बृहद्दैवज्ञरञ्जनम्/गोचरप्रकरणं
अथ द्वात्रिंशत्तमं गोचरप्रकरणं[१] प्रारभ्यते ।
तत्रादौ ईश्वरग्रहयोरभेद उक्तः लोमशसंहितायाम् –
मुनिरुवाच ।
[२]रामः कृष्णश्च भो विप्र नृसिंहो सूकरस्तथा ।
एते पूर्णावताराश्च ह्यन्ये जीवांशका मताः ॥ १ ॥
अवताराण्यनेकानि अजस्य परमात्मनः ।
जीवानां कर्मफलदो ग्रहरूपो जनार्दनः ॥ २ ॥
दैत्यानां बलनाशाय देवानां बलवृद्धये ।
धर्मसंस्थापनार्थाय ग्रहा जाता इमे क्रमात् ॥ ३ ॥
रामावतारः सूर्यस्य चंद्रस्य यदुनायकः ।
[३]नृसिंहो भूमिपुत्रस्य बौद्धः सोमसुतस्य च ॥ ४ ॥
वामनो विबुधेज्यस्य भार्गवो भार्गवस्य च ।
[४]कूर्मो भास्करपुत्रस्य [५]सैंहिकेयस्य [६]सूकरः ॥ ५ ॥
केतोर्मीनावतारश्च ये चान्ये तेपि खेटजाः ।
परमात्मांशमधिकं येषु ते खेचराभिधाः ॥ ६ ॥
जीवांशमधिकं येषु जीवास्ते वै प्रकीर्तिताः ।
सूर्यादिभ्यो ग्रहेभ्यश्च परमात्मांशनिःसृतः ॥ ७ ॥
सूर्यारुणसंवादे –
ग्रहाणां फलकर्तृत्वमस्ति नो वेति संशयः ।
केचिद्वदंति तेषां तु कर्मसूचकतामिति ॥ ८ ॥
तथा च-
प्राक्कर्मसूचकखगाः कथमेषु भुक्तिः प्राक्कर्मभोगशमनाय हि भोगमूचुः ।
केचित्तथा दुरितहृज्जगदीशभक्तिः किंनो ग्रहाभिगत एव स एव विष्णुः ॥ ९ ॥
तथा च शार्ङ्गधरः –
देवताग्रहरूपेण मनुष्याणां शुभाशुभम् ।
फलं प्रागर्जितं यच्च तद्ददाति स्वकीयकम् ॥ १० ॥
लल्लोपि –
सकलमपि धिष्ण्यमंडलमवनिनिबद्धं विनिर्मितं धात्रा ।
तत्र ग्रहा ग्रहेष्वपि शुभाशुभं सर्वजंतूनाम् ॥ ११ ॥
वसिष्ठः-
ग्रहा राज्यं प्रयच्छंति ग्रहा राज्यं हरंति च ।
ग्रहैस्तु व्यापितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम् ॥ १२ ॥
बृहस्पतिरपि –
ग्रहाधीनं जगत्सर्वं ग्रहाधीना नरावराः ।
कालज्ञानं ग्रहाधीनं ग्रहाः कर्मफलप्रदाः ॥ १३ ॥
सृष्टिरक्षणसंहाराः सर्वे चापि ग्रहानुगाः ।
कर्मणः फलदातारः सूचकाश्च ग्रहाः सदा ॥ २४ ॥
दुष्करं भवसंयोगकाले दुःस्थानमाययुः ।
तत्फलानन्वयायेवं तदा पूज्यतमा ग्रहाः ॥ १५ ॥
वसिष्ठः –
उच्छ्रयपतनानि नृणां खचराधीनानि विशेषतो यस्मात् ।
अखिलानामपि लोकानां वृद्धिस्तस्माद्ग्रहाश्च पूज्यतमाः ॥ १६ ॥
गोचरबलचिंतायां ये न विदंति यथाक्रमं चेति ।
गोचरबलानभिज्ञास्त्वति लोके यांति हास्यतां सुजनैः ॥ १७ ॥
शुभकर्मणि सर्वत्र ग्रहाणां गोचरं फलम् ।
पूर्वैरुक्तं यतोस्माभिरुच्यते ग्रहगोचरम् ॥ १८ ॥
अथ ग्रहाणां नामकथनम् । यादवः –
रविविधुक्षितिजा बुधवाक्पती भृगुशनी च तमः शिखिनो ग्रहाः ।
न च सदा भ्रमणाद्भगणो नृणां ददति धातुसमं फलमुक्तवत् ॥१९॥
कश्यपः-
छिन्नोपि विष्णुचक्रेण सुधामयशिरास्तमः ।
केशवस्य वरेणासौ तथापि ग्रहतां गतः ॥२०॥
नारदोपि –
अमृतास्वादनाद्राहुः शिरश्छिन्नोपि सोमृतः ।
विष्णुना तेन चक्रेण तथापि ग्रहतां गतः ॥ २१॥
अथ ग्रहाणां संज्ञाः । बृहज्जातके –
हेलिः सूर्यश्चंद्रमा शीतरश्मिर्हेम्नाविज्ज्ञो बोधनश्चंद्रपुत्रः ।
आरो वक्रः क्रूरदृक्चावनेयः कोणो मंदः सूर्यपुत्रो ऽसितश्च ॥ २२ ॥
जीवोंगिराः सुरगुरुर्वचसां पतीज्यौ शुक्रो भृगुर्भृगुसुतः सित आस्फुजिच्च ।
राहुस्तमो सुरगुरुश्च शिखी च केतुः पर्यायमन्यमुपलभ्य वदेच्च लोकात् ॥ २३ ॥
अथ सौम्यपापविवेकः ।
अर्द्धोनेंद्वर्कसौराराः पापज्ञस्तद्युतो परे ।
शुभाः पापौ तमःकेतू विष्णुधर्मोत्तरोदितौ ॥ २४ ॥
क्रूरा वक्रा महाक्रूराः सौम्या वक्रा महाशुभाः।
सहजाः स्युः स्वभावस्थाः सौम्याः क्रूराश्च शीघ्रगाः ॥ २५ ॥
अथ पुरुषाधिपकथनम् ।
पुंसां सूर्यारवागीशौ योषितां चंद्रभार्गवौ ।
क्लीबानां बुधमंदौ च पतयः परिकीर्तिताः ॥ २६ ॥
अथ ग्रहाणां स्वामिनः । श्रीपतिः-
सूर्यादितः शिव शिवागुहविष्णुवेंद्रकालाः क्रमेण पतयः कथिता ग्रहाणाम् ।
वह्न्यंबुभूमिहरिशक्रशचीविरिंच्यस्तेषां पुनर्मुनिवरैः प्रतिदेवताश्च ॥ २७ ॥
राहोरधिपतिः कालः प्रत्यधीशो भुजंगमः ।
तथा केतोश्चित्रगुप्तः स्वयंभू ऋषिभिः स्मृतः ॥ २८ ॥
अथ ग्रहाणां वाहनानि । ब्रह्मगुप्तः –
सिंहाश्वकौ कर्कमृगौ च मेषौ नरो मयूरो वृषभस्तु सैरभः ।
छागो महाजश्च वदंति तज्ज्ञाः सूर्यादिकानामिति वाहनानि ॥ २९ ॥
अथ ग्रहाणां गृहम् । वृद्धयवनजातके –
इदं जगत्स्थावरजंगमाख्यं सर्वं रवींद्वात्मकमाहुराद्याः ।
तस्योद्भवोत्रापचयश्च दृष्टो भूमंडलेप्येव तदात्मकं तत् ॥ ३० ॥
तस्यार्धमाद्यं विहितं मघादि सार्पांतिचान्द्रं विहितं परार्धम् ।
क्रमेण सूर्यः प्रददौ ग्रहाणां व्यस्तेन ताराधिपतिस्तथैव ॥ ३१ ॥
बुधस्य शुक्रस्य धरासुतस्य बृहस्पतेर्भास्करनंदनस्य ।
द्वे द्वे गृहे तेषु यथानुरूपं फलं विधेयं निपुणं विदग्धैः ॥ ३२ ॥
कालीदासोपि –
पंचाननाख्यो हि यथेभचक्रे पंचाननाख्यो हि तथा भचक्रे ।
एनं हरिः पालयितुं क्षमोऽस्य कृतं तदित्येतदगारमाद्यैः ॥ ३३ ॥
सिंहादिचक्रार्धपती रविः स्याद्विलोमकीटादिभखंडपोब्जः ।
पतंगधाम्ना सविधं तमीशः स्थातुं कुलीरं त्वकरोह(द)गारम् ॥३४॥
उच्चोच्चमार्गे चरतां ग्रहाणां बुधाननानां भवनोरिनेंदौ ।
प्रतिष्ठितान्पालयतः पुराणैर्द्विजैरथोकांसि यथा क्रमेण ॥ ३५ ॥
अथैवं गतिकारणं संचारैर्ग्रहाणां भौमादीनां फलितैक्यगतिरष्टभेदात्मिकेत्याह। सूर्यसिद्धांते –
वक्रानुवक्रा कुटिला मंदा मंदतरा समा ।
तथा शीघ्रतरा शीघ्रा ग्रहाणामष्टधा गतिः ॥ ३६ ॥
तथातिशीघ्रा शीघ्राख्या मंदा मंदतरा समा ।
ऋज्वीति पंचधा ज्ञेया या वक्रा सानु वक्रगा ॥ ३७ ॥
अथाष्टधा गतिकारणम् । होरानुभवदर्पणे-
अर्कयुक्तश्चोदयः स्याद्द्वितीये शीघ्रगो भवेत् ।
रवेस्तृतीये समता गतिर्मंदा चतुर्थके ॥ ३८ ॥
पंचमेप्यथवा षष्ठे किंचिद्वक्रा च वक्रगा ।
