५०२ उडुबो बान्ति गच्छन्ति तस्मिस्तदुडुवं नभः। मृछत्रुसर्या भूतसंख्याहितं निष्ठा भूतायां पञ्चमं हि तत्। स्वरौ यावतिथौ स्यातां प्रामयोः षड्जमध्ययोः औऽवी पसंख्या सा येषां तेवौघंवाः स्मृताः। मूर्छना तावतिथ्येव तद्रामावत एव ते । तस्मात्पञ्चस्वरात्मानस्तानाद्य औडुबः स्मृतः । मूर्तिवसन्तः–मेछागः शुसप्रियमेलजन्यः) ननु मूर्छनातानयोः को भेदः । उच्यते । मूर्छनातानयोः अणुत्वा (आ) स रि ग म प ध नि स न्तरत्वमिति विशाखिलः । एतच्चासङ्गतम्। भरतस्य सङ्कहश्लोके (अव) स नि ध प म ग म र स . मूर्छनातानयोर्मेदस्य प्रतिपादितवान् । कथम्। मूर्छनाह मेण तानवरोहक्रमेण भवतीति भेदः। मूलाभनयः अर्धपताकहस्तयोरङ्गल्योश्चलनेन कर्तव्यः । मतङ्गः सप्तखरमूर्छना, द्वादशखरमूर्छना चेति द्विविधा मूर्छना सप्तस्वरमूर्छना चतुर्विधा, पूर्णा, षाडवा, औडुविता, साधारण- मूलाहस्तः चेति । तत्र सप्तभिः खरैः या गीयते सा पूर्णा। षभिः स्वरैः (मूलङ्कशवत्) या गीयते सा षाडवा। पञ्चभिः स्वरैः या गीयते सा औडविता । पूर्वोक्तध्रपताके तु तर्जनीर्मध्यमापि च । काकल्यैरन्तंरस्वरैः या गीयते सा साधारण । फणिषद्वक्रिता अरे मूळायेंस प्रयुज्यते । मतङः
- क्षः
मूछनावा तत्क्ष येनैव स्वरेणछायः (प्रबन्वे उदाहः) प्रवर्तते तेनैव स्खरेण पादाङ्गुलीभिराक्रम्य भुवसुरथाय जानुनी यदा समाप्तिरपि भवति तदा मूर्छना जायते । यथा-षड्जं मुहुर्मुहुरसन्निपाल्य गर्भखिन्नमृगीव चेत् ।। ग्रामे प्रथमायां भूर्छनायां सरिगमपधनिसेति स्वरसन्निवेशे सति | साळस्थगमनोपेता मृगशीर्षकरान्विता। षड्जो मूर्छति । तथा च सौवीरायां द्राहसमाप्तौ मध्यमस्वर योगातू मपधनिसरगमेति स्वरसन्निवेशे सति सौवीराख्या प्रथमा नर्तकी गुरुमानेन हरिणप्लुतयाप्लुतिम् । विदध्याद्विविधां यत्र कलासौऽसौ मृगादिगः । सालयगमनेति छस्याद्धे नृयन्तीत्यर्थः। दक्षिणे मृगशीर्षाङ्गोऽप्यस्य कोणेऽपरः करः अर्धचन्द्राकृतितिर्यक् मृगचन्द्रकरो मतः। चमूरौ मृगचन्द्रोऽथं प्रयोऽयस्तु गुरोर्मते । मूर्छनाश्रुतिनामानि-(म्तान्तरे) नान्दी विशाल सुसुखी विचित्रा संभवस्तदा। षी मतो मुनीन्द्रेण भरतेन शिवेन च । चित्ता घना वलनि का निवेशा सञ्जायतेऽसौ वृषभस्तथब स्वरोऽत्र मांला सरसानिवेशाद्रन्धारनामा कथितः पुंथिव्याम् ॥ मातङ्गी मगधी मैत्री शिवा ज्ञातस्तु मध्यमः कल कलभवा मद्रा शङ्करव्यास्तु पक्षसः । बाळाभूतारसानां तु संयोगाद्धेषतस्वर। जपामधुकरीभ्यां तु निषादः परिकीर्तितः। एवं वराः संमूर्छितो यत्र रागतां प्रतिपद्यते । मृगचपला–धुववृतम् (दशाक्षरम्) आद्यचतुर्थाविह निधनः पलम एवं यदि च गुरुः । पक्तिविधाने परिपठिता सा खलु नाम्ना भृगचपल । चतुर्थे पङ्कमधौ च लघवो गुरुरन्ततः शेषाश्च षट् द्रता शेथा युग्मैौजा मृगचापळा ॥