"पञ्चतन्त्रम् ०२ग" इत्यस्य संस्करणे भेदः

ईषच् च कुरुते सेवां तम् ऎवेच्छंतिएवेच्छंति योषितः॥पञ्च_१.१५२॥

विरूपं रूपवंतं वा पुमान् इत्य् ऎवएव भुज्यते॥पञ्च_१.१५४॥

ऎवंएवं स राजा बहुविधं विलप्य तत्-प्रभृति दंतिलस्य प्रसाद-पराङ्मुखः संजातः। किं बहुना। राज-द्वार-प्रवेशोऽपि तस्य निवारितः। दंतिलोऽप्य् अकस्माद् ऎवएव प्रसाद-पराङ्मुखम् अवनिपतिम् अवलोक्य चिंतयामास-अहो साधु चेदम् उच्यते-

अपरं मयास्य भूपतेर् अथवान्यस्यापि कस्यचिद् राज-संबंधिनः स्वप्नेपि नानिष्टं कृतम्। तत् किम् ऎतत्एतत्-पराङ्मुखो मां प्रति भूपतिः इति।

ऎवंएवं तं दंतिलं कदाचिद् राज-द्वारे विष्कंभितं विलोक्य संमार्जन-कर्ता गोरंभो विहस्य द्वारपालान् इदम् ऊचे-भो भो द्वारपालाः! राज-प्रसादाधिष्ठितोऽयं दंतिलः स्वयं निग्रहानुग्रह-कर्ता च। तद् अनेन निवारितेन यथाहं तथा यूयम् अप्य् अर्ध-चंद्र-भाजिनो भविष्यथ। तच् छ्रुत्वा दंतिलश् चिंतयामास-नूनम् इदम् अस्य गोरंभस्य चेष्टितम्। अथवा साध्व् इदम् उच्यते-

ऎवंएवं स बहु-विध विलप्य विलक्ष-मनाः सोद्वेगो गत-प्रभावः स्व-गृहं निशामुखे गोरंभम् आहूय वस्त्र-युगलेन सम्मान्येदम् उवाच-भद्र! मया न तदा त्वं राग-वशान् निःसारितः। यतस् त्वं ब्राह्मणानाम् अग्रतोऽनुचित-स्थाने समुपविष्टो दृष्ट इत्य् अपमानितः। तत् क्षम्यताम्।

सोऽपि स्वर्ग-राज्योपमं तद्-वस्त्र-युगलम् आसाद्य परं परितोषं गत्वा तम् उवाच-भोः श्रेष्ठिन्! क्षान्तं मया ते तत्। तद् अस्य सम्मानस्य कृते पश्य मे बुद्धि-प्रभावं राज-प्रसादं च। ऎवम्एवम् उक्त्वा सपरितोषं निष्क्रान्तः। साधु चेदम् उच्यते-

तच् छ्रुत्वा राजा स-विस्मयं तम् उवाच-रे रे गोरंभ! किम् अप्रस्तुतं लपसि। गृह-कर्मकरं मत्वा त्वां न व्यापादयामि। किं त्वया कदाचिद् अहम् ऎवंविधंएवंविधं कर्म समाचरन् दृष्टः?

ऎवंएवं श्रुत्वा राजा चिंतितवान्-यन् मया जन्मांतरे पुरीषोत्सर्गं कुर्वता कदापि चिर्भटिका न भक्षिता। तद् यथायं व्यतिकरो संभाव्यो ममानेन मूढेन व्याहृतः। तथा दंतिलस्यापीति निश्चयः। तन् मया न युक्तं कृतं यत् स वराकः सम्मानेन वियोजितः। न तादृक्-पुरुषाणाम् ऎवंविधंएवंविधं चेष्टितं संभाव्यते। तद्-अभावेन राज-कृत्यानि पौर-कृत्यानि च सर्वाणि शिथिलतां व्रजन्ति।

ऎवम्एवम् अनेकधा विमृश्य दंतिलं समाहूय निजांग-वस्त्राभरणादिभिः संयोज्य स्वाधिकारे नियोजयामास। अतोऽहं ब्रवीमि यो न पूजयते गर्वात् इति।

संजीवक आह-भद्र ऎवम्एवम् ऎवैतत्।एवैतत्। यद् भवताभिहितं तद् ऎवएव मया कर्तव्यम् इति। ऎवम्एवम् अभिहिते दमनकस् तम् आदाय पिंगलक-सकाशम् अगमत्। आह च-देव ऎषएष मयानीतः स संजीवकः। अधुना देवः प्रमाणम्। संजीवकोऽपि तं सादरं प्रणम्याग्रतः स-विनयं स्थितः। पिंगलकोऽपि तस्य पीनायत-ककुद्मतो नख-कुलिशालंकृतं दक्षिण-पाणिम् उपरि दत्त्वा मान-पुरःसरम् उवाच-अपि शिवं भवतः। कुतस् त्वम् अस्मिन् वने विजने समायातोऽसि?

ऎवम्एवम् उक्त्वा सकल-मृग-परिवृतो यमुना-कच्छम् अवतीर्योदक-ग्रहणं कृत्वा स्वेच्छया तद् ऎवएव वनं प्रविष्टः। ततश् च करकट-दमनक-निक्षिप्त-राज्य-भारः संजीवकेन सह सुभाषित-गोष्ठीम् अनुभवन्न् आस्ते। अथवा साध्व् इदम् उच्यते-

संजीवकेनाप्य् अनेक-शास्त्रावगाहनाद् उत्पन्न-बुद्धि-प्रागल्भ्येन स्तोकैर् ऎवाहोभिर्एवाहोभिर् मूढ-मतिः पिंगलको धीमांस् तथा कृतो यथारण्य-धर्माद् वियोज्य ग्राम्य-धर्मेषु नियोजितः। कि बहुना प्रत्यहं पिंगलक-संजीवकाव् ऎवएव केवलं रहसि मन्त्रयतः। शेषः सर्वोऽपि मृग-जनो दूरीभूतस् तिष्ठति। करटक-दमनकाव् अपि प्रवेशं न लभेते। अन्यच् च सिंह-पराक्रमाभावात् सर्वोऽपि मृग-जनस् तौ च शृगालौ क्षुधा-व्याधि-बाधिता ऎकांएकां दिशम् आश्रित्य स्थिताः।

वृत्ति-भंगान् महीपालं त्यजंत्य् ऎवएव हि सेवकाः॥पञ्च_१.१६४॥

तथा च केवलं सेवका इत्थंभूता यावत् समस्तम् अप्य् ऎतज्एतज् जगत् परस्परं भक्षणार्थं सामादिभिर् उपायैस् तिष्ठति। तद् यथा-

ततः स्वामि-प्रसाद-रहितौ क्षुत्-क्षाम-कंठौ परस्परं करटक-दमनकौ मंत्रयेते। तत्र दमनको ब्रूते-आर्य करटक। आवां तावद् अप्रधानतां गतौ। ऎषएष पिंगलकः संजीवकानुरक्तः स्व-व्यापार-पराङ्मुखः संजातः। सर्वोऽपि परिजनो गतः। तत् कि क्रियते।

दमनक आह-सत्यम् ऎतत्।एतत्। ममायं दोषः। न स्वामिनः। उक्तं च-

करटक आह-कथम् ऎतत्एतत्?