पृष्ठम्:ब्राह्मस्फुटसिद्धान्तः भागः २.djvu/२६५

४८ ब्राह्मस्फुटसिद्धान्ते व्य इममे रात दिन और गए दिन आते हैं। शेष को साठ से गुणा कर गति से भाग देने से घटी होती है। द्धिान्त शिरोमणि में ‘ग्रहकला : सरवीन्दुकला हृताः' इत्यादि मे भान्करा चयं भी इसी बात को कहते हैं. ॥ ६१ ॥ । इदानीं तिथ्यानयनमाह अकनचन्द्रलिप्ताः खयमस्वर ७२० भाजिताः फलं तिथयः। गतगम्ये षष्टिगुणे भृत्तयन्तरभाजिते घटिकाः ॥ ६२ ॥ वा. भा.-इदानीं तिथ्यानयनार्थमार्यामाह स्पष्टार्थायमार्या अमावास्यान्ते चन्द्र-सूर्यो तुल्यवेकसूत्रगौ भवतस्तत्र प्रतिदिनं पश्चादवलम्बते । तस्माद्रविमुक्ति विशोध्य गत्योरन्तरं सिद्धं भवति यस्मादमावास्यान्तात् द्वावपि प्रवृत्तौ तयोश्चान्तरे द्वादशभिर्भागैरेका तिथिर्भवति । यतश्च चक्रांशकानां त्रिंशद्भागेन द्वादशभागा भवन्ति । तयोश्चान्तरे चक्रममावास्यान्ते भवति द्वादशभिश्च भागैः खयमस्वरसंख्या लिप्ता भवति । अतोऽनचन्द्रलिप्ता खयमस्वरभाजितापलं तिथीत्युक्तम् शेषेण सह त्रैराशिकं यदि भुक्तान्तरेण षष्टिघटिका लम्यन्ते तच्छेषाभिलिप्ताभिः कियत् इति शेषं प्राग्वत् । अथ सूर्यो गोलाध्यायेपि त्रिदिवसप्रतिपादने विस्तरेण मया व्यारख्यात एवेति । रवि चन्द्रांतरदर्शनार्थमाह । वि. भा–अकोनचन्द्रलिप्ताः (विचन्द्रान्तरकलाः) खयमस्वरभाजिताः (७२० एभिर्भक्ताः) फलं गततिथयो भवन्ति, गता हराच्छुद्धास्तदा गम्या भवन्ति, गतगम्यकले षष्ट्या गुणिते भुक्तयन्तरभाजिते (रविचन्द्रगत्यन्तरकलाभिर्भक्ते ) तदा गतघटिका गम्यघटिकाश्च भवन्तीति ॥ ६२ ॥ अमान्ते रविचन्द्रावेकत्रैव भवतः (दशेः सूर्येन्दुसङ्गम इत्युक्तः) ततोऽनन्तरं चन्द्रोऽधिकगतित्वादग्रतो गच्छति, एवं गच्छन् चन्द्रः पुना रविणा सह यदा मिलति तदा द्वितीयोऽमान्तश्चान्द्रमासतश्च भवति तत्र च रविचन्द्रयोर्गत्यन्तरांशाः ३६०, ततोऽनुपातो यदि रविचन्द्रगत्यन्तरांशेन ३६० तत्तुल्येन त्रिंशत्तिथयो (चान्द्रमासस्य त्रिंशत्तिथ्यात्मकत्वात्) लभ्यन्ते तदेष्टरविचन्द्रगत्यन्तरेण किमिति फलं गतास्तिथयस्तत्स्वरूपम= ३०४रविचन्द्रन्तरांश_३०४ रविचंद्रन्तरांश ४२ ३६ ३६०२ ६०रविचन्द्रान्त रांश रविचन्द्रान्तरकला – =_ शे गतति+ अत्र शेषं ७२० ७२० ७२० वत्तं मानतिथेगंतावयवरूपम । तत् हराच्छुद्धं तदा वर्तमानतिथेर्भाग्यावयवो