"हठयोगप्रदीपिका/उपदेशः १" इत्यस्य संस्करणे भेदः

आरोढुं इच्छोरधिरोहिणीव ।।॥ १.१ ।।॥ <br>

केवलं राजयोगाय हठविद्योपदिश्यते ।।॥ १.२ ।।॥ <br>

हठप्रदीपिकां धत्ते स्वात्मारामः कृपाकरः ।।॥ १.३ ।।॥ <br>

स्वात्मारामोऽथवा योगी जानीते तत्प्रसादतः ।।॥ १.४ ।।॥ <br>

चौरङ्गीमीनगोरक्षविरूपाक्षबिलेशयाः ।।॥ १.५ ।।॥ <br>

कोरंटकः सुरानन्दः सिद्धपादश्च चर्पटिः ।।॥ १.६ ।।॥ <br>

कपाली बिन्दुनाथश्च काकचण्डीश्वराह्वयः ।।॥ १.७ ।।॥ <br>

भानुकी नारदेवश्च खण्डः कापालिकस्तथा ।।॥ १.८ ।।॥ <br>

खण्डयित्वा कालदण्डं ब्रह्माण्डे विचरन्ति ते ।।॥ १.९ ।।॥ <br>

अशेषयोगयुक्तानां आधारकमठो हठः ।।॥ १.१० ।।॥ <br>

भवेद्वीर्यवती गुप्ता निर्वीर्या तु प्रकाशिता ।।॥ १.११ ।।॥ <br>

एकान्ते मठिकामध्ये स्थातव्यं हठयोगिना ।।॥ १.१२ ।।॥ <br>

प्रोक्तं योगमठस्य लक्षणं इदं सिद्धैर्हठाभ्यासिभिः ।।॥ १.१३ ।।॥ <br>

गुरूपदिष्टमार्गेण योगं एव समभ्यसेत् ।।॥ १.१४ ।।॥ <br>

जनसङ्गश्च लौल्यं च षड्भिर्योगो विनश्यति ।।॥ १.१५ ।।॥ <br>

जनसङ्गपरित्यागात्षड्भिर्योगः प्रसिद्ध्यति ।।॥ १.१६ ।।॥ <br>

दयार्जवं मिताहारः शौचं चैव यमा दश ।।॥ १.१७ ।।॥ <br>

नियमा दश सम्प्रोक्ता योगशास्त्रविशारदैः ।।॥ १.१८ ।।॥ <br>

कुर्यात्तदासनं स्थैर्यं आरोग्यं चाङ्गलाघवम् ।।॥ १.१९ ।।॥ <br>

अङ्गीकृतान्यासनानि कथ्यन्ते कानिचिन्मया ।।॥ १.२० ।।॥ <br>

ऋजुकायः समासीनः स्वस्तिकं तत्प्रचक्षते ।।॥ १.२१ ।।॥ <br>

दक्षिणेऽपि तथा सव्यं गोमुखं गोमुखाकृतिः ।।॥ १.२२ ।।॥ <br>

इतरस्मिंस्तथा चोरुं वीरासनं इतीरितम् ।।॥ १.२३ ।।॥ <br>

कूर्मासनं भवेदेतदिति योगविदो विदुः ।।॥ १.२४ ।।॥ <br>

निवेश्य भूमौ संस्थाप्य व्योमस्थं कुक्कुटासनम् ।।॥ १.२५ ।।॥ <br>

भवेद्कूर्मवदुत्तान एतदुत्तानकूर्मकम् ।।॥ १.२६ ।।॥ <br>

धनुराकर्षणं कुर्याद्धनुरासनं उच्यते ।।॥ १.२७ ।।॥ <br>

श्रीमत्य्सनाथोदितं आसनं स्यात् ।।॥ १.२८ ।।॥ <br>

चन्द्रस्थिरत्वं च ददाति पुंसाम् ।।॥ १.२९ ।।॥ <br>

वसेदिदं पश्चिमतानं आहुः ।।॥ १.३० ।।॥ <br>

उदरे कार्श्यं अरोगतां च पुंसाम् ।।॥ १.३१ ।।॥ <br>

मायूरं एतत्प्रवदन्ति पीठम् ।।॥ १.३२ ।।॥ <br>

जनयति जठराग्निं जारयेत्कालकूटम् ।।॥ १.३३ ।।॥ <br>

शवासनं श्रान्तिहरं चित्तविश्रान्तिकारकम् ।।॥ १.३४ ।।॥ <br>

तेभ्यश्चतुष्कं आदाय सारभूतं ब्रवीम्यहम् ।।॥ १.३५ ।।॥ <br>

श्रेष्ठं तत्रापि च सुखे तिष्ठेत्सिद्धासने सदा ।।॥ १.३६ ।।॥ <br>

