(१०७)
अन्वयः
तत्र सः भार्गवप्रचण्डकोदण्डपरिश्रमः नृपः सद्यः ककुभः विजित्य अर्थिशतानि पूरयन् उवास । हि श्रियः फलं पात्रप्रतिपादनम् ।
व्याख्या:
तत्र कल्याणपुरे सः प्रसिद्धो भार्गवस्य परशुरामस्य प्रचण्डो भयङ्करः कोरण्डो घनूः ‘धनुश्चापो धन्चशरासनकोदण्डकार्मुकम्' इत्यमरः । तस्य परिश्रम इव परिश्रमः संप्रहरकार्यं यस्य स नृप आहवमल्लदेवः सर्वास्समप्रा’ ककुभो दिशो विजित्य स्वायत्तीकृत्वाऽर्थि्शतानि याचकशतमनोरथान् पूरयन्सफलयन्नुवास । हि यस्मात्कारणाच्छ्रियो लक्ष्म्यास्सम्पदश्च फलं सार्थवयं पात्रेषु योग्यस्थानेषु प्रतिपादनं दानम् । अत्राऽर्थान्तरन्यासालङ्कारः ।।
भाषा
ं परशुराम के भयंकर धनुष के संहार के समान संहार करने वाला वह प्रसिद्ध राजा आहवमल्लदेव, समग्र दिशाओ को जीतकर और संकडो अर्थिजनो को दान देकर कल्याणपुर में रहने लगा । क्योकि लक्ष्मी का सार्थक्य योग्य आर्थियो को दान देना ही है ।
जगत्पनर्घेषु समस्तवस्तुषु क्षितीश्वरः पादतलस्थितेष्वपि ।
अभूद्विना पुत्रमुखेन्दुदर्शनं प्रभातनीलोत्पलदीनलोचनः ॥२७॥
अन्वयः
क्षितीश्वरः जगति अनर्घेषु समस्तवस्तुषु पातलस्थितेषु अपि पुत्रमुखेन्दु दर्शनं विना प्रभातनीलोत्पलदीनलोचनः अभूत् ।
व्याख्या:
क्षितेः पूज्या ईश्वर प्रभुर्जगति लोके ‘त्रिष्वयो जगती लोको विष्टप भूय जगत्' इत्यमरः । अनर्घष्वमूल्येषु समस्तवस्तुषु सकलपदार्थेषु पादतलेप्ये समीप एव स्थिता विद्यमानास्तैष्वतिसुलभेषु सत्स्यवि पुत्रस्याऽऽत्मजस्य यन्मुखमान हते लोचने नेत्रे यस्य स अभूत । चन्द्रदर्शः
