अ[५]थवा त्व शुनासीरस्य मनीषितस्य पूरणात्पू[६]र्वमेव पूर्वदेवगर्वनिर्वापणक्षुर्वहतया कुलिशमपि चिरारूढक [७]लङ्काङ्कुरजर्जरितधाराशतमातन्वती तदीया शक्तिमादत्स्वेति ॥
वीक्ष्येति । अथ इत्युक्तप्रकारेण वादिन वदन्त एन कर्ण वीक्ष्य वन्ध्य निष्फल वचनम् ‘मा पूरय मनोरथमिन्द्रस्य’ इत्यात्मक यस्य तथोक्तोऽपि गुणज्ञ । नतु गुणमेव दोषत्वेन ज्ञातेत्यर्थ । अतएव विस्मयस्य आश्रयस्यैव अम्बुनिधे वीचिषु तरगेषु मग्न । अतिविस्मित इत्यर्थ । पद्माना बन्धु सूय । पाटला श्वेतरक्ता अवरव्यापनादीषदरुणा । स्खत श्वेतेति यावत् । स्मितस्य रुचि यस्य तथोक्त सन् । गिर वाच वक्ष्यमाणा ऊचे उक्तवान् । व्रूज कर्तरि लिटि वच्यादेश । अत्र गुणज्ञत्वस्य अतिविस्मयहेतुत्वात् पदार्थहेतुकेन काव्यलिङ्गेन अङ्गेन विस्मयाम्बुनिधीति रूपक सकीर्णम् । तस्य च वचनस्य नैष्फल्यरूपप्रतिबन्ध कसत्वेऽपि तदुत्पत्तिवर्णनात्मिकया विभावनया ससृष्टि । स्वागता ॥ ९४ ॥
अये इति । अये वत्स हे पुत्र, भवत तव सबन्वि भाषित वचन अप्यात्मवधमङ्गीकृत्येन्द्रस्य वाञ्छा पूरयिष्यामीत्यात्मक स्थूललक्षाणा बहुप्रदाना क्षम उपपन्नमेव । भवादृशानामिति शेष । हे पुत्र, अमूह्श उक्तविधम् । ‘अदसो ईशोर्योगे’ इत्याद्यत्वदीर्घयो ‘अदसोसेर्दादु दो म ’इति दस्य च मत्वम् । अस्य चोत्व च । तव मत प्राणात्ययेऽयनुज्झनीयमू । दानव्रत तु मम मे रसना जिह्वा पुनरपि । उक्तप्रकारादन्यथेत्यर्थ । निदेशावशेष आज्ञावाक्यशेष एव पन्था तत्पथ तस्मिन् पान्था गच्छन्तीम् । ‘पन्थो ण नित्यम्’ इणि णप्रत्यय , पन्थादेशश्च । ततष्टापू । 'पान्थीम्' इति पाठ प्रामादिक । निर्मिमीते करोति । निदेशशेष किचिद्वच्मीत्यर्थ ॥
अथवेति । अयवा। उक्तार्थे असमतश्चेदित्यर्थ । इतीद काचित्क पाठम् ॥ त्वमिति । हे वत्स, त्व शुनासीरस्य इन्द्रस्य । ‘वृद्धश्रवा शुनासीर ’ इतीन्द्रपर्यायेष्वमर ।मनीषितस्य कामितस्य पूरणात् पूर्वमेव खय पूर्वदेवाना सुरद्विषा गर्वस्य निर्वापणे शमने धूर्वहतया भारवाहित्वेन हेतुना कुलिश वज्रायुधमपि चिरादारूढेन लग्नेन कलङ्काङ्कुरेण जर्जरित तुच्छित धाराणा कोटीना शत यस्य