सूक्ष्मदेहावस्थायां जगद्भानमस्फुटमिति दृष्टान्तमुखेनाह, प्रत्यूष इति ।
|
प्रत्यूषे वा प्रदोषे वा मग्नो मम्दे तमस्ययम् । |
प्रत्यूषे प्रति उष: ओषति नाशयत्यन्धकारमित्युषः, सूर्योदयात्पूर्वसंध्यायां,प्रदोषे,प्रक्रांता दोषा रात्निरस्मिन् काले,सूर्यास्तमयानन्तरकाले, मंदेऽल्पे तमसि । स्यष्टमन्यत् ॥ २०१ ॥
अत्र चित्रपटदृष्टान्तमाह, सर्वत इति ।
|
सर्वतो लाञ्छितो मष्या यथा स्याद्घट्टितः पटः । |
सूक्ष्माकारैरपञ्चीकृतपंचमहाभूतैः । स्पष्टमन्यत् ।२०२ ॥
जगदंकुरस्यान्यं दृष्टान्तमाह, सस्यमिति ।
|
सस्यं वा शाकजातं वा सर्वतोऽङ्कुरितं यथा। |
अङ्कुरितं बीजादभिनवोत्पन्नम् । कोमलं सूक्ष्मतरम् । पेलवः सूक्ष्मः । स्पष्टमन्यत् ॥ २०३ ॥
एवं हिरण्यगर्भस्वरूपं तत्कार्यभूतं जगत्स्वरूपं च प्रपञ्च्य विराट्स्वरूपं दृष्टान्तत्रयेण विशदयति, आतपेति ।
|
आतपाभातलोको वा पटो वा वर्णपूरितः । |
अतपाभातलोकः सूर्यकान्त्या स्फुटप्रकाशितो लोकः,वर्णपूरितो नीलपीतादिभो रञ्जितः पटः, अथवा फालितं सस्यं वा, यद्वत् स्पष्टवपुर्भवति तथा पञ्चीकृतभूतकार्योपाधिको विराट् स्पष्टवपुः संपूर्णतो व्याकृतवपुः विश्वरूपेणेति भावः ॥ २०४ ॥
