भरतादेरप्रवृत्तिः पुराणोक्तेति चेत्तदा । |
भरतादेर्ज्ञानिनो जनस्यापि लोकव्यवहारेऽप्रवृत्तिः पुराणोक्ता पुराणप्रसिद्धेति चेत्तदा जक्षन् क्रीडन् रतिं विंदन्निति, “जक्षन् क्रीडन् रममाणः स्त्रीभिर्वा यानैर्वा जातिभिर्वा वयस्यैर्वा नोपजनं स्मरन्निदं शरीर’ (छां. ८. १२. ३.) मिति, श्रुतिं नाश्रौषीः किम् ? प्रवृत्तिप्रतिपादकं श्रौतं वाक्यं त्वया किं न श्रुतमित्यर्थः॥२७२॥
किंच तव शंकाऽपि पुराणतात्पर्यानभिज्ञतामूलिकानुभवविरुद्धा चेत्याह,नेति।
न ह्याहारादि संत्यज्य भरताद्याः स्थिताः क्वचित् । |
स्पष्टः पूर्वार्धः। काष्ठपाषाणवदचेतनपदार्था इव न स्थिताः । किन्तु तत्र प्रवर्तन्त एवेत्यनुभवः । संगभीता उदासते औदासीन्येन वर्तन्ते । नान्तरीयक- प्रवृत्तीतरप्रवृत्तिशून्या एव वर्तन्त इति पुराणतात्पर्यविषयीभूतोऽर्थ इति तात्पर्यम् ॥२७३॥
निस्संगत्वमेव सर्वैर्मुमुक्षुभिरेष्टव्यंमिति तदेव स्तौति, संगीति ।
संगी हि बाध्यते लोके निस्संगः सुखमश्नुते । |
स्पष्टोऽर्थः ॥२७४ ॥
ननु विषयाभिमानत्यागस्यैव ज्ञानिलक्षणत्वेऽन्तर्विषयाभिमानशून्येषु बहिरभिमानवद्वयवहरत्स्वज्ञत्वं जनैः कथं व्यवह्रियत इत्याशंक्य परिहरति,अज्ञात्वेति।
अज्ञात्वा शास्त्रहृदय मूढो वक्त्यन्यथाऽन्यथा । |