सप्तमाष्टमयोरर्कादतिवक्रा गतिर्भवेत् ॥ ३९ ॥
नवमे दशमे भानोः खेटानां कुटिला गतिः ।
एकादशे द्वादशे च शीघ्रा शीघ्रतरा क्रमात् ।
रविसंयुतखेटस्य गतिरस्ताह्वया भवेत् ॥ ४० ॥
अथ ग्रहाणामंतश्चर्यालक्षणम् । महानिबंधे –
आत्मा रविः शीतकरश्च चेतः सत्वं धराजः शशिजश्च वाणी ।
ज्ञानं सुखं चेंद्रगुरुर्मदश्च शुक्रः शनिः कालनरस्य दुःखम् ॥ ४१ ॥
अथांगविभागः । महानिबंधे –
शिरःप्रदेशे वदने दिनेशो वक्षःस्थले चापि गले कलावान् ।
पृष्ठोदरे भूतनयश्च पीडां करोति सौम्यश्चरणे च पाणौ ॥ ४२ ॥
कटिप्रदेशे जघने च जीवः कविश्च गुह्यस्थलमुष्कयुग्मे ।
जानूरुदेशे नलिनीशसूनुश्चारेण वा जन्मनि चिंतनीयम् ॥ ४३ ॥
कस्मिन् कार्ये केषां ग्रहाणां बलं ग्राह्यम् ।
उद्वाहे चोत्सवे जीवः सूर्यो भूपालदर्शने ।
संग्रामे धरणीपुत्रो विद्याभ्यासे बुधो बली ॥ ४४ ॥
यात्रायां भार्गवः प्रोक्तो दीक्षायां च शनैश्चरः ।
चंद्रमा सर्वकार्येषु प्रशस्तो गृह्यते बुधैः ॥ ४५ ॥
गर्गोपि –
रविर्नृपविलोकने सुरगुरुर्विवाहोत्सवे रणे धरणिनंदनो भृगुसुतः प्रयाणे बली ।
शनिश्च खलु दीक्षणे निखिलशास्त्रबोधे बुधः शशी सकलकर्मसु ध्रुवमुदाहृतं सूरिभिः ॥ ४६ ॥
अर्कांगारकमंदास्तु सम्यक्पृष्ठोदयाः स्मृताः ।
राहुजीवभृगुज्ञास्तु ग्रहाः स्युर्मस्तकोदयाः ॥ ४७ ॥
अथ ग्रहाणामवस्था ।
वयांसि तेषां स्तनपानबाल्य किशोरका यौवनमध्यवृद्धाः ।
अतीव वृद्धा इति चंद्रभौमज्ञशुक्रजीवार्कशनैश्चराणाम् ॥ ४८ ॥
त्रैलोक्यप्रकाशे-
बुधः शिशुर्युवा भौमः शुक्रेंदू मध्यमौ परे ।
वृद्धो बुधो विधुर्बालो बालिका स्त्री प्रकीर्तिता ॥ ४९ ॥
अथ कालबलिनः ।
प्रातःकाले जीवबुधौ मध्याह्ने 'कुजभास्करौ ।
अपराह्णे चंद्रसितौ संध्याकाले तमःशनी ॥ ५० ॥
अथ ग्रहधातुमाह ।
भौमार्कौ पित्तमाख्यातौ श्लेष्मकौ चन्द्रभार्गवौ ।
समधातू गुरुबुधौ ग्रहाः शेषास्तु वातिकाः ॥ ५१ ॥
कटुकौ कुजमादित्यौ क्षाराम्लौ चन्द्रभार्गवौ ।
बुधः कषायिको जीवो मधुतिक्तौ तमःशनी ॥ ५२ ॥
द्विपदौ भार्गवगुरू भूपुत्रार्कौ चतुष्पदौ ।
पक्षिणौ बुधसौरी च चंद्रराहू सरीसृपौ ॥ ५३ ॥
विप्रौ शुक्रगुरू क्षत्रं कुजार्कौ शूद्र इंदुजः ।
इंदुर्वैश्यः स्मृतो म्लेच्छौ सैंहिकेयशनैश्चरौ ॥ ५४ ॥
अथ ग्रहाणां वर्णानाह ।
भौमो रक्तो गुरुः पीतो बुधो नीलः शशी सितः ।
कविः शुभ्रो रविर्गौरः कृष्णो राहुः शनिः पुनः ॥ ५५ ॥
रवी राजा शशी राज्ञी मंगलो मंडलाधिपः ।
ज्ञः कुमारो गुरुर्मंत्री सितो नेता परौ भृती ॥ ५६ ॥
अथ स्नाय्वादिस्वामित्वमाह ।
स्नायुसत्वगुल्ममज्जासुखानां स्वामिनौ शशिभास्करौ ।
शोणिताधिपतिर्भौमः शुक्रस्याधिपतिर्भृगुः ॥ ५७ ॥
बुधश्चैतन्यबुद्धीनां जीवो जीवाधिपो भवेत् ।
मनसश्चन्द्रमाः स्वामी भवेदेषां वपुःस्थितिः ॥ ५८ ॥
ऊर्ध्वदृष्टी कुजादित्यावधोदृष्टी तमःशनी ।
तिर्यग् दृष्टी भृगुबुधौ चंद्रजीवौ समेक्षणौ ॥ ५९ ॥
अथ ग्रहाणां राशिभोगः ।
कर्णप्रकाशे –
सौरी सुंदरि सार्द्धमब्दयुगलं वर्षं समासं गुरू राहुर्मासदशाष्टकं तु कथितं मासं सपक्षं कुजः ।
सूर्यः शुक्रबुधास्त्रयोपि कथिता मासैकतुल्या ग्रहाश्चंद्रः पादयुतं दिनद्वयमिति प्रोक्तेति राशिस्थितिः ॥ ६० ॥
अथ ग्रहाणां वेधस्थानमाह । श्रीपतिः –
सर्वे लाभगृहस्थितासस्त्रिखरिपुष्वर्को मृगार्की त्रिषट्प्राप्तौ त्र्याघखमन्मथारिषु शशी खास्तारिवर्ज्यं भृगुः ।
धीधर्मास्तधनेषु वाक्पतिररिस्वाष्टांबुखस्थो बुधः श्रेष्ठो जन्मगृहादिगोचरविधौ विद्धो न चेत्स्याद्ग्रहैः ॥ ६१ ॥
लाभविक्रमखशत्रुषु स्थितः शोभनो निगदितो दिवाकरः ।
खेचरैः सुततपोजलांत्यगैर्व्यार्किभिर्यदि न विध्यते तदा ॥ ६२ ॥
द्यूनजन्मरिपुलाभखत्रिगश्चंद्रमाः शुभफलप्रदस्तदा ।
स्वात्मजांत्यमृतिबंधुधर्मगैर्विध्यते न विबुधैर्यदि ग्रहैः ॥ ६३ ॥
विक्रमायरिपुगः शुभः कुजः स्यात्तदांत्यसुतधर्मगैः खगैः ।
चेन्न विद्ध इनसूनुरप्यसौ किंतु धर्मघृणिना न विध्यते ॥ ६४ ॥
स्वांबुशत्रुमृतिखायगः शुभो ज्ञस्तदा न खलु विध्यते तदा ।
आत्मजत्रितय आद्यनैधनप्रांत्यगैर्विविधुभिर्नभश्चरैः ॥ ६५ ॥
स्वायधर्मतनयद्युनस्थितो नाकनायकपुरोहितः शुभः ।
रिःफरंध्रखजलत्रिगैर्यदा विध्यते गगनचारिभिर्न हि ॥ ६६ ॥
आसुताष्टमतपोव्ययायगो विद्ध आस्फुजिदशोभनः स्मृतः ।
नैधनास्ततनुकर्मधर्म धीलाभवैरिसहजस्थखेचरैः ॥ ६७ ॥
एवमत्र खचरव्यधान्विताः स्वं फलं नहि दिशंति गोचरे ।
वामवेधविधिना त्वशोभना अप्यमी शुभफलं दिशत्यलम् ॥ ६८ ॥
वैद्यनाथः-
जन्मभाद्गणयेच्चंद्रो जन्मभाद्वेधको ग्रहः ।
वामवेधः स विज्ञेयः कथितः शौनकादिभिः ॥ ६९ ॥
लल्लः-
यस्मिन् राशौ गताः खेटाः खेटराशेर्गता ग्रहाः ।
वामवेधः स विज्ञेयो ग्रहः शुभफलो मतः ॥ ७० ॥
श्रीपतिस्तु-
ये वदंति खचरव्यधक्रमं नो ग्रहक्रमविदो हि गोचरे ।
ते मृषा वचनभाषिणो जना यांति हास्यमपकीर्तिलांछिताः ॥ ७१ ॥
नारदः –
न ददाति शुभं किंचिद्गोचरे वेधसंस्थितः ।
तस्माद्वेधं विचार्याथ कथ्यते तच्छुभाशुभम् ॥ ७२ ॥
नामवेधविधानेन शोभनस्त्वशुभोपि वा ।
अतस्तान् द्विविधान् वेधान् विचार्याथ वदेत्फलम् ॥ ७३ ॥
अज्ञात्वा विविधान् वेधान् यो ग्रहज्ञः फलं वदेत् ।
स मृषावचनाभाषी हास्यं याति नरैः सदा ॥ ७४ ॥
सौम्येक्षितेनिष्टफलः शुभः स्यात्पापवीक्षितः ।
निष्फलौ तौ ग्रहौ स्वेन शत्रुणा यौ निरीक्षितौ ॥ ७५ ॥
नीचराशौ गतो यश्च शत्रोः क्षेत्रगतोपि वा ।
शुभाशुभफलं नैव दद्यादस्तंगतोपि वा ॥ ७६ ॥
श्रीपतिरपि –
असद्ग्रहः सौम्यनिरीक्षितश्च शुभप्रदः स्यादशुभेक्षितो यः ।
तौ निष्फलौ द्वावपि खेचरेंद्रौ यः शत्रुणा स्वेन निरीक्षितश्च ॥ ७७ ॥
