पृष्ठम्:वृत्तरत्नाकरम्.pdf/१११

एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति
१०३
प्रथमः परिभाषाऽध्यायः ।

पशमो विषमताधिकाराऽध्यायः ।। १०३ नैरन्तर्येण स्युः तत् वृत्तम्=चुम्बः अमलधीभिः=निर्मलमतिभिः पिङ्गलादिभिराचार्यं ‘पदचतुरुर्वाभिधम्’ नाम अभिहितम्= कथितम् , कीदृशम्-विचित्रैः=विलक्षणेः पावैः सम्गझसौन्दर्यम्= सम्पनं जातं सौन्दर्यं यस्य तादृशम । अत्र–‘सम्पन्नसौन्दर्यम्’ इति कथितेन 'गुरुलघुनिवेशनियमो नास्ति' इति सूचितम् । प्रथमपादोऽष्टाक्षरः, द्वितीयो द्वादशाक्षरःतृतीयः पोडशाक्षरः, चतुर्थे विंशत्यक्षर इति निर्गलितोऽर्थः । भाषा-जिस द या प्रथम पाद ८ अक्षरों का, दूसरा १२ अक्षरों का, तं{मग १६ अक्षरों का और नथ। २० अक्षरों का है, उसकें'पदचतुतीक्ष्णे’ कथन करते हैं । इभभे गुरु, लघु अक्षरों के निवेश का नियम नही, किन्तु रचनभारदय का ध्यान रखना आवश्यक छ । पदचतुर्बभूत स्व प्रतिपदान्त गुरुद्यनिवेश सञ्चान्तरमाह-- शु०२ १ २३ ४५६ ७८ प्रथम बुदिते वृत्रे शु०२ १ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९ १० ११ १२ विरचित विषम चर या भा जि । शु०२ १ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९ १० ११ १२ १३ १४ १५ १६ गुरुक युगल निधन इ है क लि त आ जा गु०२ १ २३४५६७८९ १० ११ १२१३ १४ १५ १६ १७ १८१६ २० विधृतरुचिरपदवित ति य ति रि ति भ व ति पी डः ।।९।। इदं विरचितवपमचरणभाजिविरचितान् विपसंख्याकान् धरणान् भजतीति तादृशे प्रथमम् उदिने वृते=प्रथमोक पदचतुरूध्र्वाभिधे वृत गुरुकयुगलनिधने=गुरुरेव गुरुकम्, गुरुयुग्में निधने अवसानै यस्य नाडशे सति इतिस्थंप्रकारेण = आइ=उपसर्गेण कालतः=सहितः पीडः=‘आपीडइत्याख्यं छन्दो भवतीत्यर्थः । कथम्भूत आपीडः-बिधृतरुचिरपवितति