ह्येतन्मोक्षकपाटभेदजनकं सिद्धासनं प्रोच्यते ।।॥ १.३७ ।।॥ <br>

गुल्फान्तरं च निक्षिप्य सिद्धासनं इदं भवेत् ।।॥ १.३८ ।।॥ <br>

मुक्तासनं वदन्त्येके प्राहुर्गुप्तासनं परे ।।॥ १.३९ ।।॥ <br>

मुख्यं सर्वासनेष्वेकं सिद्धाः सिद्धासनं विदुः ।।॥ १.४० ।।॥ <br>

द्वासप्ततिसहस्राणां नाडीनां मलशोधनम् ।।॥ १.४१ ।।॥ <br>

सदा सिद्धासनाभ्यासाद्योगी निष्पत्तिं आप्नुयात् ।।॥ १.४२ ।।॥ <br>

उत्पद्यते निरायासात्स्वयं एवोन्मनी कला ।।॥ १.४३ ।।॥ <br>

बन्धत्रयं अनायासात्स्वयं एवोपजायते ।।॥ १.४४ ।।॥ <br>

न खेचरीसमा मुद्रा न नादसदृशो लयः ।।॥ १.४५ ।।॥ <br>

एतद्व्याधिविनाशकारि यमिनां पद्मासनं प्रोच्यते ।।॥ १.४६ ।।॥ <br>

ऊरुमध्ये तथोत्तानौ पाणी कृत्वा ततो दृशौ ।।॥ १.४७ ।।॥ <br>

उत्तम्भ्य चिबुकं वक्षस्युत्थाप्य्पवनं शनैः ।।॥ १.४८ ।।॥ <br>

दुर्लभं येन केनापि धीमता लभ्यते भुवि ।।॥ १.४९ ।।॥ <br>

न्यञ्चन्प्राणं उपैति बोधं अतुलं शक्तिप्रभावान्नरः ।।॥ १.५० ।।॥ <br>

मारुतं धारयेद्यस्तु स मुक्तो नात्र संशयः ।।॥ १.५१ ।।॥ <br>

दक्षिणे सव्यगुल्फं तु दक्षगुल्फं तु सव्यके ।।॥ १.५२ ।।॥ <br>

व्यात्तवक्त्रो निरीक्षेत नासाग्रं सुसमाहितः ।।॥ १.५३ ।।॥ <br>

बन्धत्रितयसन्धानं कुरुते चासनोत्तमम् ।।॥ १.५४ ।।॥ <br>

सव्यगुल्फं तथा सव्ये दक्षगुल्फं तु दक्षिणे ।।॥ १.५५ ।।॥ <br>

गोरक्षासनं इत्याहुरिदं वै सिद्धयोगिनः ।।॥ १.५६ ।।॥ <br>

अभ्यसेन्नाडिकाशुद्धिं मुद्रादिपवनीक्रियाम् ।।॥ १.५७ ।।॥ <br>

अथ नादानुसन्धानं अभ्यासानुक्रमो हठे ।।॥ १.५८ ।।॥ <br>

अब्दादूर्ध्वं भवेत्सिद्धो नात्र कार्या विचारणा ।।॥ १.५९ ।।॥ <br>

भुज्यते शिवसम्प्रीत्यै मिताहारः स उच्यते ।।॥ १.६० ।।॥ <br>

पिण्याकहिङ्गुलशुनाद्यं अपथ्यं आहुः ।।॥ १.६१ ।।॥ <br>

अतिलवणं अम्लयुक्तं कदशनशाकोत्कं वर्ज्यम् ।।॥ १.६२ ।।॥ <br>

वह्निस्त्रीपथिसेवानां आदौ वर्जनं आचरेत् ।।॥ १.६३ ।।॥ <br>

प्रातःस्नानोपवासादि कायक्लेशविधिं तथा ।।॥ १.६४ ।।॥ <br>

मुद्गादिदिव्यं उदकं च यमीन्द्रपथ्यम् ।।॥ १.६५ ।।॥ <br>

मनोभिलषितं योग्यं योगी भोजनं आचरेत् ।।॥ १.६६ ।।॥ <br>

अभ्यासात्सिद्धिं आप्नोति सर्वयोगेष्वतन्द्रितः ।।॥ १.६७ ।।॥ <br>

न शास्त्रपाठमात्रेण योगसिद्धिः प्रजायते ।।॥ १.६८ ।।॥ <br>

क्रियैव कारणं सिद्धेः सत्यं एतन्न संशयः ।।॥ १.६९ ।।॥ <br>

सर्वाण्यपि हठाभ्यासे राजयोगफलावधि ।।॥ १.७० ।।॥ <br>