स्वनीचगेस्तगेपि वा रिपोर्गृहे स्थिते ग्रहे ।
वृथा फलं प्रकीर्तितं समस्तमेव सूरिभिः ॥ ७८ ॥
राशिप्रवेशे सूर्यारौ मध्ये शुक्रबृहस्पती ।
प्रांत्यस्थौ शनिशीतांशू फलदः सर्वदा बुधः ॥ ७९ ॥
ज्योतिःप्रकाशे –
प्रवेशकाले भौमार्कौ शुक्रज्यौ राशिमध्यगो ।
निर्गच्छंतौ शनींदू च सर्वदा फलदो बुधः ॥ ८० ॥
रविर्दिनं पंच कुजस्तथाष्टौ बुधे द्वयं त्रीणि दिनानि शुक्रः ।
मासं गुरुर्मासचतुष्क्रमैर्निर्गंतव्यराशौ फलदा भवति ॥ ८१ ॥
लल्लोपि-
सूर्यारसौम्यास्फुजितोक्षनाग सप्तद्विघस्रान्विधुरग्निनाडी ।
तमोयमेज्यास्त्रिरसाश्विमासान् गंतव्यराशेः फलदाः पुरस्तात् ॥ ८२ ॥
ज्योतिःसागरे –
भानुर्ददाति गंतव्यराशौ पंचदिनं फलम् ।
चन्द्रो नाडीत्रयं भौमो दिनान्यष्टौ बुधो द्वयम् ॥ ८३ ॥
सार्धमासं गुरुः शुक्रश्चतुर्दिनमथार्कजः ।
मासषट्कं फलं राहुः केतुर्मासत्रयं तथा ॥ ८४ ॥
मुहूर्तकल्पद्रुमे –
मेषादिद्वादशं राशिं यत्र जीवो हि तिष्ठति ।
पूर्वराशिफलं प्रोक्तं अष्टाविंशतिवासराः ॥ ८५ ॥
रत्नकोशे-
विलोमगत्या यदि वातिगत्या प्रयाति यो राशिमतीत्य शेषम् ।
हित्वा तदीयं गगनेचरोसौ दद्यात् फलं पूर्वगृहे यदुक्तम् ॥ ८६ ॥
वक्रातिचारेण गृहांतरेपि स्थितो ग्रहः पूर्वफलो यदि स्यात् ।
देशांतरं कार्यवशाद्गतोपि स्वदेशधर्मं न जहाति मर्त्यः ॥ ८७ ॥
यावंति यो वक्रगतो दिनानि भवेत्स वक्रा यदि वातिचारे ।
दशांशतुल्यानि फलानि तेषां दद्यात्फलं पूर्वगृहे यदुक्तम् ॥ ८८ ॥
गर्गोपि –
भौमादीनां ग्रहाणां हि पंचानामपि नित्यशः ।
अतिचारे च वक्रे च पूर्वराशिफलं वदेत् ॥ ८९ ॥
संहितासारे –
यस्मिन्गृहे स्थितो दीपस्तत्रोद्योतं करोति वै ।
एवं ग्रहोपि यत्र स्यात्तत्रैव फलदः स्मृतः ॥ ९० ॥
चागतिचारवक्रेण यो यत्रावस्थितो ग्रहः ।
स तद्राशिफलं दद्याद्गोचरे फलसाधने ॥ ९१ ॥
वसिष्ठमाण्डव्यपराशरात्रिगर्गांगिराव्यासकुलस्य वाक्यम् ।
वक्रातिचारे सुरराजमंत्री यत्रागतस्तत्र फलं ददाति ॥ ९२ ॥
अतिचारे च वक्रे च ग्रहाणांतर्गतं फलम् ।
बृहस्पतेस्तु तन्नास्ति पूर्वराशिफलप्रदम् ॥ ९३ ॥
फलसंग्रहे-
द्विजन्मनि पंचमसप्तगाश्चतुरष्टमद्वादशंधर्मयुताः ।
धनधान्यप्राणहिरण्यहरा रविराहुशनैश्चरभूमिसुताः ॥ ९४ ॥
द्वादशदशमचतुर्थे जन्मनि षष्ठाष्टगे तृतीये च ।
व्याधिर्विदेशगमनं मित्रविरोधं सुरगुरुः कुरुते ॥ ९५ ॥
तृतीयैकादशे षष्ठे शन्यर्ककुजराहवः ।
चत्वारस्तस्य राज्यं वा शरीरे सौख्यमादिशत् ॥ ९६ ॥
द्वादशे जन्मगे राशौ द्वितीये च शनैश्चरः ।
सार्द्धानि सप्तवर्षाणि तदा दुःखैर्युतो भवेत् ॥ ९७ ॥
अथ गोचरे पृथक्फलानि । लल्लः-
स्थानं जन्मनि नाशयेद्दिनकरः कुर्याद्द्वितीये भयं दुश्चिक्ये श्रियमातनोति हिबुके मानक्षयं यच्छति ।
दैन्यं पंचमगः करोति रिपुहा षष्ठेर्थहा सप्तमे पीडामष्टमगः करोति पुरुषं कांतिक्षयं धर्मगः ॥ ९८ ॥
कर्मसिद्धिजनकस्तु कर्मगो वित्तलाभकृदथायसंस्थितः ।
द्रव्यहानिजनितां महापदां यच्छति व्ययगतो दिवाकरः ॥ ९९ ॥
वाराहीये –
जन्मन्यायासदोर्कः क्षपयति विभवान्कोष्ठरोगाध्वदाता वीतभ्रंशं द्वितीये दिशति नच सुख वंचनाद्दृग्रुजं च ।
स्थानप्राप्तिं तृतीये धननिचयमुदा कल्पकृच्चारिहंता रोगान् धत्ते चतुर्थे जनयति च मुहुः स्रग्धरा भोगविघ्नम् ॥१००
पीडाः स्युः पंचमस्थे सवितरि बहुशो रोगारिजनिताः षष्ठर्को हंति रोगान् क्षपयति च रिपूंश्छोकांश्च नुदति ।
अध्वानं सप्तमस्थो जठरगदभय दैन्यं च कुरुते रुक्त्रासौ चाष्टमस्थे भवति सुवदनान् स्वापि वनिता ॥ १ ॥
अथ रविफलम् ।
रवावापदैन्यं रुगिति नवमे विभवमपि विरोधा जय प्राप्तोत्युग्रं दशमगृहगे कर्मसिद्धिं क्रमेण ।
जयं स्थानं मानं विभवमपि चैकादशे रोगनाशं सुवृत्तानां चेष्टा भवति सफला द्वादशे नेतरेषाम् ॥ २॥
अथ रविचक्रम् । श्रीपतिः-
मूर्ध्नि त्रीणि मुखे त्रीणि स्कंधे बाहुकरद्वये ।
वक्षः पंचैकनाभौ च गुह्यैकं जानुनोर्द्वयम् ॥ ३॥
चरणे द्वे षट्क-ऋक्षाणि सूर्यभाद्गणयेत्क्रमात् ॥ ४ ॥
मूर्ध्नि श्रीवदने तु मिष्टमशनं स्कंधे धनं स्वामिता बाह्वोर्बाहुबलं तथा करयुगे चौर्यं हृदि स्वं बहु ।
नाभ्यामल्पतरेण रुष्यति परस्त्रीसंगमो गुह्यके जानुस्थे रविभे विदेशगमनं पादे मितं जीवनम् ॥ ५॥
लल्लः –
यस्मिन्नृक्षे भवेत्सूर्यस्तत्रादौ त्रीणि मस्तके ।
त्रीणि वक्त्रे प्रदातव्या एकैकं स्कंधयोर्द्वयोः ॥ ६ ॥
एकैकं बाहुयुग्मे तु एकैकं तु करद्वयोः ।
हृदये पंच ऋक्षाणि नाभावेकं विनिर्दिशेत् ॥ ७ ॥
गुह्ये चैकं प्रदातव्यं एकैकं जानुयुग्मके ।
शेषाणि षट्ऋक्षाणि पादयोर्विनियोजयेत् ॥ ८ ॥
मस्तके राजसन्मानं मुखे मिष्टान्नभोजनम् ।
स्कंधे स्कंधधरो ज्ञेयो स्थानभ्रंशो भुजे भवेत् ॥ ९ ॥
हस्तयोस्तस्करो धूर्तो लक्ष्मीवान्हृदये स्मृतः ।
नाभौ संतोषवान्धीरो गुह्ये स्यात्पारदारिकः ।
जान्वोर्विदेशगमनं अल्पायुः पादयोर्भवेत् ॥ ११० ॥
अथ चंद्रफलम् । लल्लः –
जन्मन्यन्नं दिशतु हिमगुर्वित्तनाशं द्वितीये दद्याद्द्रव्यं सहजभवने कुक्षिरोगं चतुर्थे ।
कार्यभ्रंशं तनयगृहगे वित्तलाभं च षष्ठे द्यूने द्रव्यं युवतिसहिते मृत्युसंस्थेल्पमृत्युः ॥ ११ ॥
नृपभयं कुरुते नवमः शशी दशमधामततस्तु महत्सुखम् ।
विविधमायगतः कुरुते धनं व्ययगतश्च रुजश्च धनक्षयम् ॥ १२ ॥
वाराहसंहितायाम् –
शशी जन्मन्यन्नप्रवर शयनाच्छादनकरो द्वितीये मानार्थौ ग्लपयति सविघ्नंश्च भवति ।
तृतीये वस्त्रस्त्रीधननिचयसौख्यानि लभते चतुर्थे विश्वासः शिखरिणभुजंगेन सदृशः ॥ १३ ॥
दैन्यं व्याधिं शुचमपि शशी पंचमे मार्गविघ्नं षष्ठे वित्तं जनयति सुखं शत्रुरोगक्षयं च ।
