मेरुमन्दरसंकाशैरुल्लिखद्भिरिवाम्बरम् ॥ कूटागारैः [१]शुभाकारैः सर्वतः समलंकृतम् ॥ १४ ॥
ज्वलनार्कप्रतीकाशं सुकृतं विश्वकर्मणा ॥ हेमसोपान[२]संयुक्तं चारुप्रवरवेदिकम् ॥ १५ ॥
जालवातायनैर्युक्तं काञ्चनैः स्फाटिकैरपि ॥ इन्द्रनीलमहानीलमणिप्रवरवेदिकम् ॥ १६ ॥
विदुमेण विचित्रेण मणिभिश्च महाधनैः ॥ [३]निस्तुलाभिश्च मुक्ताभिस्तलेनाभिविराजितम् ॥ १७ ॥
चन्दनेन च रक्तेन तपनीयनिभेन च ॥ सुपुण्यगन्धिना [४]युक्तमादित्यतरुणोपमम् ॥ १८ ॥
[५]कूटागारैर्वराकारैर्विविधैः समलंकृतम् ॥ विमानं पुष्पकं दिव्यमारुरोह महाकपिः ॥ १९ ॥
तत्रस्थः [६]स तदा गन्धं पानभक्ष्यान्नसंभवम् ॥ दिव्यं संमूर्च्छितं जिघ्रद्रूपवन्तमिवानिलम् ॥ २० ॥
स गन्धस्तं महासत्त्वं बन्धुर्बन्धुमिवोत्तमम् ॥ इत एहीत्युवाचेव तत्र यत्र स रावणः ॥ २१ ॥
[७]ततस्तां प्रास्थितः शालां ददर्श महतीं [८]शुभाम् ॥ रावणस्य मनःकान्तां कान्तामिव वरस्त्रियम् ॥ २२ ॥
मणिसोपान[९]विकृतां हेमजाल[१०]विभूषिताम् ॥ स्फाटिकैरावृततलां दन्तान्तरितरूपिकाम् ॥ २३ ॥
[११]मुक्ताभिश्च प्रवालैश्च रूप्यचामीकरैरपि ॥ विभूषितां मणिस्तम्भैः [१२]सुबहुस्तम्भभूषिताम् ॥ २४ ॥
समैर्ऋजुभिरत्युच्चैः समन्तात्सुविभूषितैः ॥ स्तम्भैः पक्षैरिवात्युच्चैर्दिवं संप्रस्थितामिव ॥ २५ ॥
महत्या [१३]कुथयाऽऽस्तीर्णां पृथिवीलक्षणाङ्कया ॥ पृथिवीमिव विस्तीर्णां [१४]सराष्ट्रगृहमालिनीम् ॥ २६ ॥
नादितां मत्तविहगैर्दिव्यगन्धाधिवासिताम् ॥ परार्ध्यास्तरणोपेतां [१५]रक्षोधिपनिषेविताम् ॥ २७ ॥
धूम्रामगरुधूपेन विमलां हंसपाण्डुराम् ॥ [१६]चित्रां पुष्पोपहारेण कल्माषीमिव सुप्रभाम् ॥ २८ ॥
[१७]मनःसंह्लादजननीं वर्णस्यापि प्रसाधिनीम् ॥ तां शोकनाशिनीं दिव्यां श्रियः संजननीमिव ॥ २९ ॥
इन्द्रियाणीन्द्रियार्थैस्तु पञ्च पञ्चभिरुत्तमैः ॥ तर्पयामास मातेव तदा रावण[१८]पालिता ॥ ३० ॥
रित्यनेन पुनरुक्तिः स्यात् ॥ १२-१९ ॥ जिघ्रत् अजिघ्रत् ॥ २०-२१ ॥ दन्तान्तरितरूपिकां दन्तैः व्यवहितरूपिकां । अन्तरान्तराकृतदन्तफलकामिति यावत् । सुबहुस्तम्भभूषितां अवान्तरबहुस्तम्भभूषितां । सुबहुस्तम्भभूषितैरिति पाठे सुबहुस्तम्भैः स्तम्भदार्ढ्यकारिपट्टैरलंकृतामित्यर्थः । अत्युच्चैः अत्यन्तोन्नतैः । दिवं आकाशं । कुथया आस्तरणेन । पृथिवीलक्षणा- |
ङ्कया सरित्समुद्रगिरिवनादिभिः पृथिवीलक्षणैरिव... तया । कल्माषीं शबलवर्णां वसिष्ठधेनुमिव । सर्वने... मप्रदत्वेन कल्माषीसादृश्यं । वर्णस्यापि प्रसा... वर्णोत्कर्षकरीमित्यर्थः । तां शोकनाशिनीमिति ततस्तामिति वर्तमाने पुनस्तच्छब्द उपसंहारार्थ- तां प्रति प्रस्थितः ददर्शेति वासंबन्धः ॥ २२-२... ॥ इन्द्रियाणीति ॥ हनुमत इति शेषः ॥ ३० ... |
त्यतरुणोपमं तरुणादित्योपमं । उपसर्जनस्यपरनिपातंआर्षः ॥ १२-१९ ॥ ति० यत्तु पुष्पकस्यैव साशाला । ततइत्यस्य तदन... मित्यर्थइति तच्चिन्त्यं । प्रस्थितइतिपदास्वारस्यात् अर्धयोजनविस्तीर्णमित्यादिना मूलालयप्रदर्शनोपक्रमाञ्च । मूलालयंदृष्ट्वा त... स्स्थंपुष्पकमन्विष्य तत्स्थएव रावणशयनगृहं तद्गृहवर्त्यनुमाय पुष्पकादवरुह्य तंप्रतिस्थितस्तांददर्शेत्येवन्याय्यमितिकतकः । य... त्यादिनोक्ताव्याख्यैवयुक्तेति ममभाति । 'अवतीर्यविमानाच्चहनुमान्मारुतात्मजः' इत्यग्रे उपसंहारात् ॥ २२ ॥ ती० सु... स्तंभभूषितामित्यत्रबहुत्वविधानायस्तंभानुवादान्नपौनरुक्तयं ॥ स० बहूनांशत्रूणांस्तंभःजडीभावःतेनविभूषितां यदाशयाप्रवृत्ता...
- ↑ ङ. झ. ञ. ट. शुभागारैः.
- ↑ ङ. झ. युक्तंच.
- ↑ ञ. वर्तुलाभिश्च.
- ↑ क. ग. घ. युक्तंतरुणादित्यसंनि...
- ↑ च. छ. ज. कूटागारैर्महागारैःसर्वतः.
- ↑ ङ. झ. ञ. ट. सर्वतो. क. घ. सततं.
- ↑ घ. ततःसंप्रस्थितः.
- ↑ ङ.---ट. शि...
- ↑ ख. सुकृतां.
- ↑ ग.---ट. विराजितां. क. समावृतां.
- ↑ ङ.---ट. मुक्तावज्रप्रवालैश्च.
- ↑ क. सुगन्धैःसुविभूषितां. बहुस्तंभविभूषितां. घ. सुबहुस्तंभशोभितां.
- ↑ घ. च. छ. ज. ञ. कुथयाकीर्णां.
- ↑ झ. ट. सराष्ट्रगृहशालिनीं. ग. सुरा... ग्राममालिनीं.
- ↑ च. छ. ज. रक्षोधिपतिसेवितां.
- ↑ ङ. झ. ञ. ट. पत्रपुष्पोपहारेण.
- ↑ ङ. झ. ञ. ट. मनसोमोदजनन...
- ↑ च. छ. ज. सेविता.
