"कोऽयमात्मेति वयमुपास्महे " इत्यादिविचारेण तत्त्वं पदार्थशोधनपुरस्सरं "प्रज्ञानं ब्रह्मेति"(ऐ.१.५.३.) प्रज्ञानरूपस्यात्मनो ब्रह्मत्वं दर्शितम् । अस्मिन् संदर्भे पंचमप्रकरणे आदिमपद्यद्वयमवलोकनीयम् ॥ ६८ ॥
एतदर्थमेवेतरश्रुतिष्वप्यतिदिशति, अवान्तरेति ।
|
अवान्तरेण वाक्येन परोक्षा ब्रह्मधीर्भवेत् । |
अवान्तरेण वाक्येनोषनिषदुपलब्धेनेतरवाक्येन । परोक्षा ब्रह्मधीर्भवेत् । सर्वत्र सर्वासु श्रुतिषु महावाक्यविचारादेव अपरोक्षधीर्भवेदिति योजना ॥ ६९ ॥
महावाक्यानां ब्रह्मापरोक्षज्ञानजनकत्वं भगवत्पादैरपि प्रतिपादितमित्याह, ब्रह्मेति ।
|
ब्रह्मापरोक्ष्यसिध्यर्थं महावाक्यमितीरितम् ।। |
विमतिर्विसंवादो न । स्पष्टमन्यत् ॥ ७०॥
वाक्यवृत्तिरीत्या त्वंपदवाच्यार्थमाह, आलंबनेति ।
|
आलंबनतया भाति योऽस्मत्प्रत्ययशब्दयोः । |
योऽन्तःकरणसंभिन्नबोधः अन्तःकरणेन संभिन्नः संकीर्णस्तदुपाधिको यो बोधश्चिद्रूप: सः अस्मत्प्रत्ययशब्दयोरहमित्याकारकं ज्ञानमहमितिशब्दश्च तयोरालंबनतया विषयत्वतो भाति स्फुरति स बोधस्वंपदाभिधः त्वमितिशब्द वाच्यः । तत्वमसीति महावाक्यगतत्वंपदवाच्यः । अस्मत्प्रत्ययशब्दयोर्विषयत्वेन भासमानोऽन्तःकरणोपाधिकश्चिदात्मा त्वम् शब्दवाच्य इति भावः ॥ ७१॥
तत्पदवाच्यार्थमाह, मायेति ।
|
मायोपाधिर्जगद्योनिः सर्वज्ञत्वादिलक्षणः। |