यानं मानं शयनमशनं सप्तमे वित्तलाभं मदाक्रांतिं फणिनि हिमगौ चाष्टमे भीर्नरस्य ॥ १४ ॥
नवमगृहगो बंधोद्वेगं श्रमोदररोगकृद्दशमभवने चाज्ञाकर्मप्रसिद्धकरः शशी ।
उपचयसुहृत्संयोगार्थप्रमोदमुपांत्यगो वृषभचरितान् दोषानंते करोति हि स व्ययान् ॥ १५ ॥
अथ चंद्रचक्रम् । गर्गः-
एकं मुखे भषट् शीर्षे त्रीणि दक्षिणहस्तके ।
हृदि षट् वामहस्ते त्रिः कुक्षौ षट् पादयोर्द्वयम् ॥ १६ ॥
वदने हरते द्रव्यं शीर्षे राज्यादिलाभदम् ।
हानिस्तु दक्षिणे हस्ते हृदये स्त्रीसमागमः ॥ १७ ॥
वामहस्ते रोगभयं कुक्षौ सौख्यं जयं तथा ।
पादौ हानिर्भ्रमश्चैव चंद्रचक्रफलं स्मृतम् ॥ १८ ॥
लल्लः –
षण्मुखे षट् पृष्ठे च षट् बाह्वोर्गुह्यके त्रयः ।
त्रीणि पादौ त्रीणि कंठे कर्तव्यं गणकोत्तमैः ॥ १९ ॥
राकादिनस्थनक्षत्राद्गणकैर्गणयेत्तदा ।
यावच्च जन्मनक्षत्रं फलं ज्ञेयं क्रमेण च ॥ १२० ॥
मुखे स्वस्थानहानिः स्याद्धनलाभो हि पृष्ठके ।
हस्तद्वयेऽर्थलाभः स्याद्गुह्ये च स्त्रीसुखं भवेत् ॥ २१ ॥
पादाभ्यां भ्रमणं देशे कंठे सर्वसुखी भवेत् ॥ २२ ॥
अथ भौमफलम् ।
प्रथमगृहगः क्षोणीसूनुः करोत्यरिजं भयं क्षपयति धनं वित्तस्थाने तृतीयगतोर्थदः ।
अरिभयकरः पाताले द्रव्यं क्षिणोति च पंचमे रिपुगृहगतः कुर्याद्द्विजं रुजं सदनस्थितः ॥ २३ ॥
जनयति निधनस्थः शत्रुबाधा धराजो दिशति नवमसंस्थः कायपीडामतीव ।
शुभमपि दशमस्थो लाभगो भूरिलाभं व्ययभवनगतोसौ व्याधिमर्थस्य नाशम् ॥ २४ ॥
वाराहीये-
कुजेभिघातः प्रथमे द्वितीये नरेंद्रपीडा कलहादिदोषैः ।
भृशं च पित्तानलरोगचैौरैः कृपेंद्रवज्रप्रतिमोपि यः स्यात् ॥ २५ ॥
तृतीयगश्चौरकुमारकेभ्यो भौमः सकाशात्फलमादधाति ।
प्रदीप्तिमाज्ञां धनमौर्णिकानि धात्वाकराख्यानि किलापराणि ॥ २६ ॥
भवति धरणिजे चतुर्थगे ज्वरजठरगदासृगुद्भवः ।
कुपुरुषजनिताच्च संगमात्प्रसभमपि करोति चाशुभम् ॥ २७ ॥
रिपुगदकोपभयानि पंचमे तनयकृताश्च शुचो महीसुते ।
द्युतिरपि नास्य चिरं भवेत्स्थिरा शिरसि कपेरिव मालतीकृता ॥ २८ ॥
रिपुभयकलहैर्विवर्जितः सकनकविद्रुमताम्रकागमः ।
रिपुभवनमहीसुते किमपरवक्त्रविकारमीक्षते ॥ २९ ॥
कलत्रकलहाक्षिरुग्जठररोगकृत्सप्तमे क्षरत्क्षतजरूक्षितः क्षपितवित्तमानोष्टमे ।
कुजे नवमसंस्थिते परिभवार्थनाशादिभिर्विलंबितगतिर्भवत्यबलदेहधातुक्रमैः ॥ १३० ॥
दशमगृहगते समं महीजे विविधधनाप्तिरुपांत्यगे जयश्च ।
जनपदमुपरि स्थितश्च भुक्ते वनमिव षट्चरणाः सुपुष्पिताग्रम् ॥ ३१ ॥
नानाव्ययैर्द्वादशगे महीसुते संताप्यतेऽनर्थशतैश्च मानवः ।
स्त्रीकोपवित्तैश्च सनेत्रवेदनैर्योपींद्रवंशाभिजनेन गर्वितः ॥ ३२ ॥
अथ भौमचक्रम् । लल्लोपि –
यस्मिन्नृक्षे भवेद्भौमः ततस्त्रीणि मुखे न्यसेत् ।
नेत्रे त्रीणि त्रीणि शीर्षे बाह्वोर्द्वौ चापि संन्यसेत् ॥ ३३ ॥
कंठे द्वे हृदये पंच गुह्ये त्रीणि चतुष्पदे ।
मुखे रोगो धनं नेत्रे यशो मूर्ध्नि धनं हृदि ॥ ३४ ॥
कंठे हिक्का स्त्रियो गुह्ये पादे देशांतरभ्रमः ।
वामबाहौ भवेद्रोगो दक्षिणे शोकमेव च ।
भौमभादात्मभं यावद्गणनीयमनुक्रमात् ॥ ३५ ॥
गर्गस्तु-
भौमर्क्षात्रियमतयं मुखे शिरसि वा चत्वारि बाह्वोश्चतुः कंठे द्वौ हृदये च पंच गदितं गुह्ये त्रयं निर्दिशेत् ।
षट्पादद्वितयेथ मिष्टमशनं चास्ये तु राज्यं शिरे हिक्का कंठगते धनं हृदिगते स्त्रीसंगमं गुह्यके ॥ ३६ ॥
वामे हस्ते रोगमृत्युर्दक्षिणे तु जयं शुभम् ।
देशांतरे गतिः पादे भौमचक्रे फलं वदेत् ॥ ३७ ॥
अथ बुधफलम् ।
बुधः प्रथमधामगो दिशति बंधमर्थं धने धनं रिपुभयान्वितं सहजजश्चतुर्थेर्थदः ।
अनिर्वृतिकरो भवेत्तनयगोरिगः स्थानदः करोति मदनस्थितो बहुविधां शरीतपदाम् ॥ ३८ ॥
अष्टमे शशिसुतो धनवृद्धिं धर्मगस्तु महतीं धनपीडाम् ।
कर्मगः सुखमुपांत्यगतोर्थं द्वादशे भवति वित्तविनाशम् ॥ ३९ ॥
वाराहस्तु –
दुष्टवाक्यपिशुनाहितभेदैर्बाधवैः सकलहैश्च हृतस्वः ।
जन्मगे शशिसुते पथि गच्छन् स्वागतेपि कुशलं न शृणोति ॥ ॥ १४० ॥
परिभवो धनगते धनलब्धिः सहजगे शशिसुते सुहृदाप्तिः ।
नृपतिशत्रुभयशंकितचित्तो द्रुतपदं व्रजति दुश्चरितैः स्वैः ॥ ४१ ॥
चतुर्थगे स्वजनकुटुंबवृद्धयो धनागमो भवति च शीतरश्मिजे ।
सुतस्थिते तनयकलत्रविग्रहे निषेवते न च रुचिरामपि स्त्रियम् ॥ ४२ ॥
सौभाग्यं विजयमथोन्नतिं च षष्ठे वैकल्यं कलहमतीव सप्तमे ज्ञः ।
मृत्युस्थे सुतजयवस्त्रवित्तलाभनैपुण्यं भवति मतिप्रहर्षिणीयम् ॥ ४३ ॥
विघ्नकरो नवमः शशिपुत्रः कर्मगतो रिपुहा धनदश्च ।
सप्रमदं शयनं च विधत्ते तद्ग्रहदोथ कथास्तरणं च ॥ ४४ ॥
धनसुखसुत योषिन्मित्र वाह्याप्तितुष्टिस्तुहिनकिरणपुत्रे लाभगे मृष्टवाक्यः ।
रिपुपरिभवरोगैः पीडितो द्वादशस्थे न सहति परिभोक्तुं मालिनीयोगसौख्यम् ॥ ४५ ॥
अथ बुधचक्रम् । लल्लः-
बुधचक्रं प्रवक्ष्यामि पुरुषाकारमुत्तमम् ।
त्रीणि शीर्षे च धिष्ण्यानि विद्याप्राप्तिं करोति वै ॥ ४६ ॥
मुखे त्रीणि बलप्राप्तिर्वामपादे चतुष्टयम् ।
चत्वारि दक्षिणे हस्ते सुखवृद्धिं च लाभदः ॥४७॥
हृदये पंच लाभाय द्वयं गुह्ये तु रोगदम् ।
त्रीणि दक्षिणपादे च त्रीणि स्युर्वामपादके ॥ ४८ ॥
स्थानभ्रंशो रुजा पीडा कलहः स्वजनैः सह ।
देहस्थबुधमाहात्म्यं कथितं पूर्वसूरिभिः ॥ ४९ ॥
अथ गुरुफलम् ।
भयं जन्मन्यर्थो जनयति धने चार्थमतुलं तृतीयेंगक्लेशं दिशति च चतुर्थेर्थविलयम् ।
सुखं पुत्रस्थाने रुजमपि च कुर्यादरिगृहे धनस्याप्तिं द्यूने धननिचयनाशं च निधने ॥ १५० ॥
धर्मगतो धनवृद्धिकर: स्यात्प्रीतिहरो दशमेमरपूज्यः ।
स्थानधनानि ददाति स चाये द्वादशगस्तनुमानसपीडाम् ॥ ५१ ॥
