"तन्त्रालोकः नवममाह्निकम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
'''तन्त्रालोकः''' '''श्रीतन्त्रालोकस्य नवममाह्न... नवीन पृष्ठं निर्मीत अस्ती |
No edit summary |
||
पङ्क्तिः १३:
एवं जलादितत्त्वेषु वाच्यं यावत्सदाशिवे ।<br>
आस्ते सामान्यकल्पेन तननाद्व्याप्तृभावतः ।<br>
पङ्क्तिः ३७:
स पूर्वमथ पश्चात्स इति चेत्पूर्वपश्चिमौ ।<br>
बीजमङ्कुर इत्यस्मिन् सतत्त्वे हेतुतद्वतोः ।<br>
पङ्क्तिः ४८:
तावत्येव न विश्रान्तौ तदन्यात्यन्तसंभवात् ॥१५॥<br>
ततश्च
अस्तु चेत् न
क्रमेण
तथोपलम्भमात्रं तौ उपलम्भश्च किं तथा ।<br>
उपलब्धापि विज्ञानस्वभावो
क्रमोपलम्भरूपत्वात् क्रमेणोपलभेत चेत् ।<br>
तस्य तर्हि क्रमः
स्वभाव इति चेन्नासौ स्वरूपादधिको भवेत् ।<br>
पङ्क्तिः ७३:
अतो यन्नियमेनैव यस्मादाभात्यनन्तरम् ।<br>
तत्तस्य कारणं ब्रूमः सति
नियमश्च तथारूपभासनामात्रसारकः ।<br>
पङ्क्तिः ९६:
यद्यस्यानुविधत्ते तामन्वयव्यतिरेकिताम् ॥३१॥<br>
तत्तस्य हेतु
समग्राश्च यथा दण्डसूत्रचक्रकरादयः ॥३२॥<br>
पङ्क्तिः ११८:
तस्मादेकैकनिर्माणे शिवो विश्वैकविग्रहः ॥३८॥<br>
कर्तेति पुंसः
अत एव तथाभानपरमार्थतया स्थितेः ॥३९॥<br>
कार्यकारणभावस्य लोके शास्त्रे च चित्रता ।<br>
श्रीपूर्वे तु कलातत्त्वादव्यक्तमिति कथ्यते ।<br>
तत एव निशाख्यानात्कलीभूतादलिङ्गकम् ॥४१॥<br>
इति व्याख्यास्मदुक्तेऽस्मिन्सति न्यायेऽतिनिष्फला ।<br>
लोके च गोमयात्कीटात् संकल्पात्स्वप्नतः स्मृतेः ॥४२॥<br>
पङ्क्तिः १३४:
स तु सर्वत्र तुल्यस्तत्परामर्शैक्यमस्ति तु ।<br>
तत एव
शास्त्रेषु युज्यते चित्रात् तथाभावस्वभावतः ।<br>
पङ्क्तिः १५५:
शिवशक्तिसदेशानविद्याख्यं तत्त्वपञ्चकम् ।<br>
एकैकत्रापि
तत्तत्प्राधान्ययोगेन स स भेदो निरूप्यते ।<br>
पङ्क्तिः १७५:
ब्रह्मविष्णुहरेशानसुशिवानाश्रितात्मनि ॥५७॥<br>
षट्के
इति तन्मूलतो ध्वस्तं गणितं नहि कारणम् ॥५८॥<br>
पङ्क्तिः १८१:
तथा तत्तत्कलेशानः पृथक् तत्त्वान्तरं कथम् ॥५९॥<br>
तदेवं पञ्चकमिदं
तत्र साक्षाच्छिवेच्छैव कर्त्र्याभासितभेदिका ॥६०॥<br>
पङ्क्तिः १९१:
योग्यतामात्रमेवैतद्भाव्यवच्छेदसंग्रहे ।<br>
मलस्तेनास्य न
निरवच्छेदकर्मांशमात्रावच्छेदतस्तु सा ।<br>
पङ्क्तिः २०३:
तथैवास्येति शास्त्रेषु व्यतिरिक्तः स्थितो मलः ।<br>
व्यतिरिक्तः स्वतन्त्रस्तु न
तत्सद्वितीया साशुद्धिः शिवमुक्ताणुगा न किम् ।<br>
पङ्क्तिः २३५:
यश्च ध्वान्तात्प्रकाशस्यावृतिस्तत्प्रतिघातिभिः ॥७७॥<br>
मूर्तानां
न च चेतनमात्मानमस्वतन्त्रो मलः क्षमः ॥७८॥<br>
पङ्क्तिः २५४:
निर्णीतं विततं चैतन्मयान्यत्रेत्यलं पुनः ।<br>
अहंममात्मतातङ्को मायाशक्तिरथावृतिः ॥८५॥<br>
पङ्क्तिः २६३:
अस्मिन् सति भवति भवो दुष्टो भेदात्मनेति भवदोषः ।<br>
मञ्चवदस्मिन्
शेषास्तु सुगमरूपाः शब्दास्तत्रार्थमूहयेदुचितम् ।<br>
पङ्क्तिः २७२:
अहंममेति संत्यागो नैष्कर्म्यायोपदिश्यते ।<br>
निष्कर्मा हि स्थिते
वैचित्र्यकारणाभावान्नोर्ध्व सरति नाप्यधः ।<br>
पङ्क्तिः ३११:
विज्ञानाकलता तस्य संकोचो ह्यस्ति तादृशः ।<br>
नाहं कर्तेति मन्वानः कर्मसंस्कारमुज्झति ।<br>
पङ्क्तिः ३१७:
स संस्कारः फलायेह न तु स्मरणकारणम् ।<br>
न फलं क्षीवमूढादेः
यन्मयाद्य तपस्तप्तं तदस्मै स्यादिति स्फुटम् ॥१०६॥<br>
पङ्क्तिः ३३१:
अनया परिपाट्या यः समस्तां कर्मसंततिम् ॥१०९॥<br>
अनहंयुतया प्रोज्झेत्
नन्वित्थं दुष्कृतं किंचिदात्मीयमभिसंधितः ॥११०॥<br>
पङ्क्तिः ३५०:
दुःखं मे दुःखहेतुर्वा स्तादित्येष पुनर्न तु ।<br>
प्रकृतं ब्रूमहे ज्ञानाकलस्योक्तचरस्य यत् ।<br>
पङ्क्तिः ३५९:
अपध्वस्तमलस्त्वन्तःशिवावेशवशीकृतः ।<br>
उक्तं श्रीपूर्वशास्त्रे च तदेतत्परमेशिना ।<br>
पङ्क्तिः ३८३:
तस्यैव तत्फलं चित्रं कर्म यस्य पुरातनम् ।<br>
भोजयेत्यनुसंधानाद्विना प्राप्नोति तत्फलम् ।<br>
पङ्क्तिः ३९२:
ज्ञानेन वा निरुध्येत फलपाकेष्वनुन्मुखम् ।<br>
आरब्धकार्यं
उच्छिद्यतामन्त्यदशं निरोद्धुं नहि शक्यते ।<br>
पङ्क्तिः ४०४:
तथापि ज्ञानकाले तत्सर्वमेव प्रदह्यते ।<br>
उक्तं च
मुहूर्तान्निर्दहेत्सर्व देहस्थमकृतं कृतम् ।<br>
पङ्क्तिः ४१३:
अकालकलिते व्यापिन्यभिन्ने या हि संस्क्रिया ।<br>
संकोच एव सानेन
एतत्कार्ममलं प्रोक्तं येन साकं लयाकलाः ।<br>
पङ्क्तिः ४१९:
ततः प्रबुद्धसंस्कारास्ते यथोचितभागिनः ।<br>
ये पुनः कर्मसंस्कारहान्यै प्रारब्धभावनाः ।<br>
पङ्क्तिः ४३०:
प्रधानं कारणं प्रोक्तमज्ञानात्माणवो मलः ॥१४२॥<br>
तिष्ठासायोग्यतौन्मुख्यमीश्वरेच्छावशाच्च तत् ॥१४३॥<br>
