द्वादशः सर्गः।
|
अथ वासवस्य वचनेन रुचिरवदनस्त्रिलोचनम् । |
अथेति ॥ अथेन्द्रतिरोधानानन्तरं रुचिरवदन इन्द्रसाक्षात्कारसंतोषात्प्रसन्नमुखो धनंजयोऽर्जुनो वासवस्य वचनेनोपदेशेन त्रिलोचनं शिवं क्लान्तिरहितं यथा तथाभि- राधयितुं प्रसादयितुं तपांसि विधिवद्विध्यर्हम् । यथाशास्त्रमित्यर्थः । 'तदर्हम्' इति वतिप्रत्ययः । विदधे चक्रे । अस्मिन्सर्ग उद्गतावृत्तम्-'सजमादिमे सलघुकौ च नस- जगुरुकैरथोद्गता । अङ्घ्रिगतभनजला गयुताः सजसा जगौ चरणमेकतः पठेत् ॥' इति लक्षणात् ॥
|
अभिरश्मिमालि विमलस्य धृतजयधृतेरनाशुषः |
अभिरश्मीति ॥ अभिरश्मिमाल्यभिसूर्यं सूर्याभिमुखं भुव्येकचरणं निषीदत एकचरणेन तिष्ठतो विमलस्य बाह्यान्तरशुद्धिमतः । धृता जयधृतिर्जयेच्छा येन तस्यानाशुषोऽनश्नतः। 'उपेयिताननाश्वाननूचानश्व' इति निपातः। तृस्यार्जुनस्य बहूनां पूरणा बहुतिथाः। बहुसंख्यका इत्यर्थः।'तस्य पूरणे डट्'।'बहुपूगगणसंघस्य तिथुक्'इति तिथुगागमः। तिथयो दिनानि प्रतिजग्मुः। अत्र तिथिशब्दः पुंलिङ्गः ।'तदाद्यास्तिथयो: द्वयोः' इत्यभिधानात् । अन्यथा बहुतिथा इत्यत्र टित्वान्ङीप्स्यात्
|
वपुरिन्द्रियोपतपनेषु सततमसुखेषु पाण्डवः।। |
वपुरिति ॥ पाण्डवोऽर्जुनः सततं वपुष इन्द्रियाणां चोपतपनेषु संतापकरेषु। करणे ल्युट् । असुखेष्वनशनादिदुःखेष्वपि नगपतिर्गिरीन्द्र इव स्थिरतां दार्ढ्यं व्याप प्राप। तथाहि । महतां धैर्यमविभाज्यं दुर्बोधं वैभवं सामर्थ्यं यस्य तत्तथोक्तम् । धीरणाम- किंचित्करं दु:खमिति भावः ॥
|
न पपात संनिहितपक्तिसुरभिषु फलेषु मानसम् । |
नेति ॥ तस्यार्जुनस्य मानसं मनः संनिहितानि समीपस्थानि यानि पक्तिसुरभीणि पाकसुगन्धीनि तेषु फलेषु । तथा शुचिनि स्वच्छे शिशिरे शीतले पयसि च न पपात ।
