इत्यादिश्रुतिः सामान्येन समानानां भावः सामान्यं साधर्म्यं वेदाध्ययनवत्त्वरूपं तेन हेतुना सर्ववर्णेभ्यः सर्ववर्णार्था दृश्यते । "ब्राह्मणः क्षत्रियो वैश्यो वाऽपाकुर्यादृणत्रयम्" इत्यादिस्मृतिष्विति शेषः ।
यद्यपि जायमान इति श्रुतिर्ब्राह्मणत्व[१]पुरस्कारे[२]णैव दृश्यते तथाऽपि[३] वेदाध्ययनवत्त्वरूपसाधर्म्यमादाय सर्वव[४]र्णेभ्यो भवति । सर्वेषां फलवत्त्वात्फलेच्छावत्त्वात् । अथवा जायमान इति श्रुतिः केवलं सामान्ये ब्राह्मणत्वजातिमात्रसामान्ये नोपदृश्यते नैव प्रवर्तते । किंतु ब्रह्म वेदस्तदध्ययनवत्सु त्रिषु । कुतः सर्ववर्णेभ्यः फलेच्छावत्त्वादिति ।
का परिणेयेत्याकाङ्क्षायामाह याज्ञवल्क्यः--
|
"अविप्लुतब्रह्मचर्यो लक्षण्यां स्त्रियमुद्वहेत् । |
लक्षण्यां बाह्याभ्यन्तरलक्षणैर्युक्ताम् । तान्यग्रे वक्ष्यन्ते । या दानेनोपभोगेन वा पुरुषान्तरपूर्विका न भवति साऽनन्यपूर्विका । अपुनर्भूरिति यावत् । मनोदत्ता वाचा दत्ताऽग्निं परिगता सप्तमं पदं नीता भुक्ता गृहीतगर्भा प्रसूता चेति सप्त पुनर्भ्वः । तत्राऽऽद्यानां तिसृणामन्येन परिणयनं भवतीत्यग्रे वक्ष्यते । कान्तां वरस्य चक्षुर्मनसोरानन्दकारिणीम् । असपिण्डां सापिण्ड्यरहिताम् । तत्र चन्द्रिकापरार्कमेधातिथिमाधवप्रभृतयः-- 'एकस्यां पिण्डदानक्रियायां दातृत्वपिडभाक्त्वलेपभाक्त्वान्यतरसंबन्धेनान्वयः सापिण्ड्यम्' इत्याहुः ।
तत्र मत्स्यपुराणम्--
|
"लेपभाजश्चतुर्थाद्याः पित्राद्याः पिण्डभागिनः । |
मार्कण्डेयवचनमपि--
|
"पिता पितामहश्चैव तथैव प्रपितामहः । |
