पृष्ठम्:कारिकावली (षट्टीकोपेता).pdf/५६

कारिकावली प्रभा. ५काशात् मानगाः गर्वज्ञाः मन्वादयः जायन्त इति बानिय बाणी गानसा गन्वादयः पुत्राः इति श्रुतेः, तैव तदनन्तरकालीनाः प्राकृनपुम्पा: बटाटयथ उत्पाान्त इन्व्यम्बरम, कार्यत्वेन कृतित्वेन कार्य- कारणभावानजीकर्तृणां मन घटवन कुलाल कृनिन्वन कार्यकारणभावेऽपि मानाभावः, तत्तझटत्वा वच्छिन्न प्रति तत्तकतिन्वन हेतुन्वादिल्यावश्यकविशेष कार्यकारणभावनव उपपत्तरिति घटत्यादिहेतु कानुमानेऽप्यनुकूलता- गावस्तुब्य इत्याद्यस्वर सच हृदि निधाय , ठीकपणच साधकानुमानपरिगणनायां आचायण घटत्यादिहेतुकागु मानस्यापठितन्येन तेन हेतुमा ईश्वरसाधनामंभवात । यत्तुक्तरीक्त्या घटादः कुलालादिचेत्रापाश्चान्वयष्यति काभ्यां यद्विशेषामिनि न्यायन कार्यमामान्य प्रति चयावेन हेतुत्वमावश्यकमिति घणुकात्पत्तः पूर्व नेटानुरोधेन इवरस्य नित्यशरारमप्यकिामिनि । नन्न, तादृशान्वयव्यतिर कार्मानाभावात् । अथ का चटावन्न जातिः, उत्क्षेप यात्वादिना माझ्यात किन्नु हिताहिनप्राप्तिपरिहारानुकूलकियात्वं. तथा च तादृशंचपात्यापेक्षयः क्रियान्व जानलंबन तादशान्वयव्यतिरेकाम्यां कार्य मात्र प्रति क्रियात्वनव दिनकरीयम् . प्रयोगको लाघवादिनि : कंचित मास्तु कायस्वं कृतः कार्यतावच्छेदकं तथापि घटत्वायवच्छिन्नं प्रनि कृतेः कारणनया, सद्यकालीनघटादिकं पक्षाकृत्य घटवादिहनुना सकनकन्चमाधने जाबाना बाचादीवगिद्धि- रित्याहुः । दीधितिकृतम्नु कार्यन्वान्छिन्- प्रति ऋतह तुम्वाभावऽपि घटत्वाद्यवच्छिमें प्रति कृतहतुनया, खुण्डघटोत्पत्तः पूर्व ऋतरावश्यकतया नदाध्ययनवगदिमाहुः । नन्वेवंगत्या घटादि-कुलालादिष्टयाग्न्वय- व्यनिरकाभ्यां का यथावच्छिन्नं प्रति चात्यादिना हेतुन्वाद गययनः पृर्व चटानुगंधनश्वरस्य नित्यशगरमपि सिद्धयदिति चेटा । तादृशान्वयव्यतिरकाभ्यां कार्यन्वात्रन्छिनं प्रति क्रियान्वनव नत्वात्तत्र चपावन हेतुत्वं मानाभावात् । आचाय मतानुयायिनम्तु अम्नु चयाम्वन नत्र दनुवं. अम्नु च तदनुरोधनेश्वरस्य नित्यं शरीरं, तथापि नश्वरस्यातिरिक्त शरीरमाद: परमाणनामेव तच्छीमन्यापगमान् । एवं नेश्वर कृतिजन्य- चटावद्भिः परमाणुरूपशरीर व इनकार्याणामुत्पत्तिः. परमाणक्रियायां ष्टान्वरूपबै जात्याहाकार मच्छरीर- रामरुद्रीयम . प्रयोजनामावति नियमवलेन दत्मिादगिनि भावः : लावादिति ।। तथाचाक्तन्याया लाघवमूलकत्वान निप्रमाणक इति भावः । न च कृतित्वम्य कार्यवान्छिनं प्रात कारणतानवच्छेदकत्वऽपि, लाघचादव कृति- त्वावच्छिन्नाभावस्य कस्य कायंगामान्याभावप्रयोजकत्वं कल्पनीयमिति वाच्यम् । कारणतावच्छेदकधर्मावच्छि. आभावस्यैव कार्यतावच्छेदकावनिछन्नाभाषप्रयोजकतानियमादिति भावः । अत एव तादृशनियम मानाभाव इति वादिनां कपांचिन्मतमुत्थापयति कचिन्विति । मास्त्विति ॥ उक्तनियम मानाभावेन ताह. शकायकारणभावानीकारेऽपि लावत्रादेव कृन्यभावम्य कार्याभावप्रयोजकत्वमम्भवादिति भावः । आहु. रिखस्वर सोद्भावनम् । नद्रोजं तु पर: सगावोवानगी कारण तत्कालीनघटम्प पक्षत्व पक्षाप्रसिद्धिय । वस्तुतस्तु खण्डघट पक्षाकृत्य कुलाल कृतिजन्य व साधने जवरूपकुलालकृतेर्वाधा अर्गसद्धिः, घटकरणसमर्थ- स्यैव कुलालत्वेन तादृश कुलालत्वस्येवरेऽपि स्वीकारसम्भवान् । अत एव 'नमः कुलालेभ्य' इति श्रुतिरीप मङ्गच्छत इति तु युक्तमुत्पश्यामः । वर्णयन्ति चैवमेव दीधितिकृताऽपि । तदेवाह-दीधितिकृतस्त्विति । नित्यशरीरमपीति ॥ चेटावदन्यावयविन्वरूपशीरत्वम्य निलंबसम्भवात , अवयविमात्रस्य स्वमते विनाशिवात् , नाचेप्टापत्तिः संभवनीति भावः । चेष्टान्वन हेतुत्वे मानाभावादिति ॥ नन्वगृहीत्व्य- भिचारकलघुभूतव्याप्यधर्मान्तरसन्वे व्यापकरूपेण न कारणत्वमन्यथासिद्धेः । कार्यवावच्छिन्नं प्रति प्रवृत्ति- त्वादिरूएव्यायधर्मसत्त्वे कृतित्वनापि कारणत्वं न स्वादन उक्तमगृहातति । कार्यत्वावच्छिन्नं प्रति जन्य कृति- स्वरूपच्याप्यधर्मसत्त्वं कृतित्वेनापि कारणाना न स्यादत उक्तं लत्रिति । अन्यथा घटत्वावच्छिन्नं प्रति दण्ड- खेनेव द्रव्यत्वादिनापि कारणत्वापत्तेरियवश्यं चेष्टात्वेनैव कारणताङ्गीकरणीयत्वस्वरसादाचार्यानुयायिनां मतमु. स्थापयति-आचार्यति ॥ वैजात्याङ्गीकारादिति ॥ तथा व परमाणुक्रियारूपचेष्टाबलादेव द्वयणुका-