वाराहीसंहितायाम् –
जीवे जन्मन्यपगतधनधीः स्थानभ्रष्टो बहुकलह युतः ।
प्राप्यार्थेर्थान् मुनिरपि कुरुते कांतास्याब्जे भ्रमरविलसितम् ॥ ५२ ॥
स्थानभ्रंशात्कार्यविघाताच्च तृतीयेऽनेकैः क्लेशैर्बंधुजनोत्थैश्च चतुर्थे ।
जीवे शांतिं पीडितचित्तश्च स विंदेन्नैव ग्रामे वापि वने मत्तमयूरे ॥ ५३ ॥
जनयति च तनयभवनमुपगतः परिजनशुभसुतकरितुरगवृषान् ।
सकनकपुरगृहयुवतिवसनकृन्मणिगुणनिकरकृदपि विबुधगुरुः ॥ ५४ ॥
न सखीवदनं तिलकोज्वलं न भवनं शिखिकोकिलनादितम् ।
हरिणाप्लुतशावविचित्रितं रिपुगते मनसः सुखदं गुरौ ॥ ५५ ॥
त्रिदशगुरुः शयन रतिभोगं धनशमनं कुसुमान्युपवाह्यम् ।
जनयति सप्तमराशिमुपेतो ललितपदां च गिरां धिषणां च ॥ ५६ ॥
बंधं व्याधिं चाष्टमे शोकमुग्रं मार्गक्लेशं मृत्युतुल्यांश्च रोगान् ।
नैपुण्याज्ञा पुत्रकर्मार्थसिद्धिं धर्मे जीवः शालिनीनां च लाभः ॥ ५७ ॥
स्थानकल्पधनहा दशमर्क्षगस्तत्प्रदो भवति लाभगो गुरुः ।
द्वादशं ध्वनिविलोमदुःखभाग्याति यद्यपि नरो रथोद्धतः ॥ ५८ ॥
अथ गुरुचक्रम् । गर्गोपि –
शीर्षे चत्वारि राज्यं युगपरिगणितं सव्यहस्ते च लक्ष्मीः कंठे चैकं विभूतिर्मदनशरमितं वक्षसि प्रीतिलाभम् ।
षड्भिः पीडांघ्रियुग्मे जलधिपरिमितं वामहस्ते च मृत्युर्नेत्रोभौ त्रीणि दद्यान्नृपतिसमसुखं वाक्पतेश्चक्रमेतत् ॥ ५९ ॥
अथ [७]शुक्रफलम् । श्रीपतिः –
जन्मन्यरिक्षयकरो भृगुजोर्थदोर्थे दुश्चिक्यगः सुखकरो धनदश्चतुर्थे ।
स्यात्पुत्रकृत्तनयगोरिगतोरिवृद्धिं शोकप्रदो मदनगो निधनेर्थदाता ॥ १६० ॥
जनयति विविधांबराणि धर्मे न सुखकरो दशमस्थितस्तु शुक्रः ।
धननिचयकरः स लाभसंस्थो व्ययभवने च गतोपि द्रव्यनाशम् ॥ ६१ ॥
वाराहीये –
प्रथमगृहोपगो भृगुसुतः स्मरोपकरणैः सुरभिमनोज्ञगंधकुसुमांबरैरुपचयम् ।
शयनगृहासनाशनयुतः स चानुकुरुते समदविलासिनी मुखसरोजषट्चरणताम् ॥ ६२ ॥
शुक्रे द्वितीयगृहगे प्रसवार्थधान्यभूपालसन्नति कुटुंबहितान्यवाप्य ।
स सेवते कुसुमरत्नविभूषितश्च काम वसंततिलकद्युतिमूर्धजोपि ॥ ६३ ॥
आज्ञार्थमानास्पदभूतिवस्त्रशत्रुक्षयान्दैत्यगुरुस्तृतीय ।
धत्ते चतुर्थश्च सुहृत्समाजमुपेंद्रवज्रप्रतिमां च शक्तिम् ॥ ६४ ॥
जनयति शुक्रः पंचमसंस्थो गुरुपरितोषं बंधुजनाप्तिम् ।
सुतधनलब्धिं मित्रसहायान् नवसिततत्वं चारिबलेषु ॥ ६५ ॥
षष्ठो भृगुः परिभवरोगतापदः स्त्रीहेतुकं जनयति सप्तमोऽशुभम् ।
यातोष्टमं भवनपरिच्छदप्रदो लक्ष्मीवतीमुपनयति स्त्रियं च सः ॥ ६६ ॥
नवमे तु धर्मवनितासुखभाग्भृगुजेऽर्थवस्त्रनिचयश्च भवेत् ।
दशमेऽवमानकलहान् नियमात्प्रमिताक्षराण्यपि वदन् च लभते ॥ ६७ ॥
उपांत्यगो भृगोः सुतः सुहृद्धनान्नगंधदो धनांबरायमोंत्यगे स्थिरस्तु नांबरागमः ॥ ६८ ॥
अथ शुक्रचक्रम् | श्रीपतिः-
चत्वारि मस्तके राज्यं कंठे चत्वारि भूषणम् ।
हृदये पंच सौभाग्यं गुह्ये त्रीणि रिपोर्भयम्॥६९॥
जंघायां पंच मिष्टान्नं पादयोः षट् सुखं धनम् ।
शुक्रस्य पुरुषाकारे फलं प्रोक्तं विचक्षणैः ॥ १७० ॥
लल्लः—
शुक्रचक्रं प्रवक्ष्यामि नररूपेण संस्थितम् ।
धननाशो मुखे त्रीणि पंच शीर्षे च लाभदः ॥ ७१ ॥
त्रीण्येव दक्षिणे पादे हानिः क्लेशकरः स्मृतः ।
तत्फलं वामपादे च त्रीणि धिष्ण्यानि विन्यसेत् ॥ ७२ ॥
हृदये पंचभिः सौख्यं करयोश्च चतुश्चतुः ।
मित्रपुत्रसुखप्राप्तिं करोति भृगुजो ध्रुवम् ॥ ७३ ॥
अथ शनिफलम् ।
चित्तभ्रंशं दिनकरसुतो जन्मराशिं प्रपन्नो वित्ते संस्थो धनहरणकृद्वित्तलाभं तृतीये ।
पाताले शत्रुवृद्धिं सुतभवनगतः पुत्रभृत्यार्थनाशं षष्ठस्थानेर्थलाभं जनयति मदने दोषसंघातिमार्किः ॥ ७४ ॥
शरीरपीडां निधने च धर्मे धनक्षयं कर्मणि दौर्मनस्यम् ।
उपांत्यगो वित्तमनर्थमन्त्यं शनिर्ददातीत्थमिदं हि गोचरे ॥ ७२ ॥
वाराहस्तु-
प्रथमे रविजे विषवह्निहतः स्वजनैर्वियुतः कृतबंधुवधः ।
परदेशमुपेत्य सुहृद्भवना विसुखार्तसुतोटकदीनमुखः ॥ ७६ ॥
चारवशाद्द्वितीयगृहगे रवितनये रूपसुखापवर्जिततनुर्विगतमदबलः ।
अन्यगुणैः कृतं वसुचयं तदपि खलु भवत्यधिवंशपत्रपतितं न बहु न च चिरम् ॥ ७७ ॥
सूर्यसुते तृतीयगृहगे धनानि लभते दासपरिच्छदोष्ट्रमहिषाश्वकुंजरखरान् ।
सद्मविभूतिसौख्यममितगदव्युपरमं भीरुरपि प्रशास्त्यधिरिपूंश्च वीरललितैः ॥ ७८ ॥
चतुर्थे गृहं सूर्यपुत्रेभ्युपेते सुहृद्वित्तभार्यादिभिर्विप्रयुक्तः ।
भवत्यस्य सर्वत्र चासाधुदुष्टं भुजंगप्रयातानुकारं च चित्तम् ॥ ७९ ॥
सुतधनंपरिहीनः पंचमस्थे प्रचुरकलहयुक्तश्चार्कपुत्रे ।
विनिहतरिपुरोगः षष्ठयाते पिबति च वनितास्यं श्रीपुटोष्ठम् ॥ १८० ॥
गच्छत्यध्वानं सप्तमे चाष्टमे च हीनः स्त्रीपुत्रैः सूर्यजे दीनचेष्टः ।
तद्वद्धर्मस्थे वैरहृद्रोगबंधैर्धर्मोप्युच्छिद्येद्वैश्वदेवीक्रियाद्याः ॥ ८१ ॥
कर्मप्राप्तिर्दशमेर्थक्षयश्च विद्याकीर्त्योः परिहानिश्च सौरे ।
तैक्ष्ण्यं लाभे परयोषार्थलाभश्चांत्ये प्राप्नोत्यपि शोकोर्मिमालाम् ॥ ८२ ॥
अथ शनिपादः । विशेषोयं चूडामणौ—
जन्मे रसे रुद्रसुवर्णपादे द्विपंचनंदा रजतं शुभं च ।
त्रिसप्तदिक् ताम्रपदं वदंति वेदाष्टरिःफे खलु लोहपादम् ॥ ८३ ॥
अथ शनिवाहनम् ।
जन्मर्क्षाद्वृष्टिनक्षत्रसंख्यानंदैर्विभाजयेत्।
शेषांकैर्वाहनं ज्ञेयं यस्मिन्नुक्तं शुभाशुभम् ॥ ८४ ॥
गर्दभस्तु हयो हस्ती मेषजंबुकसिंहकाः ।
काको मयूरो हंसश्च नवैते वाहनाः स्मृताः ॥ ८५ ॥
तिथिवारं च नक्षत्रं नामाक्षरसमन्वितम् ।
नवभिस्तु हरेद्भागं शेषं वाहनमुच्यते ॥ ८६ ॥
गर्दभो वाजिनो हस्ती मेषो जंबुकसिंहयोः ।
काको मयूरो हंसश्च नवैते शनिवाहनाः ॥ ८७ ॥
गर्दभे च महादुःखं वाजिनं सुखसंपदा ।
