महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-086

← आश्वमेधिकपर्व-085 महाभारतम्
चतुर्दशपर्व
महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-086
वेदव्यासः
आश्वमेधिकपर्व-087 →

चारमुखादर्जुनस्य तुरगसंचारणात्पुनर्नगरं प्रत्यागमनश्रवणहृष्टस्य युधिष्ठिरस्य निदेशाद्भीमेन यज्ञशालादिनिर्मापणम्।। 1 ।। तथा नानादेशेभ्यो ब्राह्मणाद्यानयनपूर्वकं तेषामन्नदानादिव्यवस्थाकरणम्।। 2 ।।

  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118
वैशम्पायन उवाच। 14-86-1x
न्यवर्तत ततो वाजी येन नागाह्वयं पुरम्।
तं निवृत्तं तु शुश्राव चारेणैव युधिष्ठिरः।
श्रुत्वाऽर्जुनं कुशलिनं स च हृष्टमनाऽभवत्।।
14-86-1a
14-86-1b
14-86-1c
विजयस्य च तत्कर्म गान्धारविषये तदा।
श्रुत्वा चान्येषु देशेषु स सुप्रीतोऽभवत्तदा।।
14-86-2a
14-86-2b
एतस्मिन्नेव काले तु द्वादशीं माघमासिकीम्।
इष्टं गृहीत्वा नक्षत्रं धर्मराजो युधिष्ठिरः।।
14-86-3a
14-86-3b
समानीय महातेजाः सर्वान्भ्रातॄन्महीपतिः।
भीमं च नकुलं चैव सहदेवं च कौरव।।
14-86-4a
14-86-4b
प्रोवाचेदं वचः काले तदा धर्मभृतांवरः।
आमन्त्र्य वदतां श्रेष्ठो भीमं प्रहरतां वरम्।।
14-86-5a
14-86-5b
आयाति भीमसेनासौ सहाश्वेन तवानुजः।
यथा मे पुरुषाः प्राहुर्ये धनंजयसारिणः।।
14-86-6a
14-86-6b
उपस्थितश्च कालोऽयमभितो वर्तते हयः।
माघी च पौर्णमासीयं मासः शेषो वृकोदर।।
14-86-7a
14-86-7b
तत्प्रस्थाप्यन्तु विद्वांसो ब्राह्मणा वेदपारगाः।
वाजिमेधार्थसिद्ध्यर्थं देशं पश्यन्तु यज्ञियम्।।
14-86-8a
14-86-8b
इत्युक्तः स तु तच्चक्रे भीमो नृपतिशासनम्।
हृष्टः श्रुत्वा गुडोकेशमायान्तं पुरुषर्षभम्।।
14-86-9a
14-86-9b
ततो ययौ भीमसेनः प्राज्ञैः स्थपतिभिः सह।
ब्राह्मणानग्रतः कृत्वा कुशलान्यज्ञकर्मणि।।
14-86-10a
14-86-10b
तं ससालचयं श्रीमत्सप्रतोलीसुघट्टितम्।
मापयामास कौरव्यो यज्ञवाटं यताविधि।।
14-86-11a
14-86-11b
प्रासादशतसम्बन्धं मणिप्रवरकुट्टिमम्।
`सदः स पत्नीसदनं साग्नीध्रमपि चोत्तरम्।'
कारयामास विदिवद्धेमरत्नविभूषितम्।।
14-86-12a
14-86-12b
14-86-12c
स्तंभान्कनकचित्रांश्च तोरणानि बृहन्ति च।
यज्ञायतनदेशेशु दत्त्वा शुद्धं च काञ्चनम्।।
14-86-13a
14-86-13b
अन्तःपुराणां राज्ञां च नानादेशसमीयुषाम्।
कारयामास धर्मात्मा तत्रतत्र यथाविधि।।
14-86-14a
14-86-14b
ब्राह्मणानां न वेश्मानि नानादेशसमीयुषाम्।
कारयामास कौन्तेयो विधिवत्तान्यनेकशः।।
14-86-15a
14-86-15b
तथा सम्प्रेषयामास दूतान्नृपतिशासनात्।
भीमसेनो महाबाहो राज्ञामक्लिष्टकर्मणाम्।।
14-86-16a
14-86-16b
ते प्रियार्थं कुरुपतेराययुर्नृपसत्तम।
रत्नान्यनेकान्यादाय स्त्रियोऽश्वानायुधानि च।।
14-86-17a
14-86-17b
तेषां निर्विशतां तेषु शिबिरेषु महात्मनाम्।
नर्दतः सागरस्येव दिवस्पृगभवत्स्वनः।।
14-86-18a
14-86-18b
`प्रत्युद्गम्य नमस्कृत्य ब्राह्मणांश्च न्यवेदयत्।।' 14-86-19a
तेषामभ्यागतानां च स राजा कुरुवर्धनः।
व्यादिदेशान्नपानानि शय्याश्चाप्यतिमानुषाः।।
14-86-20a
14-86-20b
वाहनानां च विविधाः शालाः शालीक्षुगोरसैः।
