न्यायलीलावतीकण्ठाभरणम्
अन्यथाभिधाने चातिव्याप्तिः । प्रागभावेति । प्रागभावनिवृत्तिर्घटस्तन्निवृत्तौ तद्ध्वंसे सति तदुन्मज्जनं तत्तादवस्थ्यमित्यर्थः । तद्विरोधित्वादि-
न्यायलीलावतीप्रकाशः
योगी विनष्टः परत्वाश्रयश्च विद्यते तत्र न ध्वंसेऽतिव्याप्तिः, प्रलयकाले ब्रह्माण्डान्सरवृत्तिद्रव्यस्य परत्वाश्रयस्य सत्त्वान्न तत्कालीनक्रियायामव्याप्तिः । प्रागभावेति । प्रागभावनिवृत्ति र्घटस्तन्निवृत्तौ तध्द्वसे प्रागभावोन्मञ्जनापत्तिः प्रागभावाभावानाधारकालस्य प्रागभावाघारत्व-
न्यायलीलावतीप्रकाशविवृतिः
स्ता । क्वचित्तु सामयिकेति पदमेव तदर्थकमस्ति । प्रतियोगिज्येष्ठे प्रतियोगिनाशोत्तरवर्त्तमाने तादृशपरत्वसत्त्वात्तमादाय ध्वंसेऽतिव्याप्तिरिति यावत्पदं परत्वविशेषणम् । प्रतिक्षणं कस्यचिद्रव्यस्य नाशनियमान्न विशेषणदानेपयुक्तदोषः । न च यावत्परत्वाश्रयाप्रसिद्धिः, यावतामेव प्रसिद्धेः । केचित्तु यावत्वमाश्रयविशेषणमेव विशेषणसावधित्वादेव च विशिष्टसावधित्वमिति नान्वयः | आश्रयपर्यन्तधावनं तु प्रतियोगिन्युत्पन्ने तज्ज्येष्ठे यत्परत्वमुत्पद्यते तमादायातिव्याप्तिवारणाय । अत्यन्ताभावादावतिव्याप्तिवारणाय कादाचित्कपदम्। अभावपदं स्वरूपाख्यानपरम् । सर्गाद्यकालीनद्यणुकप्रागभावे च ब्रह्माण्डान्तर्वर्त्तिद्रव्यमादाय लक्षणसम्भवः। महाप्रलयानभ्युपगमेनैवेदं लक्षणमतो न चरमक्रियाप्रागभावाव्याप्तिः । न च ध्वंसप्रागभावात्मनि घटादावव्याप्तिः, तस्यालक्ष्यत्वात् । न च वर्गसंसर्गस्थायिनोऽदृष्टादेः प्रागभावेऽव्याप्तिः, तदन्यूनकालीनानित्यद्रव्णभावान्नित्यद्रव्यस्य च परत्वानवघित्वादिति वाच्यम् । प्रतियोगिकालीनस्यैव प्रतियोग्यन्यूनानति रिक्तकालीनपदार्थत्वात् । न चैवमसम्भवः, प्रतियोग्युत्तरोत्पत्तिकप्रतियोगिसमानकालीनाबधिकपरत्वाधिकरणप्रतियोग्यसमानकालत्वात्प्रागभावस्येति वाच्यम्। यावत्वविशेषणत्यागात्। नचैवं ध्वंसातिव्यातिरिति वाच्यम् । प्रतियोगिकालावृत्तित्वस्य परत्वाश्रये विशेषणत्वात् | तल्लाभार्थमेव च यावत्पदोपादानात् ग्रन्थाधिक्यादिति न्यायात् । यत्तु प्रतियोगिकालनियत्किञ्चित्पदार्थावधिकयावत्परत्वाश्रयसमानकालीनत्वमेवार्थ इति प्रतियोगिसहोत्पन्नद्रव्यमादायैव लक्षणमिति नासम्भव इति । तन्न । तथासति प्रतियोगिविनश्यत्क्ष
