सर्व ऋतवो विवाहस्येत्यापस्तम्बसूत्रव्याख्यावसरे सुदर्शनेनापि पूर्वपक्षनियमाभाव उक्तः ।
तिथय उक्ता[१] भरद्वाजेन--
|
"प्रतिपद्दुःखजननी द्वितीया प्रीतिवर्धिनी । |
विवाह इति शेषः ।
|
फलं बहुविधं पञ्चदश्यां चैव विशेषतः" इति । |
पञ्चदशी पूर्णिमा ।
|
"विवाहमारभ्य चतुर्थिमध्ये श्राद्धं दिनं दर्शदिनं यदि स्यात् । |
इति ज्योतिर्निबन्धवचनादमाया विवाहदिवसान्तर्भावनिषेधे सिद्धे सुतरां तत्र विवाहनिषेधस्यापि सिद्धेः । चतुर्थीशब्दस्य हृस्वत्वमार्षम् । श्राद्धं तद्युक्तं दिनमिति विवाहमध्ये श्राद्धस्यैव निषेधो न तु तद्रहिततत्तिथिमात्रस्य ।
अन्यथा--"वृत्ते विवाहे परतस्तु कुर्याच्छ्राद्धं स्वधाभिर्न तु दूषयेत्तम्" ।
इति शास्त्रस्य निर्विषयत्वापत्तेः[३] । तं विवाहविधिम् । दर्शदिनमिति स्वरूपेण तिथिनिषेधः । तथा[४] सत्येव पृथगुपादानस्य सार्थक्यात् । अयमेव विषय उपनयनादिष्वपि ज्ञेयः "ये वा भद्रं दूषयन्ति स्वधाभिः" इति श्रुतौ सामान्यत उक्तेः । एतत्सर्वमतिसंकटे ज्ञेयम् ।
ज्योतिर्निबन्धे प्रयोगचिन्तामणौ च लल्लः--
|
"अत्रापि कृष्णपक्षस्य दशमीमविवाहिकाम् । |
अत्राप्युक्तासु तिथिष्वपि । अविवाहिकां विवाहानर्हाम् । उभयोः पक्षयोः । विहितप्रतिषिद्धत्वाद्दशम्या विकल्पः ।
