his Uddyota. एण्य tad. affix एण्य applied to the word प्रावृष् in the general शैषिक senses; cf. प्रावृष एण्यः । प्रावृषेण्यः बलाहकः Kāś. on P.IV.3.17. एत् the vowel ए; cf. ईदूदेद्द्विवचनं प्रगृह्यम् P.I.1.11. एतावत्त्व limitation of the kind; 'such and such' (words etc.); cf. A. Pr.I. एत्व the substitution of ए; cf. बहुवचने झल्येत् (P. VII.3.103) इति एत्वं प्राप्नोति M.Bh. on P.V.3.10. एत्य tad. affix applied to the in- declinable दूर; e. g. दूरेत्यः पथिकः । cf. दूरादेत्यः दूरेत्य: Kāś.on P.IV.2.104: cf. also दूरादेत्यो वक्तव्यः । दूरेत्यः M.Bh. on P.IV.2.104. एदित् marked by the mute indicatory letter ए. Roots marked with indi- catory ए do not allow वृद्धि for their vowel in the aorist: e.g. अरगीत्, अलगीत्; cf. P.VII.2.5. एद्यवि tad. affix एद्यवि applied to the pronoun पर when the word refers to a day;cf. परस्मिन्नहनि परेद्यवि Kāś. on P.V.3.22. प्रद्युसच् tad. affix एद्युस् applied to the pronouns पूर्व, अन्य, अन्यतर, इतर, अपर, अधर, उभय and उत्तर when the words so formed refer to a day; e. g. पूर्वेद्युः, अन्येद्युः etc.: cf. P.V.3.22. एधाच् tad.affix एधा substituted for the tad. affix धा optionally,when appli- ed to the words द्वि and त्रि. e.g.द्विधा, द्वेधा, दैधम्, त्रिधा, त्रेधा, त्रैधम्; cf. Kāś. on एधाच्च P.V.3.46. एनप् tad. affix एन applied to उत्तर, अधर, and दक्षिण optionally instead of the tad. affix आति in the senses of दिक्, देश and काल, e.g. उत्तरेण, उत्तरतः उत्तरात्, Words with this एन at the end govern the acc. case of the word syntactically connected with them. e. g. तत्रागारं धनपतिगूहान् उत्तरेण Kālidāsa: Meghadūta;cf.एनपा द्वितीया P.II.3.31. |
एप् a term used in the Jainendra Vyākaraṇa for the term गुण of Pāṇini standing for the vowels अ, ए and ओ; cf. ऋतः समादेरेप् Jain. Vy. V.2.122. एफ ending added to the consonant र when a mention of it is to be made; cf. T.Pr.I.19: e.g. रेफ. एलिम (1) kṛt. afix केलिमर् e.g. पचेलिमा माषाः cf. P. III.1.96 Vārt. 1: (2) Uṇādi affix एलिमच् applied to पच् cf. पच एलिमच् Uṇ. S.IV.37. एलु tad-affix चेलु in the sense of unable to bear, found in Vedic Literature only; e.g. हिमेलुः cf. हिमाक्चेलुर्वक्तव्यः । P.V.2.122 Vārt. 7. एव (l) a particle in the sense of re- gulation (नियम) ; cf. एवकारः किमर्थः नियमार्थः M. Bh. on V.3.58: (2) . determinant indeclinable; cf. एव इत्यवधारणे; cf. इष्टतोवधारणार्थस्तर्हि । यथैवं विज्ञायेत । अजादी गुणवचनादेवेति M. Bh. on V.3.58. एवकारकरण use of the word एव; cf. उक्तममैवाव्ययेन इत्यत्र एवकारकरणस्य प्रयो- जनम्० M.Bh. on P.III.4.24. एश् (1) the substitute ए for the per- fect affix त, substituted for the whole त by reason of the indica- tory letter श् attached to ए; cf. लिटस्तझयोरेशिरेच् and अनेकाल्शित्सर्वस्य P. III.4.8l and I.1.55; (2) affix ए applied to the root चक्ष् in Vedic Literature; cf. नावचक्षे । नावख्यातव्य- मित्यर्थः Kāś. on P.III.4.15. एषितव्य necessary to be sought; necessary to be prescribed; cf. तस्मान्मृजेरिग्लक्षणा वृद्धिरेषितब्या M.Bh. on I.1.3. Vārt. 8. ऐ ऐ diphthong vowel ऐ; composite form of आ and ए, also termed वृद्धि in Pāṇini's grammar. |
पृष्ठम्:ADictionaryOfSanskritGrammarByMahamahopadhyayaKashinathVasudevAbhyankar.djvu/१०९
पुटमेतत् सुपुष्टितम्
एण्य
ऐ
93
