पृष्ठम्:अलङ्कारमणिहारः (भागः २).pdf/४७१

460

अलंकारमणिहारे

 मालूरस्य बिल्वस्य फलं 'बिल्वशाण्डिल्यशैलूषमालूरश्रीफला अपि’ इत्यमरः। श्रियः कुचावेव फले तयोश्शेषत्वं तदतिशयाधित्सयोपादेयस्वरूपत्वं तस्य प्रेप्सया वल्लूरस्य शुष्कमांसस्य ‘उत्तप्तं शुष्कमांसं स्यात्तद्वल्लूरं त्रिलिङ्गकम्' इत्यमरः भोगः अभ्यवहारः भुजेर्भावे घञि ‘चजोः' इति कुत्वम् । ‘भोगस्तु राज्ये वेश्याभृतौ सुखे । धनेऽहिकायफणयोः पालनाभ्यवहारयोः' इति हेमचन्द्रः । तस्य संत्यागि वल्लूरोपलक्षितनिखिलनिषिद्धाहारत्यजनशालि । आहारशुद्ध्यभावे सत्त्वशुद्ध्यनुदयादिति भावः । अत एव शुद्धं निर्दोषं पवित्रं वा । अतएव माफलशेषं मायाः श्रियः फले फलत्वेनाध्यवसितौ स्तनौ तयोः शेषं शेषभूतं अतिशयाधायकं च सत् स्वाभीप्सितशेषतां लब्धवदिति भावः । स्वर्थं स्वकीयं पुरुषार्थं न मुञ्चति कदाऽपि न त्यजति । नित्यशेषमेव सत् तत्कैंकर्यं समनुभवतीति भावः । पक्षे मालूरफलमिति पदं, शब्दार्थयोस्तादात्म्यम् । श्रीकुचफलशेषत्वप्रेप्सावत् लूरभोगसंत्यागि इति छेदः । उक्तेच्छाविशिष्टं सत् । लूरयोः लूकाररेफयोः भोगः अनुभवः तस्य संत्यागि । उत्सारितलूकाररेफमित्यर्थः । अतएव शुद्धं केवलं यथातथा ‘शुद्धं स्यात्त्रिषु केवले । निर्दोषे च पवित्रे च' इति मेदिनी । माफलशेषं मा फ ला इति त्रयो वर्णाः शेषाः शिष्टाः यस्य तथोक्तं अवशिष्टमाफलरूपवर्णत्रयमित्यर्थः । ईदृशमपीत्युपस्कार्यम् । स्वार्थं श्रीफलरूपं स्वाभिधेयं न मुञ्चति । मालूरफलमिति पदमविकलवर्णं यावन्तमर्थं बोधयति उक्तरीत्या वर्णवैकल्येऽपि तावन्तमेवार्थं बोधयति । मालूरफलमाफलशब्दयोरेकार्थकत्वादिति भावः । माफलं श्रीफलम् । बिल्वस्य श्रीफलत्वं च 'वनस्पतिस्तव वृक्षोऽथ बिल्वः’ इति श्रुतिसिद्धं उदाहृतकोशसिद्धं च । शेषमित्यत्र शिष्यत इति शेषमिति