दृष्टान्तार्थ दार्ष्टान्तिके योजयति, निन्दित इति ।
|
निन्दितः स्तूयमानो वा विद्वानज्ञैर्नम् निन्दति । |
स्पष्टं पूर्वार्धम् । न स्तौति न निन्दति, तस्य निन्दास्तुत्योः समबुद्धित्वात्, किंतु तेषां यथा बोधो ज्ञानोदयः स्यात्तथा तन्मध्ये तिष्ठन् चरेत् ॥ २८९ ॥
अज्ञानिजनप्रबोधैकांभिनिवेशः खलु लोककल्याणहेतोः प्रवृत्तानां तत्त्व विदामाचार इत्याह, येनेति ।
|
येनायं नटनेनात्र बुध्यते कार्यमेव तत् । |
अयमज्ञान्यत्र विदुषो येन नटनेनाचरणेन बुध्यते तत्वमवगच्छति तत् विदुषा कार्यमेव आचरितव्यमेव । अत्र नटनशब्देन विद्वत्क्रियायाः स्वस्मिन्नारोपितत्वं ध्वन्यते । तत्रोपपत्तिमाह, अज्ञेति । तद्विदा ज्ञानिनोऽज्ञप्रबोधनात् ज्ञानोन्मीलनादन्यत्कार्यं नास्त्येव । यथा नटः परेषां रसास्वादजननाय स्वस्मिन्नविद्यमानमपि रत्यादिकं तदभिव्यंजकानि विभावादोन्यभिनयति तद्वदेवायं ज्ञानी परेषां परानन्दास्वादनायाभिनयतीति तात्पर्यम् ॥२९० ॥
जीवन्मुक्तस्य निरतिशयानन्दवर्णनम् ।
प्रारीप्सितप्रकरणमुपसंहरन् तद्विषयभूताया जीवन्मुक्तस्यान्तस्तृप्तेः प्रकारं दर्शयति, कृतेति ।
|
कृतकृत्यतया तृप्तः प्राप्तप्राप्यतया पुनः । |
अज्ञप्रबोधैकफलकप्रवृत्तिनटननिपुणोऽसौ विद्वान् कृतकृत्यतया तृप्तः पुनः प्राप्तप्राप्यतया च तृप्यन् स्वमनसा निरन्तरं एवं वक्ष्यमाणप्रकारेण मन्यते॥२९१॥
मननप्रकारं चतुर्भिराह, धन्य इति ।
|
धन्योऽहं धन्योऽहं नित्यं स्वात्मानमञ्जसा वेद्मि । |
