पृष्ठम्:अथर्ववेदभाष्यम्-काण्डम् १ (क्षेमकरणदास् त्रिवेदी).pdf/१६६

- सू०२८। प्रथमं काण्डम् । (१४३) (अभि अमि) सब प्रकार से (अवीवृधत् ) वड़ाई की है। और (विश्वा ) सब (भूतानि ) सृष्टि के पदार्थो ने (त्वा तेरी (अमि) सब प्रकार [वड़ाई की है..] (यथा) क्यों कि तु, (अभिवतः ) [शत्रुओं का ] दबाने घाला (अससि) है ॥३॥ भावार्थ-सूक्ष्म से सूक्ष्म और स्थूल से स्थूल पदार्थों की रचना और उपकार से उस परमेश्वर की महिमा दीख पड़ती है, उसी अन्तर्यामी के दिये हुये पात्मबल से शूर वीर पुरुष रणभूमि में राक्षसों को जीत कर राज्य में शान्ति फैलाते हैं ॥ ३ ॥ अभीवो अभिभुवः संपत्नक्षयंणो मणिः । राष्ट्राय मा बध्यतां सुपत्नभ्यः पराभुवै ॥ ४ ॥ अभि-वर्तः । अभि-भुवः । सपत्न-क्षयणः । मणिः । राष्ट्राय । महथस् । बुध्यताम् । सु-पत्नेभ्यः । पुरा-भुवै ॥४॥ भाषा-(अभिधर्नः) शनुओं का जीतने वाला, और (अभिभवः) हराने घाला, और ( सपनक्षयणः) प्रतिपक्षियों का नाश करने घाला (मणिः ) मणि [प्रशंसनीय सामथ्र्य ] रवा आदि राज्य चिन्ह ( मह्यम् ) मुझपर (राष्ट्राय ) - - तम् । चन्द्रः। अवीवृधत् ।धु वृद्धौ, णिच-लुङ । पर्धितवान् , अस्तावीत् अभि-अभि अयोधन अस्तुवन् । विश्वा । शेर्लुक । विश्वानि सर्वाणि । भूतानि । प्राणिजातानि, चराचरात्मकानि वस्तून, तत्वानि । अभिवतः । म० यूनु-यम् । अभिभयिता, शत्रुजेता । यथा । यस्मात् कारणात् । अससि। सम्म भुचि-लट् । बहुलं छन्दसि । पा० २१४ । ७३ । इति शपोऽलुक् । असि भवसि ॥ ४-अभिवतः । म०१ । जयशीलः । अभिभवः । अभि+भू-अप्. अभिभविता । सपन-क्षयणः । नन्दिग्रहिपचादिभ्यो ल्युणिन्यचः । पा० ३ । १। १३४ । ति सपन पूर्यात् ति क्षये-कर्तरि ल्यु । शत्रूणां क्षयकरः। मणिः ।