हस्ती मिष्टान्नभोक्तव्यं मेषो विमुखजायते ॥ ८८ ॥
जंबुके मरणं ज्ञेयं मयूरार्थसुखप्रदम् ।
हंसाच्च लभते लाभं वाहनानां फलं त्विदम् ॥ ८९ ॥
श्रीपतिः-
एवं मंदर्क्षमास्ये सुखमथ युगलं व्याधिकृद्गुह्यसंस्थं युग्मं दृष्टयोरभीष्टं वितरति शिरसि त्रीणि साम्राज्यदानि ।
पंचारोग्याय कुक्षेर्जलधिपरिमितिर्वामपाणौ षडंघ्रिर्दुःखं क्लेशोपलब्धौ जलधिमिति करे दक्षिणे मंगलोत्थैः ॥ १९० ॥
अथ शनिचक्रम् । लल्लोपि-
मुखाद्गुह्ये ततो नेत्रे शीर्षे वामकरे हृदि ।
वामांघ्रौ दक्षिणे पादे दक्षहस्ते शनिर्गतिः ॥ ९१ ॥
वक्त्रे संतापमेकं प्रचुरतरधनं दक्षिणे हस्तविद्यात् पादौ दद्याच्च षड्भिः परवदनवशं वामहस्ते च मृत्युः ।
पंचोरस्यैव धार्यं बहुधनसुखदं त्रीणि शीर्षे च राज्यं नेत्रे युग्मे द्वयोर्वा गुदयुगुलमृतिः सौरिचक्रे प्रदिष्टम् ॥ ९२ ॥
अन्योपि-
यस्मिन् शनिश्चरति वक्रगतं ततश्च चत्वारि दक्षिणकरेंघ्रियुगेभषट्कम् ॥
चत्वारि वामकरगोप्युदरे पंच मूर्ध्नि त्रयं नयनयोर्द्वितयं गुदे च ॥ ९३॥
रोगो लाभं तथा ध्वानमधनं लाभमेव च ।
सौभाग्यमल्पमृत्युश्च शनेः प्रोक्तं क्रमात्फलम् ॥ ९४ ॥
अथ राहुफलम् । श्रीपतिः-
राहुर्जन्मगतो भयं च कलहं सौभाग्यमानक्षयं चित्तभ्रंशमहत्सुखं नृपभयं चार्थक्षयं यच्छति ।
संतापं कलहं च वित्तमधिकं शीघ्रं विनाशं नृणां केतुस्तत्फलमेव राशिषु वदेच्छंसंति गर्गादयः ॥ ९५ ॥
अथ राहुचक्रम्। सारोद्धारे –
यस्मिन्नृक्षे भवेद्राहुस्तत्राद्याः सप्त पादयोः ।
दक्षिणे तु भुजे पंच शिरसि त्रीणि दापयेत् ॥ ९६ ॥
द्वे ऋक्षे हृदये न्यस्य मुखे चैकं न्यसेद्बुधः ।
पंच वामकरे ज्ञेये ऋक्षमेकं तु नाभिषु ॥ ९७ ॥
तथा च त्रीणि गुह्येषु राहुचक्रे महाफलम्।
धनहानिर्भवेत्पादे संतापं दक्षिणे करे ॥ ९८ ॥
शीर्षे शत्रुजयं विद्यात् हृदये दुर्जनप्रियम् ।
मुखे दुर्जनसंहारं मृत्युर्वामकरे भवेत् ॥ ९९ ॥
गुह्ये तु सर्वनाशाय विचार्यैवं फलं वदेत् ॥ २०० ॥
गर्गोपि –
वक्त्रे त्रीणि विधुंतुदो गदभयं चत्वारि कंठे धनं नेत्रे द्वौ सुखदोपि राज्यसुखदं पंचर्क्षकं मस्तके ।
रोगी मृत्युभयं द्वयं तु करयोश्चत्वारि पादद्वये चत्वार्येव सुखं हृदि त्रिनिधनं गुह्ये द्वयं बंधनम् ॥ १ ॥
अथ [८]केतुफलम् । श्रीपतिः-
रोगं वैरं सुखं भीतिः शुचं वित्तगतिं गदम् ।
पापं शोकगदं वैरं जन्मभात्कुरुते शिखी ।
यस्मिन्नृक्षे स्थितः केतुस्तदादि फलमादिशेत् ॥ २ ॥
अथ केतुचक्रम् |
नेत्रे द्वौ रोगशोकाय पंचास्ये लाभदायकः ॥ ३ ॥
शीर्षे त्रीणि च धिष्ण्यानि राजसन्मानदायकः ।
चत्वारि करयोः केतुर्यशौलाभसुखप्रदः ॥ ४ ॥
पादौ चत्वारि धिष्ण्यानि भ्रमणोद्वेगकारकः ।
हृदये पंच धिष्ण्यानि कलहं स्वजनैः सह ॥ ५ ॥
कुक्षौ चत्वारि भानीह भयरोगमृतिप्रदः।
गोचरे यो ग्रहोनिष्टस्तस्य चक्रफलं शुभम् ।
यदि स्यात्समता ज्ञेया शुभे द्वंद्वे शुभं वदेत् ॥ ६ ॥
अथ ग्रहाणां दोषशान्त्यर्थं स्नानौषधयः । श्रीपतिः-
मनःशिलैलासुरदारु कुंकुमैरुशीरज्येष्ठीमधुपद्मकान्वितैः ।
सताम्रपुष्पैर्विषमस्थिते रवौ शुभावहं स्नानमुदाहृतं बुधैः ॥ ७ ॥
पंचगव्यगजदानमिश्रितैः शंखशुक्तिकुमुदस्फटिकैश्च ।
शीतरश्मिकृतवैकृतहंति स्नानमेतदुदितं नृपतीनाम् ॥ ८ ॥
बिल्वचंदन बलारुणपुष्पैर्हिंगुलकफलिनीबकुलैश्च ।
स्नानमद्भिरिह मांसियुताभिर्भौमदोषविनिवारणमाहुः ॥ ९ ॥
गोमयाक्षतफलैः सरोचनैः क्षौद्रशुक्तिभवमूलहेमभिः ।
स्नानमुक्तमिदमत्र भूभृतां बोधनाशुभनिवारणं बुधैः ॥ २१० ॥
मालती कुसुमशुभ्रसर्षपैः पल्लवैश्च मदयंतिकोद्रवैः ।
मिश्रमंबुमधुकेन च स्फुटं वैकृतं गुरुकृतं निकृंतति ॥ ११ ॥
एलया च शिलया समन्वितैर्वारिभिः सकलमूलकुंकुमैः ।
स्नानतो भृगुसुतोपपादितं दुःखमेति विलयं न संशयः ॥ १२ ॥
असित तिलांजनलोध्रबलाभिः शतकुसुमाघनलाजयुताभिः ।
रवितनये कथितं विषमस्थे दुरितहृदाप्लवनं मुनिमुख्यैः ॥ १३ ॥
विन्यस्य माहिषं शृंगं हरितालं मनःशिलाम् ।
गुग्गुलं चांबुसंयुक्तं स्नानं राहुप्रशांतये ॥ १४ ॥
लोध्रदर्भतिलपत्रजमुस्ताहस्तिदानमृगनाभिपयोभिः ।
स्नानमुक्तमिदमध्यमराहोः साजमूत्रमिदमेव च केतोः ॥ १५ ॥
ज्योतिःप्रकाशे—
सिद्धार्थलोध्ररजनीद्वयभद्रमुस्ता चांद्रं रजः सफलिनीसुरुमाविमिश्रैः ।
स्नानं कुरुष्व ग्रहदोषनिवारणाय सर्वे ग्रहा दिनकरप्रमुखाः शुभाः स्युः ॥ १६ ॥
सदौषधैर्यांति गदा विनाशं यथा यथा दुःखभयानि मंत्रैः ।
तथोदितस्नानावधानतापि ग्रहाशुभं नाशमुपेत्यवश्यम् ॥ १७ ॥
तदन्यः –
लाजाकुट्टबलामिश्रं प्रियंगुघनसर्षपः ।
देवदारुहरिद्राभिः पुंखालोध्रेण संयुतः ॥ १८ ॥
वारिभिः स्नानमुक्तं हि प्रोक्तं दानपुरस्सरम् ।
एतत्सामान्यतः सर्वग्रहपीडोपशांतये ॥ १९ ॥
यथा सिद्धौषधै रोगा नश्येयुर्मंत्रतो भयम् ।
तथा स्नानविधानेन ग्रहदोषः प्रणश्यति ॥ २२० ॥
| सूर्यः | चन्द्रः | मंगलः | बुधः | गुरुः | शुक्रः | शनिः | राहुः | केतुः |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| माणिक्यः | वंशपात्रम् | विद्रुम, पृथिवी | कांस्यपात्रम् | पीत धान्यम् | श्वेत चन्दनम् | नीलम,तिलाः | सप्तधान्यानि | कम्बल,मृगनाभि |
| गोधूम, गुडः | श्वेत व्रीहि | मसूर,द्विदल | हरितवस्त्रम् | पीतवस्त्रम्, स्वर्ण | श्वेत व्रीहि | माष, तैलम् | माष, हेमनाग | माष |
| सवत्सा गौ | श्वेत वस्त्रम् | गोधूम् | गजदन्तं, घृतम् | घृतम्, पीतफलम् | श्वेतवस्त्रम् | कृष्णवस्त्रम् | नीलवस्त्रम्,गोमेदः | वैदूर्यमणि |
| कमलपुष्पम् | श्वेतचन्दनम् | रक्तवृषभ | मुद्गः,पन्ना | पीततैलम् | श्वेतपुष्पम् | कुरथी, लौह | कृष्णपुष्पम् | कृष्णपुष्पम् |
