शूले निवेश्य हर्षात् स्वकान्तिचोरशूलारोषजन्यात् ववल्ग ननर्तेवेत्युत्प्रेक्षा नालाग्रशूलेति रूपकोज्जीविता । ‘यम खसु सनिधिमेत्य’ इत्यनेनोक्तदण्डस्य मर णान्तत्व सूच्यते ॥ ९६ ॥
व्यात्युक्षिकायामिति । व्यात्युक्षिकायाम् । ‘अन्योन्योपरि हस्ताभ्या व्यात्युक्षिर्जलसेचनम्’ इति हलायुध । विपुलेक्षणासु कान्तासु नखाना द्योतै प्रकाशैर्वलक्ष शुभ्रमम्भो वषन्कसहन्तु श्रीकृष्णस्य करोऽपीत्यपिना पदसमुच्चय । तस्या सरितो यमुनाया । तुशब्दो वाक्यालकारे । उदारा महती सखीं गङ्गामन्या असवीदिवेत्युत्प्रेक्षा । सूयते कर्तरि लुड्। नखद्योत इव वलक्ष वियति विक्षे पादिति भाव इत्यपि बोध्यम् ॥ ९७ ॥
उल्लासभाजेति । उल्लास भजतीति तद्राजा प्रेमौकटथयुक्तेन हरिणा प्रियाया कबर्या केशपाशे कहारमाल्ये रक्ताब्जमाल्ये कलिते योजिते सति सपत्न्या वक्र अस्त्रैरश्रुभि । असूयया यानि हसितानि हासास्तैश्च उत्तसित भूषित अभूदिति यत, तच्चित्रम् । एकेन माल्येन तत्कबर्यामलकरणे द्वयैरश्रुहसितैरेत दूक्भ्रालकरण दित्याश्चर्यम् । परमार्थस्तु सपल्या वक्रमस्त्रै उत्त आर्द्र असूयाह सितै सित श्वेत चाभूदिति । ‘आर्द्र सार्द्र क्लिन्न तिमित तिमित समुन्नमुत्त च' इत्यमर । इन्द्रवज्ञा ॥ ९८ ॥
ग्लहमिति । सवर्णा यमुनासलिलसमानकान्ति वर्ष्म शरीर यस्य स
