पृष्ठम्:न्यायलीलावती.djvu/७२६

एतत् पृष्ठम् परिष्कृतम् अस्ति
६४७
व्यायलीलावतीकण्ठाभरण-सविवृतिप्रकाशोद्भालिता


नासंनिधेः सर्वत्र[]सुलभस्वात् । असार्वइये तु व्यवहितगोचरचेतनार्जनस्याशक्यत्वात् । विचित्रशक्तीनां विधीनां सामर्थ्येन व्यवहितमपि साक्षात्कुर्वन्तीति चेन्न । यागादावपि [] देवताप्रीतिरेवा मुष्मिक फलमुपकल्पयतीत्थदृष्टकल्पनानुपपत्तिप्रसक्तेः । तथा च महाव्रतः-

मृदमपि विषं कक्ष्चिन्मन्त्रः करोति नियोजितः ।
सृजति तदसौ काञ्चिच्छक्ति मृदोऽतिविमोहिनीम् ॥

 लाक्षारसावसिक्त वीजपुरकुसुमारुणिमा च लाक्षारसाव सेकाहितसंस्कारमभवः । लाक्षारसाबसेकादेवारुणत्वं महारजनसम्पर्कादूसन इव भविष्यतीति चेत् । न । चिरान्तरितत्वात् । तथाच महाव्रत:-

कुसुमे वीजपूरादेर्यल्लाक्षाद्यवसिच्यते []
शक्तिराधीयते तेन काचित्तां किं न पश्यसि ॥

 यदि न पश्यसि,


न्यायलीलावतकिण्ठाभरणम्

मेव देवतानां मन्त्रादिनोत्पद्यत इत्यत आह सार्वज्य इति । विधिबलादेव स्यादित्याह विचित्रेति । देवताकल्पने दोषमाह - यागादेरपीति । अहंकारममकारादिरूपमपि देवतासान्निध्यं देवताविरहादेवानुपपन्नमित्यर्थः। नियोजित इति । प्रयुक्त इत्यर्थः । शक्तेर्विषयान्तरमाह लाक्षारसेति । ननु लाक्षारखलौहित्यमेव कुसुमेषु गृह्यतां किं शक्त्या इत्याह लाक्षेति ।

न्यायलीलावतीप्रकाशः

ल्पनं तत्सन्निधिकल्पनं चेति गौरवादित्यर्थः । सार्वश्य इति । ननु ज्ञानमात्रं न सनिधिः, किन्तु अहङ्कारममकाररूपं तस्य प्रागसत्तया प्रो क्षणादिजन्यत्वात् ज्ञानस्य चाशुतरविनाशित्वेऽपि तदुत्तरकालं तज्जन्यसंस्कारलत्वात् । मैवम् । तथासति यागस्यापि तस्यैव व्यापा-


  1. सत्त्वादिति प्रा० पु० पाठः ।
  2. अत्र मिक्ष्रमतेन यागादेरपीति पाठो बोध्यः ।
  3. देलक्षारसाबुपासच्यते प्रा० पु० पा० ।