पङ्क्तिः ४६७:
यथा च माया देवस्य शक्तिरभ्येति भेदिनम् ॥१५४॥<br>
तत्त्वभावं
निरुद्धशक्तेर्या किंचित्कर्तृतोद्वलनात्मिका ॥१५५॥<br>
नाथस्य शक्तिः साधस्तात्पुंसः क्षेप्त्री कलोच्यते ।<br>
एवं
शिवशक्तिमया एव प्रोक्तन्यायानुसारतः ।<br>
पङ्क्तिः ४८५:
खपुष्पं कालदिङ्मातृसापेक्षं नास्तिशब्दतः ॥१६०॥<br>
धरादिवत्
यत्संकल्प्यं तथा तस्य
चैत्रवत्सौशिवान्तं तत् सर्व तादृशदेहवत् ।<br>
पङ्क्तिः ४९४:
आत्मनाम् तत्पुरं प्राप्यं देशत्वादन्यदेशवत् ॥१६३॥<br>
आत्मनामध्वभोक्तृत्वं
सा माया क्षोभमापन्ना विश्वं सूते समन्ततः ॥१६४॥<br>
पङ्क्तिः ५००:
तथापि तु तथा चित्रपौर्वापर्यावभासनात् ॥१६५॥<br>
सा यद्यप्यन्यशास्त्रेषु बहुधा दृश्यते स्फुटम् ॥१६६॥<br>
पङ्क्तिः ५६७:
मलाद्विविक्तमात्मानं पश्यंस्तु शिवतां व्रजेत् ।<br>
सर्वत्र चैश्वरः
मायागर्भाधिकारीयो द्वयोरन्त्ये तु निर्मलः ।<br>
पङ्क्तिः ५९३:
पुंस्प्रकाशाद्भाति भावः मैवं तत्प्रतिबिम्बनम् ॥१९६॥<br>
जडमेव हि
बहिःस्थस्यैव तस्यास्तु बुद्धेः किंकल्पना कृता ॥१९७॥<br>
पङ्क्तिः ६०८:
कालस्तुट्यादिभिश्चैतत् कर्तृत्वं कलयत्यतः ॥२०१॥<br>
कार्यावच्छेदि कर्तृत्वं
नियतिर्योजनां धत्ते विशिष्टे कार्यमण्डले ॥२०२॥<br>
विद्या
कलाकार्यं भोक्तृभावे तिष्ठद्भोक्तृत्वपूरितम् ॥२०३॥<br>
पङ्क्तिः ६२३:
आवरणं सर्वात्मगमशुद्धिरन्याप्यनन्यरूपेव ॥२०६॥<br>
शिवदहनकिरणजालैर्दाह्यत्वात् सा
अनिदंपूर्वतया यद्रञ्जयति निजात्मना
तस्य द्वितीयचितिरिव स्वच्छस्य नियुज्यते कला श्लक्ष्णा ॥२०८॥<br>
पङ्क्तिः ६४४:
विशेषभागे कर्तृत्वं चर्चितं भोक्तृपूर्वकम् ॥२१३॥<br>
विशेषणतया
वेद्यमात्रं स्फुटं भिन्नं प्रधानं सूयते कला ॥२१४॥<br>
पङ्क्तिः ६५४:
ननु श्रीमद्रौरवादौ रागविद्यात्मकं द्वयम् ।<br>
सूते कला हि
उक्तमत्र विभात्येष क्रमः सत्यं तथा ह्यलम् ।<br>
पङ्क्तिः ६६०:
तथापि वस्तुसत्तेयमिहास्माभिर्निरूपिता ।<br>
तस्यां च न क्रमः
तस्माद्विप्रतिपत्तिं नो कुर्याच्छास्त्रोदिते विधौ ।<br>
पङ्क्तिः ६७४:
अक्षुब्धस्य विजातीयं न स्यात् कार्यमदः पुरा ॥२२३॥<br>
उक्तमेवेति
भुवनं पृथगेवात्र दर्शितं गुणभेदतः ॥२२४॥<br>
पङ्क्तिः ६८४:
गुणेभ्यो बुद्धितत्त्वं तत् सर्वतो निर्मलं ततः ।<br>
