"ऋग्वेदप्रातिशाख्यम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
पङ्क्तिः २२७:
<poem>
अथ तृतीयं पटलम्
उदात्तश्चानुदात्तश्च स्वरितश्च
आयामविश्रामाक्षेपैस्त उच्यन्तेऽक्षराश्रयाः ॥ १
एकाक्षरसमावेशे
उदात्तपूर्वं
अतोऽन्यत्स्वरितं स्वारं जात्यमाचक्षते पदे ॥ ४
उभाभ्यां तु परं विद्यात्ताभ्यामुदात्तमक्षरम् ।
अनेकमप्यनुदात्तं न चेत्पूर्वं तथागतात् ॥ ५ १
उदात्तवत्येकीभाव
अनुदात्तोदये
इकारयोश्च प्रश्लेषे क्षैप्राभिनिहितेषु च ।
उदात्तपूर्वरुषेषु शाकल्यस्यैवमाचरेत् ॥ ७
माण्डूकेयस्य सर्वेषु प्रश्लिष्टेषु तथा स्मरेत् ।
नियम कारणादेके प्रचयस्वरधर्मवत्▼
इत्येकीभाविनां धर्माः परैः प्रथमभाविनः ॥ ८
उदात्तपूर्वं नियतं विवृत्त्या व्यञ्जनेन वा ।
परिग्रहे त्वनार्षान्तात् तेन वैकाक्षरीकृतात्▼
स्वर्यतेऽन्तर्हितं न चेदुदात्तस्वरितोदयम् ॥ ९
वैवृत्ततैरोव्यञ्जनौ क्षैप्राभिनिहितौ च तान् ।
प्रश्लिष्टं च यथासन्धि स्वारानाचक्षते पृथक् ॥ १०
उपदिष्टस्तथा विद्यादक्षराणामवयहे १५ ३▼
स्वरितादनुदात्तानां परेषां प्रचयः स्वरः ।
उदात्तश्रुतितां यान्त्येकं द्वे वा बहूनि वा ॥ ११
केचित्त्वेकमनेकं वा नियच्छन्त्यन्ततोऽक्षरम् ।
त्रिमात्रयोरुत्तरयोरन्त्यापि प्रचयस्वरे▼
आ वा शेषान्नियुक्तं तूदात्तस्वरितोदयम् ॥ १२
प्रचयस्वर आचारः शाकल्यान्यतरेययोः ॥ १३
▲परिग्रहे त्वनार्षान्तात् तेन वैकाक्षरीकृतात् ।
परेषाम् न्यासमाचारं व्याळिस्तौ चेत्स्वरौ परौ ॥ ४
एते स्वारा प्रकम्पन्ते यत्रोञ्चस्वरितोदया १९ ४▼
यथा सन्धीयमानानामनेकीभवतां स्वरः ।
पद्यादींस्तु व्द्युदात्तानामसंहितवदुत्तरान् ।
जात्यवद्वा तथा वान्तौ तनू शचीति पूर्वयोः ॥ १६
▲त्रिमात्रयोरुत्तरयोरन्त्यापि प्रचयस्वरे ।
मात्रा न्यस्ततरैकेषामुभे व्याळिः समस्वरे ॥ १७
असन्दिग्धान्स्वरान्ब्रूयात् अविकृष्टानकम्पितान् ।
स्वरितं नतिनिर्हण्यान् पूर्वौ नातिविवर्तयेत् ॥ १८
जात्योऽभिनिहितश्चैव क्षैप्रः प्रश्लिष्ट एव च ।
इति ऋग्वेदप्रातिशाख्ये तृतीयं पटलम्
</poem>
|