डाप् fem. affix आ added optionally to words ending in मन् and to Bahu- vrihi compounds ending in अन् to show feminine gender, the words remaining as they are when the optional affix डाप् is not applied; e.g. दामा, सीमा, सुपर्वा; cf. P. IV. I.l l, 12, 13. डामहच् tad. affix अामह added to the words मातृ and पितृ in the sense of 'father'; e.g. मातामहः, पितामहः; cf. P. IV. 2.36 Vart, 2. डित् possessed of the mute letter ड् added for the purpose of the eli- sion of डि (last vowel and the conso- nant or consonants after it) of the preceding word. See ड. डिनि (l) tad. affix applied to अवान्तर- दीक्षा, तिलव्रत etc. in the sense of चरति (observing); e.g. तिलव्रती, cf. P. V. 1. 94 Vart 3; (2) applied in the sense of 'having as measurement'applied to numeral words ending in शत् or शिन् and the word विंशति; e.g. त्रिंशिनो मासाः, विंशिनोङ्गिरसः; cf. M. Bh. on P. V. 2.37. डिमच् tad. affix इम applied to the words अग्र, अादि, पश्चात् and अन्त in the Saisika senses; e.g. अग्रिमम्, अादि- मम् , पश्चिमम् , अन्तिमम्: cf. M. Bh. on P.IV.3.23. डियाच् case affix इया for Inst.sing.seen in Vedic Literature: e.g. सुक्षेत्रिया, सुगात्रिया; cf Kas. on P.VII.1.39. डुपच् tad affix उप added to the word कुतू in the sense of diminutive: e.g. कुतुपः a small oil-pot ( कुतू );cf. V.3. 89. डुम्सुन् Unadi affix उम्स् added to the root पा to form the word पुंंस्: cf. पांते डेम्सुन् Unadi Sutra IV.177. डुलच् tad. affix उल in the sense of 'brother' applied to the word मातृ; e.g. मातुलः; cf. P. IV. 2.36 Vart 1. |
ड्भतुप् tad. affix मत् as a चातुरर्थिक affix applied to the words कुमुद, नड and वेतत; e.g. कुमुद्वान् , नड्वान, वेतस्वान्: cf.P. IV. 2.87. ड्य tad. affix य (1) added in the sense of ' Sama introduced by' ( दृष्टं साम ) to the word वामदेव ; e. g. वामदेव्यं साम ; cf P. IV. 2.9; (2) added to the word स्रोत्स optionally with यत् in the sense of ’present there ' ( तत्र भवः ) ; e. g.स्त्रोतस्यः, cf. P. IV. 4.I 13. ड्यण् tad. affix य added to the words पाथस् and नदी in the sense of ’pre- sent there ’ ( तत्र भवः ), e. g, पाथ्यः नाद्यः; cf. P. IV. 4.111. ड्यत् tad. affix य added along with डय to the same words to which the affix डय is added as also in the same sense, the vowel अ of डयत् being स्वरित. See the word डघ above. ड्या case affix या seen in vedic Lite- rature e. g. अनुष्ठथा उच्च्यावयतात् cf. S. K. on P. VII. 1.39. ड्रट् krt affix र with fem. affix ई added to it, applied to the root रुत्यै. e.g. स्त्री cf. संस्त्र्याने स्त्यायतेर्ड्रट् स्त्री M. Bh. on IV. 1.3. ड्बवलच् tad.affix वल, in the four senses, added to the words नड and शाद; e. g. नड्वलम्, शाद्वलम्; cf. P. IV. 2.88. ड्वित् a root marked with the mute syllable डु (at the beginning) to Signify the application of the krt affix त्रि which is invariably followed by the addition of म ( मप् ), in the sense of 'achieved by' e. g. पक्त्रिमम् ; कृत्रिमम्: cf. P. III. 3.88 ; and IV. 4.20. ड्वुन् tad. affix अक added to the words विंशति and त्रिंशत् in the tetrad of tad. senses; e. g. विंशक:, त्रिंशक: cf. P. V. 1.24. |
पृष्ठम्:ADictionaryOfSanskritGrammarByMahamahopadhyayaKashinathVasudevAbhyankar.djvu/१७५
पुटमेतत् सुपुष्टितम्
डाप्
ड्वुन्
159
