"पृष्ठम्:पातञ्जलयोगसूत्रभाष्यविवरणम्.pdf/250" इत्यस्य संस्करणे भेदः
पुटस्थितिः | पुटस्थितिः | ||
- | + | पुष्टितम् | |
पुटाग्रः(अव्यचितम्) : | पुटाग्रः(अव्यचितम्) : | ||
पङ्क्तिः १: | पङ्क्तिः १: | ||
{{rh|center= |
{{rh|center=पातञ्जलयोगसूत्रभाष्यविवरणे |left=२०४ }} |
||
पुटाङ्गम् (उपयोगार्थम्) : | पुटाङ्गम् (उपयोगार्थम्) : | ||
पङ्क्तिः १: | पङ्क्तिः १: | ||
{{c|[ भाष्यम् ]}} |
{{c|[ भाष्यम् ]}} |
||
{{gap}}अथ हानस्य कः प्राप्त्युपाय इति |
{{gap}}अथ हानस्य कः प्राप्त्युपाय इति--- |
||
{{c|[ सूत्रम् ]}} |
{{c|[ सूत्रम् ]}} |
||
विवेकख्यातिरविप्लवा हानोपायः ॥ २६ ॥ |
विवेकख्यातिरविप्लवा हानोपायः ॥ २६ ॥ |
||
{{c|[ भाष्यम् ]}} |
{{c|[ भाष्यम् ]}} |
||
{{gap}} |
{{gap}}सत्वपुरुषान्यताप्रत्ययो विवेकख्यातिः । सा तु अनिवृत्तमिथ्याज्ञाना प्लवते । यदा मिथ्याज्ञानं दग्धबीजभावं वन्ध्यप्रसवं सम्पद्यते, तदा विधूतक्लेशरजसः सत्त्वस्य परे वैशारद्ये परस्यां वशीकारसंज्ञायां वर्तमानस्य विवेकप्रत्ययप्रवाहो निर्मलो भवति । |
||
{{c|[ विवरणम् ]}} |
{{c|[ विवरणम् ]}} |
||
{{gap}} ननु च अनियतविपाकस्य कर्मणः सद्भावे |
{{gap}} ननु च अनियतविपाकस्य कर्मणः सद्भावे कथं हानं स्यात् ? पुनरनियतविपाककर्मणा शरीरस्यारम्भ इति । न—अभिहितप्रतिविधानत्वात् । सम्यग्दर्शनेन क्लेशबीजस्य दाहात् कर्मणामनारम्भकत्वमुक्तं दग्धबीजभावापनीततुषशलितण्डुलनिदर्शनेन ! तस्मात् न विदुषः कारणाभावाच्छरीरारम्भः ॥ २५ ॥ |
||
{{gap}}उक्तस्तृतीयो व्यूहः-आरोग्यस्थानीयो हानं नाम । अधुना चतुर्थं व्यूहं भैषज्यस्थानीयमुपाचिख्यासन्नाह-हानस्य कः प्राप्त्युपायः? इति ॥ |
{{gap}}उक्तस्तृतीयो व्यूहः-आरोग्यस्थानीयो हानं नाम । अधुना चतुर्थं व्यूहं भैषज्यस्थानीयमुपाचिख्यासन्नाह-हानस्य कः प्राप्त्युपायः? इति ॥ |
||
{{gap}}ननु च |
{{gap}}ननु च कथं हानस्य प्राप्युपाय इति ? यावता नैव हानमवस्तुत्वात् प्राप्यम् ! बन्धनोपरम एव हि हानम् । नैष दोषः । यत्नसाध्यत्वादविद्यानिवृत्तेः यथा निगलभेदः । सम्यक्ख्यातौ सत्यामविद्यानिवृत्तिरिति हानमवस्त्वपि प्राप्यमित्युपचर्यते | |
||
{{gap}}विवेकख्यातिरविप्लवा हानोपायः । का पुनर्विवेकख्यातिरित्याहसत्त्वपुरुषान्यताप्रत्ययः सत्त्वपुरुषयोः साधर्म्यवैधर्म्ययाथात्म्यावबोध इत्यर्थः । सा तु विवेकख्यातिः अनिवृत्तमिथ्याज्ञाना विप्लुवत्ते न स्थिरीभवति, न कार्यक्षमेति ॥ |
{{gap}}विवेकख्यातिरविप्लवा हानोपायः । का पुनर्विवेकख्यातिरित्याहसत्त्वपुरुषान्यताप्रत्ययः सत्त्वपुरुषयोः साधर्म्यवैधर्म्ययाथात्म्यावबोध इत्यर्थः । सा तु विवेकख्यातिः अनिवृत्तमिथ्याज्ञाना विप्लुवत्ते न स्थिरीभवति, न कार्यक्षमेति ॥ |
||
{{gap}}तथा चोक्तम्--"यथा हेमाविपक्कं न विराजते । |
{{gap}}तथा चोक्तम्--"यथा हेमाविपक्कं न विराजते । |
||
{{gap}} |
{{gap}}तथाऽपक्ककषायस्य विज्ञानं न प्रकाशते ||" |
||
{{gap}}तथा "कामग्राहगृहीतस्य ज्ञानमप्यस्य न प्लुवः" । इति ॥ |
{{gap}}तथा "कामग्राहगृहीतस्य ज्ञानमप्यस्य न प्लुवः" । इति ॥ |
||
{{gap}}यदा तु मिथ्याज्ञानं दग्धबीजभावं दग्धबीजत्वादेव वन्ध्यप्रसवं कार्यारम्भाक्षमं सम्पद्यते, तदा विधूतक्लेशरजसः क्लेशा एव रजः विधूतं यस्य तद्विधूतक्लेशरजः तस्य सत्त्वस्य रागादिमलाकलङ्कितस्य पररयां वशीकारसंज्ञायां वर्तमानस्य ज्ञानप्रसादमात्रे वर्तमानस्य ! तदेवानुवदति-विवेकप्रत्ययप्रवाहः |
{{gap}}यदा तु मिथ्याज्ञानं दग्धबीजभावं दग्धबीजत्वादेव वन्ध्यप्रसवं कार्यारम्भाक्षमं सम्पद्यते, तदा विधूतक्लेशरजसः क्लेशा एव रजः विधूतं यस्य तद्विधूतक्लेशरजः तस्य सत्त्वस्य रागादिमलाकलङ्कितस्य पररयां वशीकारसंज्ञायां वर्तमानस्य ज्ञानप्रसादमात्रे वर्तमानस्य ! तदेवानुवदति-विवेकप्रत्ययप्रवाहः विवेकज्ञाननिरन्तरभावः निर्मलो भवति ॥ |