उपेता भरतश्रेष्ठो व्यादिदेश स धर्मराट्।।
14-86-21a
14-86-21b
`वर्णाः पृथक्सन्निविष्टा ह्युत्तरोत्तरपूजिताः'।
तथा तस्मिन्महायज्ञे धर्मराजस्य धीमतः।
समाजग्मुर्मुनिगणा बहवो ब्रह्मवादिनः।।
14-86-22a
14-86-22b
14-86-22c
ये च द्विजातिप्रवरास्तत्रासन्पृथिवीपते।
समाजग्मुः सशिष्यांस्तान्प्रतिजग्राह कौरवः।।
14-86-23a
14-86-23b
सर्वांश्च ताननुययौ यावदावसथान्प्रति।
स्वयमेव महातेजा दंभं त्यक्त्वा युधिष्ठिरः।।
14-86-24a
14-86-24b
ततः कृत्वा स्थपतयः शिल्पिनोऽन्ये च ये तदा।
कृत्स्नं यज्ञविधिं राजन्धर्मराजे न्यवेदयन।।
14-86-25a
14-86-25b
तच्छ्रुत्वा धर्मराजस्तु कृतं सर्वमतन्द्रितः।
हृष्टरूपोऽभवद्राजन्सह भ्रातृभिरादृतः।।
14-86-26a
14-86-26b
तस्मिन्यज्ञे प्रवृत्ते तु वाग्मिनो हेतुवादिनः।
हेतुवादान्बहूनाहुः परस्परजिगीषवः।।
14-86-27a
14-86-27b
ददृशुस्तं नृपतयो यज्ञस्य विधिमुत्तमम्।
देवेन्द्रस्येव विहितं भीमसेनेन भारत।।
14-86-28a
14-86-28b
ददृशुस्तोरणान्यत्र शातकुंभमयानि ते।
शय्यासनविहारांश्च सुबहून्रत्नसंचयान्।।
14-86-29a
14-86-29b
घटान्पात्रीः कटाहानि कलशान्वर्धमानकान्।
न हि किञ्चिदसौवर्णमपश्यन्वसुधाधिपाः।।
14-86-30a
14-86-30b
यूपांश्च शास्त्रपठितान्दारवान्हेमभूषितान्।
उपक्लृप्तान्यथाकालं विधिवद्भूरिवर्चसः।।
14-86-31a
14-86-31b
स्थलजाक जलजा ये च पशवः केचन प्रभो।
सर्वानेव समानीतानपश्यंस्तत्र ते नृपाः।।
14-86-32a
14-86-32b
गाश्चैव महिषीश्चैव तथा वृद्धस्त्रियोपि च।
औदकानि च सत्वानि श्वापदानि वयांसि च।।
14-86-33a
14-86-33b
जरायुजाण्डजातानि स्वेदजान्युद्भिदानि च।
पर्वतानूपजातानि भूतानि ददृशुश्च ते।।
14-86-34a
14-86-34b
एवं प्रमुदितं सर्वं पशुगोधनधान्यतः।
यज्ञवाटं नृपा दृष्ट्वा परं विस्मयमागताः।।
14-86-35a
14-86-35b
`अनिशं दीयते च स्म तत्र भोज्यं पृथग्विधम्।।'
ब्राह्मणानां विशां चैव बहुमृष्टान्नमृद्धिमत्।।
14-86-36a
14-86-36b
पूर्णे शतसहस्रे तु विप्राणां तत्रि भुञ्जताम्।
दुन्दुभिर्मेघनिर्घोषो मुहुर्मुहुरताड्यत।
विननादासकृच्चापि दिवसेदिवसे गते।।
14-86-37a
14-86-37b
14-86-37c
एवं स ववृते यज्ञो धर्मराजस्य धीमतः।
अन्नस्य सुबहून्राजन्नुत्सर्गान्पर्वतोपमान्।
दधिकुल्याशअच ददृशुः सर्पिषश्च ह्रदाञ्जनाः।।
14-86-38a
14-86-38b
14-86-38c
जंबूद्वीपो हि सकलो नानजनपदायुतः।
राजन्नदृस्यतैकस्थो राज्ञस्तस्य महामखे।।
14-86-39a
14-86-39b
तत्र जातिसहस्राणि पुरुषाणां ततस्ततः।
गृहीत्वा धमाजग्मुर्बहूनि भरतर्षभ।।
14-86-40a
14-86-40b
स्रग्विणश्तापि ते सर्वे सुमुष्टमणिकुण्डलाः।
पर्यवेषन्द्विजातींस्ताञ्शतशोऽथ सहस्रशः।।
14-86-41a
14-86-41b
विविधान्यन्नपानानि पुरुषा येऽनुयायिनः।
ते वै नृपोपभोज्यानि ब्राह्मणानां ददुश्च ह।।
14-86-42a
14-86-42b
।। इति श्रीमन्महाभारते आश्वमेधिकपर्वणि
अनुगीतापर्वणि षडशीतितमोऽध्यायः।। 86 ।।

14-86-3 इष्टं नक्षत्रं पुष्यम्।। 14-86-8 प्रस्थाप्यन्तु प्रस्थापयन्तु। स्वार्थे णिच्। प्रतिष्ठन्त्वित्यर्थः।।

आश्वमेधिकपर्व-085 पुटाग्रे अल्लिखितम्। आश्वमेधिकपर्व-087