| नवीनगृह | श्वेतपुष्प | गुड, रक्तचन्दनम् | स्वर्ण, दासी | पोखराज | चंद्रिका, हीरकः | महिषी | खड्ग, तिल | तिलतैलम् |
| रक्तचन्दनम् | शर्करा, चन्द्रिका | रक्तवस्त्रम् | सर्वपुष्प, रत्नानि | हरिद्रा | घृत, स्वर्ण | कृष्णगौ | तैलम, अयस | रत्न, स्वर्ण |
| रक्तवस्त्रम् | वृषभ, घृत | रक्तपुष्पम् | कर्पूरम्, शास्त्रम् | पुस्तकम्, मधु | श्वेतअश्व, दधि | कृष्णपुष्प | सूर्पम्, कम्बलम् | लौह, मेषः |
| स्वर्ण, ताम्र | शंख, दधि | स्वर्ण, ताम्र | अनेकफलानि | लवणम्, शर्करा | सुगन्धितद्रव्याः | उपानह | सतिलं ताम्रपात्रम् | शस्त्रम् |
| केसर,मूंगा | मोती, कर्पूर | केशर, मृगनाभि | षड्रसभोजनम् | भूमि, छत्रम् | शर्करा, गौ, भूमि | मृगनाभि, स्वर्ण | स्वर्ण, रत्न | सप्तधान्याः |
| दक्षिणा | दक्षिणा | दक्षिणा | दक्षिणा | दक्षिणा | दक्षिणा | दक्षिणा | दक्षिणा | दक्षिणा |
| जपसं ७००० | ज.सं. ११००० | ज.सं. १०००० | ज.सं. ९००० | ज.सं. १९००० | ज.सं. १६००० | ज.सं. २३००० | ज.सं. १८००० | ज.सं. १७००० |
अथ सूर्यादीनां दानानि । ज्योतिर्निबंधे-
कौसुंभवस्त्रं गुडहेमताम्रं माणिक्यगोधूमहिरण्यपद्मम् ।
सवत्सगोदानमिति प्रणीतं दुष्टाय सूर्याय मसूरिकाश्च ॥ २१ ॥
घृतकलशं सितवस्त्रं दधि शंखमौक्तिकं सुवर्णं च ।
रजतं च शंखं दद्याच्चन्द्रारिष्टोपशांतये ॥ २२॥
प्रवालगोधूममसूरिकाश्च वृषश्च ताम्रः करवीरपुष्पम् ।
आरक्तवस्त्रं गुडहेमताम्रं दुष्टाय भौमाय सचंदनं वा ॥ २३ ॥
नीलं वस्त्रं मुद्गदानं बुधाय रत्नं दद्याद्दासिका हेम सर्पिः ।
कांस्यं दंतः कुंजरस्याथ मेषो रौप्यं सर्वं पुष्पजात्यादिकं च ॥ २४ ॥
अश्वः सुवर्णं शुभपीतवस्त्रं सपीतधान्यं लवणं च पुष्पम् ।
सशर्करं तद्रजनीप्रयुक्तं दुष्टाय शान्त्यै गुरवे प्रणीतम् ॥ २५ ॥
चित्रवस्त्रमिह दानवार्चिते दुष्टगे मुनिवरैः परिणीतम् ।
तंदुलं घृतसुवर्णरूपकं वज्रकं परिमलो धवलोश्वः ॥ २६ ॥
नीलकं महिषी वस्त्रं कृष्णलोहसदक्षिणम् ।
तैलमाषकुलित्थाश्च शनिरिष्टप्रशांतये ॥ २७ ॥
राहोर्दानं बुधैर्मेषो गोमेदं शस्त्रकंबलम् ।
सौवर्णं नागरूपं च सतिलं ताम्रभाजनम् ॥ २८ ॥
केतोर्वैदूर्यममलं तैलं मृगमदस्तथा ।
ऊर्णा तिलाश्च धान्यैकं महाजःक्लेशशांतये ॥ २९ ॥
अमृतकुंभग्रंथे –
वस्त्रं धेनुः पाटला तोयकुंभः कांस्यं पात्रं वाज्यपूर्णं रथश्च ।
व्रीहीद्राज्या हेममाणिक्यमेतद्दानं प्रोक्तं प्रीतये भास्करस्य ॥ २३० ॥
शंखो रौप्यमयः शशी च कलशो दुग्धप्रपूर्णस्तथा स्थाली कांस्यमयी च मौक्तिकफलं श्रीखंडकं तंदुलाः ।
कर्पूरं च सितांवरं च कुमुदं व्राज्याहिका स्फाटिकं त्वेलाचेक्षुरिदं सदा निगदितं दानं शशिप्रीतये ॥ ३१ ॥
रक्तोनड्वान् विद्रुमं रक्तवस्त्रं रक्तं धान्यं ताम्रपात्रं गुडश्च ।
लाक्षा रक्तं चंदनं चाज्यकुंभं पूगान्येतद्दानमुक्तं कुजस्य ॥ ३२ ॥
शोणं वस्त्रं नीलवस्त्रं च धान्यं नीलं रक्तं हेम गोरोचनं च ।
नारंगीनि स्वस्वकाले फलानि चैतद्दानं प्रीतये स्याद्बुधस्य ॥ ३३ ॥
पीतं दुकूलमथ कंबलकं च पीतं धान्यं हिरण्यहरितालहरिद्रकाश्च ।
जंबीरकं त्वपि च पीतफलानि वंशपात्रं त्विदं ननु बृहस्पतिदानमुक्तम् ॥ ३४ ॥
अश्वः श्वेतः श्वेतधान्यं च वस्त्रं श्वेतं रूप्यं बीजपूरं फलं च ।
कर्पूरं च श्वेतगंधं च पुष्पं शुक्रस्योक्तं प्रीतये दानमेतत् ॥ ३५ ॥
कृष्णां धेनुं वृषभमपि तिलानंजनं तैलकुंभं कृष्णं रत्नं त्रपु च महिषीं कृष्णधान्यांबराणि ।
तीव्रं द्रव्यं समरिचलवंगादिकं गुग्गुलं च दद्याल्लोहं फलमपि शनिप्रीतये चोक्तमेतत् ॥ ३६ ॥
शूर्पं खड्गसुवर्णनागसहितं धान्यैः फलैः सप्तभिः कूष्मांडं तिलतंदुलाश्च लवणं कस्तूरिकां सर्षपान् ।
नालीकेरमुपानहौ शुभमणिं गोमेदकं शय्यकां दद्याच्छीशककृष्णधान्यवसनं राहुग्रहपीतये ॥ ३७ ॥
मेषश्च चित्रवसनं त्वथ माषदाली वैदूर्यरत्नमपि कर्बुरकंबलश्च ।
कार्पासदाडिमफलानि सुगंधतैलमैरंडकाश्च कथितं त्विति केतुदानम् ॥ ३८ ॥
अथ दानकालः । बृहस्पतिः –
यमभे कुजवारस्थे चतुर्दश्यष्टमीयुते ।
कृष्णे पापोदये कुर्याद्दुष्टग्रहविवर्जनम् ॥ ३९ ॥
सूर्यादिकानां यद्दानं जपहोमार्चनादिकम् ।
तेषां वारे प्रकुर्वीत संतुष्टास्ते भवंति हि ॥ २४० ॥
अथ मुद्रिकाः । श्रीपतिः-
माणिक्यं तरणेः सुजात्यममलं मुक्ताफलं शीतगोर्माहेयेस्य च विद्रुमं मरकतं सौम्यस्य गारुत्मतम् ।
देवेज्यस्य च पुष्पराजमसुराचार्यस्य वज्रं शनेः नीलं निर्मलमन्ययोश्च गदिते गोमेदवैदूर्यके ॥ ४१ ॥
स्मृतिः –
तारताम्रसुवर्णानामर्कषोडशखेंदुभिः ।
त्रिभिस्तु वेष्टिता मुद्रा तीव्रदारिद्र्यनाशिनी ॥ ४२ ॥
अथ त्रिशक्तिमुद्रिकाः ।
धार्यं तुष्ट्यै विद्रुमं भौमभान्वो रौप्यं शुक्रेन्दोश्च हेमेंदुजस्य ।
मुक्तासूरेर्लोहमर्कात्मजस्य राजावर्तः कीर्तितः शेषयोश्च ॥ ४३ ॥
धेनुः शंखोरुणरुचिवृषः कांचनं पीतवस्त्रं श्वेतश्चाश्वः सुरभिरसिता कृष्णलोहं महाजः ।
सूर्यादीनां मुनिभिरुदिता दक्षिणास्तु ग्रहाणां स्नानैर्दानैर्हवनबलिभिस्तेत्र तुष्यंति यस्मात् ॥ ४४ ॥
अथ ग्रहस्थापनम् । स्मृतिरत्नावल्याम् –
मध्ये तु भास्करं विद्याच्छशिनं पूर्वदक्षिणे ।
दक्षिणे लोहितं विद्याद्बुधमीशानकोणके ॥ ४५ ॥
गुरुमुत्तरतः स्थाप्य पूर्वस्यां दिशि भार्गवः ।
पश्चिमे तु शनिः स्थाप्यो राहुर्दक्षिणपश्चिमे ॥ ४६ ॥
पश्चिमोत्तरतः केतुर्ग्रहाणां स्थापनं स्मृतम् ॥ ४७ ॥
अथ सूर्यादीनां यंत्राण्यरिष्टनाशनाय धार्याणि । यंत्रचिन्तामणौ-
रसेंदुनागा नगवाणरामा युग्मांक वेदा नवकोष्ठमध्ये ।