पुंस्प्रकाशः स
विषयप्रतिबिम्बं च तस्यामक्षकृतं बहिः ।<br>
पङ्क्तिः ६९०:
वृत्तिर्बोधो भवेद्बुद्धेः सा चाप्यालम्बनं ध्रुवम् ।<br>
आत्मसंवित्प्रकाशस्य
बुद्धेरहंकृत् तादृक्षे प्रतिबिम्बितपुंस्कृतेः ।<br>
पङ्क्तिः ७०१:
अकृत्रिमादिदं त्वन्यदित्युक्तं कृतिशब्दतः ।२३२॥<br>
इत्ययं
त्रिधास्य प्रकृतिस्कन्धः सात्त्वराजसतामसः ॥२३३॥<br>
पङ्क्तिः ७१६:
प्रयत्नेच्छाविबोधांशहेतुत्वादिति निश्चितम् ॥२३७॥<br>
एकरूपा ततस्त्रित्वं युक्तमन्तःकृतौ स्फुटम् ॥२३८॥<br>
पङ्क्तिः ७२५:
सा श्रोत्रे करणं यावद्घ्राणे गन्धत्वभोदिता ॥२४०॥<br>
अहं शृणोमि पश्यामि जिघ्रामीत्यादिसंविदि ॥२४१॥<br>
पङ्क्तिः ७३८:
करणीकृततत्स्वांशतन्मयीभावनावशात् ।<br>
तेनाशुद्धैव विद्यास्य सामान्यं करणं पुरा ।<br>
पङ्क्तिः ७४९:
तया विना तु नान्येषां करणानां स्थितिर्यतः ॥२४८॥<br>
विद्यां विना हि नान्येषां करणानां निजा स्थितिः ॥२४९॥<br>
पङ्क्तिः ७५५:
कलाविद्ये ततः पुंसो मुख्यं तत्करणं विदुः ॥२५०॥<br>
अत एव
अन्धे पङ्गौ रूपगतिप्रकाशो न न भासते ॥२५१॥<br>
किंतु
रूपसामान्य एवान्धः प्रतिपत्तिं प्रपद्यते ॥२५२॥<br>
तत एव त्वहंकारात्
कर्मेन्द्रियाणि वाक्पाणिपायूपस्थाङ्घ्रि जज्ञिरे ॥२५३॥<br>
पङ्क्तिः ८१६:
अक्षाणि सहवृत्त्या तु बुद्ध्यन्ते संकरं जडाः ॥२७०॥<br>
उक्त
तमःप्रधानाहंकाराद् भोक्त्रंशच्छादनात्मनः ॥२७१॥<br>
पङ्क्तिः ८३८:
आलोचने शक्तिरन्तर्योजने मनसः पुनः ।<br>
उक्तं च गुरुणा
तद्द्वयालम्बना मातृव्यापारात्मक्रिया इति ।<br>
पङ्क्तिः ८५२:
एवं रसादिशब्दान्ततन्मात्रेष्वपि योजना ॥२८२॥<br>
विशेषाणां
क्षुभितं शब्दतन्मात्रं चित्राकाराः श्रतीर्दधत् ॥२८३॥<br>
नभः
तदेतत्स्पर्शतन्मात्रयोगात् प्रक्षोभमागतम् ॥२८४॥<br>
पङ्क्तिः ८८५:
षष्ठीप्रयोगो धीभेदाद्भेद्यभेदकता तथा ॥२९३॥<br>
तेन
तत्रानेकप्रकाराः स्युर्गन्धरूपरसाः क्षितौ ॥२९४॥<br>
संस्पर्शः
शौक्ल्यं माधुर्यशीतत्वे चित्राः शब्दाश्च वारिणि ॥२९५॥<br>
पङ्क्तिः ९०१:
न च हेतुत्वमात्रेण तदादानत्ववेदनात् ।<br>
श्रोत्रं
वृत्तिभागीति तद्देशं शब्दं गृह्णात्यलं तथा ।<br>
पङ्क्तिः ९०७:
शब्दजः शब्द आगत्य शब्दबुद्धिं प्रसूयते ।<br>
तस्य
अमुत्र श्रुतिरेषेति दूरे संवेदनं कथम् ।<br>
|