viii
ददातीवोपरितनवाक्यैः । चतुर्दशवत्सरपरिमिते वनवासकाले मार्कि
त्रयोदश संवत्सराः मुनीनामाश्रमेषु, पञ्चवट्यां च सुसुखं नीताः
श्रीरामेण ॥
'अनाकृष्टस्य विषयैः विद्यानां पारदृश्वनः ।
तस्य धर्मरतेरासीत् वृद्धत्वं जरसा विना'
इत्युक्त सहज वार्धक्यशालिनां राघवाणां वार्धके मुनिवृत्तीनाम् [२] इत्यभिहिता मुनिवृत्तिः सुखावहैव स्यादिति युक्तमेव ॥
वनवासः खलु [३] चैत्रे मास्युपक्रान्तः । अतश्च-
'पूर्णे चर्तुर्दशे वर्षे पञ्चम्यां भरताग्रजः ।
भरद्वाजाश्रमं प्राप्य ववन्दे नियतो मुनिम्
इत्यत्रोक्ता पञ्चमी चैत्रपञ्चम्येव । पम्पासरोवरप्राप्तिश्च वसन्त- र्तावेवेति [५] स्पष्टमवगम्यते । भरद्वाजाश्रमप्रत्यागमन पर्यन्त कथाभागः तथा न सुग्रीवसख्यादारभ्य एकसंवत्सरवृत्त इति स्पष्टम् । एवञ्चास्मिन्नरण्यकाण्डे रामवनवासस्य आरम्भकालिक- कतिपयमासवर्ज त्रयोदशवत्सरवृत्तकथाभागः क्रोडीकृत इत्ययमंशः अवधेयः । अरण्यकाण्डनामप्राप्तौ अयमपि कश्चित् हेतुर्भवितुमर्हति ॥
नवरसभरितेऽस्मिन् हि महाकाव्ये आदिकविः नवस्वपि रसेषु अलौरेव वाक्यैः परां काष्ठां प्रापयत्यस्मानित्यय मध्यं शोऽवधेयोऽत्र ॥
