संकटे चन्द्रताराबलाद्यभावेऽप्यधिकाराय दानमुक्तं ज्योतिर्निबन्धे--
|
"चन्द्रे च शङ्खं लवणं च वारे दिने विरुद्धे त्वथ तण्डुलांश्च । |
दिनं तिथिः । अत्र चकारा गोदानसमुच्चयार्थाः ।
|
"सस्यं क्षेत्रगतं प्राहुः सतुषं धान्यमुच्यते । |
इति वचनाद्धान्यशब्देन सतुषं व्रीह्याद्युच्यते ।
नित्यकाले वटोर्गुरुबलालाभे शान्त्या तल्लाभः । अनित्यकाले नैवमित्याह नारदः--
|
"बालस्य बलहीनोऽपि शान्त्या जीवो बलप्रदः । |
केषुचिद्दुष्टस्थानेषु स्थिते गुरौ शान्याऽपि नोपनयनाधिकार इत्याह वसिष्ठः--
|
"बन्धौ तृतीये रिपुराशिसंस्थे इच्छन्ति पूजां जनिगे व्ययस्थे । |
बन्धुश्चतुर्थः । रिपुराशिः षष्ठः । जनिर्जन्मराशिः । व्ययो द्वादशराशिः ।
अतिसंकट एतेष्वपि राशिषु पूजाहोमादेर्द्विगुणत्वादिवृद्धिकल्पनयोपनयनं कार्यमेव न तूक्तसंवत्सरातिक्रमः कार्यः ।
|
"तस्माद्ग्रहेभ्यः कालत्वाद्बली संवत्सरो मतः" इति वचनात् । |
राशिविशेषस्थस्य गुरोरष्टमादिस्थानस्थितस्यापि नाधिकारप्रतिबन्धकत्वमित्याह भरद्वाजः--
|
"धनुर्मीनकुलीरस्थो जीवो जन्मान्त्यमृत्युगः । |
कुलीरः कर्कः । स च गुरोरुच्चस्थानम् । यथाऽऽहुर्दैवज्ञाः--
|
"अजवृषभमृगाङ्गनाकुलीरा झषवणिजौ च दिवाकरादितुङ्गाः" इति । |
अजो मेषः । वृषभः प्रसिद्धो राशिः । मृगो मकरः । अङ्गना कन्या । कुलीरः कर्कः । झषो मीनः । वणिक्तुला । दिवाकरादीनां सप्तानां ग्रहाणां क्रमेण मेषादीनि सप्तोच्चस्थानानीत्यर्थः ।