विलिख्य धार्यं गदनाशनाय वदंति गर्गादिमहामुनींद्राः ॥ ४८ ॥
नगद्विनंदा गजषट्समुद्रा शिवाक्षदिग्बाण विलिख्य कोष्ठे ।
चंद्रकृता रिष्टविनाशयनाय धार्यं मनुष्यैः शशियंत्रमीरितम् ॥ ४९ ॥
गजाग्निदिश्याथ नवाद्रिबाणा पातालरुद्रारस संविलेख्या ।
भौमस्य यंत्रं क्रमतो विधार्यमनिष्टनाशं प्रवदंति गर्गाः ॥ २५० ॥
नवाब्धिरुद्रा दिङ्नागषष्ठा बाणार्कसप्ता नवकोष्ठयंत्रे ।
विलिख्य धार्यं गदनाशहेतवे वदंति यंत्रं शशिजस्य धीराः ॥ ॥ ५१ ॥
दिग्बाणसूर्या शिवनंदसप्ता षड्विश्वनागाः क्रमतोंककोष्ठे ।
विलिख्य धार्यं गुरुयंत्रमीरितं रुजाविनाशाय वदंति तद्बुधाः ॥ ५२ ॥
रुद्रांगविश्वा रविदिग्गजाख्या नगामनुश्चांकक्रमाद्विलेख्या ।
भृगोः कृतारिष्टनिवारणाय धार्यं हि यंत्रं मुनिना प्रकीर्तिता ॥ ५३ ॥
अर्काद्रिमन्वास्मररुद्रअंका नागाख्य तिथ्या दश मन्दयन्त्रम् ।
विलिख्य भूर्जोपरिधार्यविद्वच्छनेः कृतारिष्टनिवारणाय ॥ ५४ ॥
विश्वाष्टतिथ्या मनुसूर्यदिश्या खगामहींद्रैकदशांककोष्ठे ।
विलिख्य यंत्रं सततं विधार्यं राहोः कृतारिष्टनिवारणाय ॥ ५५ ॥
मनुखेचरभूपातिथि विश्व शिवा दिग्सप्तादशस्सूर्यमिता ।
क्रमतो विलिखेन्नवकोष्ठमिते परिधार्य नरादुःखनाशकराः ॥ ५६ ॥
ग्रहाणां मन्त्राः-
तथा ग्रहदोषनिवारणाय वैदिकमंत्रैर्जपेत् । संहिता यर्जुवेदे [९]आकृष्णेनेति रविमन्त्रम् । [१०]इमं देवा असपनँ इति चन्द्रमन्त्रम् । [११]अग्निर्मूर्द्धादिवति भौममन्त्रम् । [१२]उद्बुध्यस्वाग्ने इत्यादि बुधमन्त्रम् । बृहस्पते अतियदर्यो इत्यादि(वासं 26.3) बृहस्पतिमन्त्रम् । [१३]अन्नात्परिस्रुते इत्यादि (वासं १९.७५)भृगुमन्त्रम् । [१४]शन्नोदेवीति(वासं 36.12) शनिमन्त्रम् । [१५]कयानश्चित्रेति राहुमन्त्रम् । [१६]केतुं कृण्वन्नेति केतुमन्त्रम् ।
अथ जपस्थानमाह ।
शुचिस्थाने स्वगृहे जलाशये देवालये वा शुचिर्भूत्वा विधिवज्जपं कुर्यात्कारयेद्वा । तदुक्तं स्मृतौ-
गृहे त्वेकगुणं जाप्यं नद्यां तु द्विगुणं स्मृतम् ।
गवां गोष्ठे दशगुणं अग्न्यागारे शताधिकम् ॥ ५७ ॥
तीर्थादिषु सहस्रं स्यादनंतं विष्णुसंनिधौ ॥ इति ॥ ५८ ॥
तदनंतरं दशांशहोमः समिधतः कर्तव्यः ।
ग्रहाणां समिधम् । श्रीपतिः –
अर्काद्ब्राह्ममहीरुहात्खदिरतोपामार्गतः पिप्पलादार्द्रौदुंबरशाखिनोप्यथ शमी दूर्वाकुशेभ्यः क्रमात् ।
सूर्यादिग्रहमंडलस्य समिधो होमाय कार्या बुधैः सुस्निग्धाः सरलास्त्वचावनिमिताः प्रादेशमात्राः स्थिताः ॥ ५९ ॥
ज्योतिःशास्त्राज्ज्ञायते कालमानं तस्माद्यज्ञस्तेन तुष्यंति देवाः ।
तुष्टा देवा साधयंतीप्सितार्थं तस्मात्तज्ज्ञा यत्नतः पूजनीयाः ॥ २६० ॥
बृहस्पतिः—
यज्ञाशक्तौ च सर्वेषां ग्रहाणां स्वस्वमन्त्रकैः ।
जपेद्वा विप्रमुख्यैस्तु दत्वा म्नायोक्तदक्षिणाम् ॥ ६१ ॥
अशक्तौ तु जपाद्यादि दानरूपेण दक्षिणाम् ।
तदभावे तदा मन्त्रैस्तर्पयेद्वा पृथक् पृथक् ॥ ६२ ॥
श्रीपतिः –
सांवत्सरे वेदविदांगणेषु सर्वत्र दानग्रहणे प्रदिष्टः ।
दानविशेषः –
तत्रापि दानेषु नवग्रहाणामतिप्रशस्तो न कश्चिदन्यः ॥ ६३ ॥
भानुस्तांबूलदानादपहरति नृणां वैकृतं वासरोक्त सोमः श्रीखण्डदानादवनितनुभवो भोजनात्पुष्पदानात् ।
सौम्यः शक्रस्य मन्त्री हरिहरनमनाद्भार्गवः शुक्लवस्त्रैस्तैलस्नानात्प्रभाते दिनकरतनयो ब्रह्मनत्यापरौ च ॥ ६४ ॥
प्रत्येकग्रहाणां दोषहरणम् । तदन्यः-
राहुदोषं बुधो हन्यादुभयास्तु शनैश्चरः ।
त्रयाणां भूमिजो हंति चतुर्णां दानवार्चितः ॥ ६५ ॥
पंचानां देवमन्त्री च षण्णां दोषं तु चन्द्रमाः ।
सप्तदोषं रविर्हन्याद्विशेषादुत्तरायणे ॥ ६६ ॥
ग्रहकृतारिष्टानिवारणाय विशेषोपायः ।
देवब्राह्मणवन्दनाद्गुरुवचःसंपादनात्प्रत्यहं साधूनामभिभाषणाच्छ्रुतिरवश्रेयस्कथाकर्णनात् ।
होमादध्वरदर्शनाच्छुचिमनोभावाज्जपादानतो नो कुर्वंति कदाचिदेव पुरुषस्यैवं ग्रहाः पीडनम् ॥ ६७ ॥
इति श्रीज्योतिर्विद्गयादत्तात्मज रामदीनविरचिते संग्रहे बृहद्दैवज्ञरंजने द्वात्रिंशं गोचरप्रकरणं समाप्तम् ॥
- ↑ पुराणेषु ग्रहाः, ग्रहोपरि वैदिक संदर्भा
- ↑ बृहत्पाराशरहोराशास्त्रम् २.२
- ↑ नृसिंहोपरि टिप्पणी
- ↑ कूर्मोपरि टिप्पणी
- ↑ राहु उपरि संक्षिप्त टिप्पणी
- ↑ वराहोपरि टिप्पणी
- ↑ शुक्रोपरि पौराणिकसंदर्भाः
- ↑ केतु उपरि टिप्पणी, [http://puranastudy.000space.com/pur_index15/nachiketa.htm आरुणकेतुक उपरि टिप्पणी]
- ↑ आ कृष्णेन रजसा वर्तमानो निवेशयन्न् अमृतं मर्त्यं च । हिरण्ययेन सविता रथेना देवो याति भुवनानि पश्यन् ॥ -वासं 33.४3
- ↑ इमं देवा ऽअसपत्नꣳ सुवध्वं महते क्षत्राय महते ज्यैष्ठ्याय महते जानराज्यायेन्द्रस्येन्द्रियाय ।
इमम् अमुष्य पुत्रम् अमुष्यै पुत्रम् अस्यै विश ऽ एष वो ऽमी राजा सोमो स्माकं ब्राह्मणाना राजा ॥ -वासं ९.४० - ↑ अग्निर् मूर्धा दिवः ककुत् पतिः पृथिव्या ऽ अयम् ।
अपाᳬं रेताᳬंसि जिन्वति ॥ - वासं 3.12 - ↑ उद् बुध्यस्वाग्ने प्रति जागृहि त्वम् इष्टापूर्ते सꣳ सृजेथाम् अयं च ।अस्मिन्त् सधस्थे ऽ अध्य् उत्तरस्मिन् विश्वे देवा यजमानाश् च सीदत ॥- वासंं 18.61
- ↑ अन्नात् परिस्रुतो रसं ब्रह्मणा व्यपिबत् क्षत्रं पयः सोमं प्रजापतिः ।
ऋतेन सत्यम् इन्द्रियं विपानꣳ शुक्रम् अन्धस ऽ इन्द्रस्येन्द्रियम् इदं पयो ऽमृतं मधु ॥ - ↑ शं नो देवीर् अभिष्टय ऽ आपो भवन्तु पीतये । शं योर् अभि स्रवन्तु नः ॥ - वा.सं. ३६.१२
- ↑ कया नश् चित्र ऽ आ भुवद् ऊती सदावृधः सखा । कया शचिष्ठया वृता ॥ - वा.सं. २७.३९
- ↑ केतुं कृण्वन्न् अकेतवे पेशो मर्या ऽ अपेशसे । सम् उषद्भिर् अजायथाः(वा.सं. २९.३७) ॥