महाभारतम्-04-विराटपर्व-050
| ← विराटपर्व-049 | महाभारतम् चतुर्थपर्व महाभारतम्-04-विराटपर्व-050 वेदव्यासः |
विराटपर्व-051 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
कृपेण स्वगर्हणममृष्यता कर्णेन तदुपालम्भः ।। 1 ।। तदसहिष्णुनाऽश्वत्थाम्ना समर्मोद्धाटनं कर्णदुर्योधनोपालम्भः ।। 2 ।।
वैशंपायन उवाच। | 4-50-1x |
कृपस्य वचनं श्रुत्वा कर्णो राजन्युधांपतिः । | 4-50-1a 4-50-1b |
कर्ण उवाच। | 4-50-2x |
लक्षयाम्यहमाचार्यं भयाद्भक्तिं गतं रिपौ । | 4-50-2a 4-50-2b |
ननु वारुणमाग्नेयं याम्यं वायव्यमेव च। | 4-50-3a 4-50-3b |
मित्रकार्यं कृतमिदं पितापुत्रैर्महारथैः । | 4-50-4a 4-50-4b |
भिक्षां हरस्व नित्यं त्वं यज्ञाननुचरस्व च। | 4-50-5a 4-50-5b |
भार्गवास्त्रं मया मुक्तं निर्दहेत्पृथिवीमिमाम्। | 4-50-6a 4-50-6b |
आगमिष्यन्ति पदवीं मात्स्याः पाण्डवमाश्रिताः । | 4-50-7a 4-50-7b |
तानहं निहनिष्यामि भवता गम्यतां गृहम् । | 4-50-8a 4-50-8b |
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा अश्वत्थामा प्रतापवान् । | 4-50-9a 4-50-9b |
न च तावञ्जिता गावो न च सीमान्तरं गताः। | 4-50-10a 4-50-10b |
बहूनि धर्मशास्त्राणि पठन्ति द्विजसत्तमाः । | 4-50-11a 4-50-11b |
संग्रामान्विपुलाञ्जित्वा लब्धा च विपुलं धनम् । | 4-50-12a 4-50-12b |
पचत्यग्निरवाक्यस्तु तूष्णीं भाति दिवाकरः । | 4-50-13a 4-50-13b |
चातुर्वर्ण्यस्य कर्माणि विहितानि महर्षिभिः । | 4-50-14a 4-50-14b |
अधीत्य ब्राह्मणो वेदान्याजयेत यजेत वा । | 4-50-15a 4-50-15b |
वैश्योऽधिगम्य वित्तानि वार्ताकर्माणि कारयेत्।। | 4-50-16a |
शूद्रः शुश्रूषणं कुर्यात्रिषु वर्णेषु नित्यशः। | 4-50-17a 4-50-17b |
वर्तमाना यथाशास्त्रं प्राप्य चापि महीमिमाम् । | 4-50-18a 4-50-18b |
का जातिस्तेषु सूतेयं केऽपि मन्त्राः क्रियाश्च काः । | 4-50-19a 4-50-19b |
वैशंपायन उवाच। | 4-50-20x |
दुर्योधनमभिप्रेक्ष्य कर्णं च कुरुसंसाद। | 4-50-20a 4-50-20b |
प्राप्य द्यूतेन को राज्यं क्षत्रियः स्तोष्टुर्महति । | 4-50-21a 4-50-21b |
तथाऽधिगम्य वित्तानि को विकत्थेद्विचक्षणः । | 4-50-22a 4-50-22b |
कतमद्द्वैरथं युद्धं यत्राजैषीर्धनञ्जयम्। | 4-50-23a 4-50-23b |
युधिष्ठिरो जितः कस्मिन्भीमश्च बलिनांवरः । | 4-50-24a 4-50-24b |
तथैव कतमद्युद्धं यस्मिन्कृष्णा जिता त्वया । | 4-50-25a 4-50-25b |
मूलमेषां महत्कृत्तं सारार्थी चन्दनं यथा। | 4-50-26a 4-50-26b |
यथाशक्ति मनुष्याणाममर्षं लक्षयामहे। | 4-50-27a 4-50-27b |
द्रौपद्याः संपरिक्लेशं न क्षन्तुं पाण्डवोऽर्हति। | 4-50-28a 4-50-28b |
त्वं पुनः पण्डितो भूत्वा ह्याचार्यं क्षेप्तुमिच्छसि। | 4-50-29a 4-50-29b |
नैव देवा न गन्धर्वा नासुरा न च राक्षसाः। | 4-50-30a 4-50-30b |
यं यमेकोपि संक्रुद्धः संग्रामे निपतिष्यति । | 4-50-31a 4-50-31b |
त्वत्तो विशिष्टं वीर्येण धनुष्यमरराट्समम् । | 4-50-32a 4-50-32b |
देवं दैवेन युद्ध्येत मानुपेण च मानुपम् । | 4-50-33a 4-50-33b |
पुत्रादनवमः शिष्य इति धर्मविदो विदुः। | 4-50-34a 4-50-34b |
यथा त्वमकरोर्द्यूतमिन्द्रप्रस्थं यथाऽहरः । | 4-50-35a 4-50-35b |
अयं ते मातुलः प्राज्ञः क्षत्रधर्मस्य कोविदः । | 4-50-36a 4-50-36b |
नाक्षान्क्षिपति गाण्डीवं न कृतं द्वापरं न च। | 4-50-37a 4-50-37b |
न हि गाण्डीवनिर्मुक्ता गृध्रपक्षाः सुतेजनाः । | 4-50-38a 4-50-38b |
अन्तकः पवनो मृत्युस्तथाऽग्निर्बडवामुखः । | 4-50-39a 4-50-39b |
यथा सभायां द्यूतं त्वं मातुलेन महाकरोः । | 4-50-40a 4-50-40b |
युद्ध्यतां काममाचार्यो नाहं योत्स्ये धनञ्जयम् । | 4-50-41a 4-50-41b |
।। इति श्रीमन्महाभारते विराटपर्वणि |
4-50-14 यदुक्तं ब्राह्मणानां भोजनादावेव कौशलं न युद्ध इति तत्र तवापि वैश्यत्वान्न युद्धे सामर्थ्यमस्तीति दर्शयिष्यन्वर्णानां कर्माणि विभजते चातुर्वर्ण्यस्येत्यादिना ।। 14 ।। 4-50-22 वैतंसिको व्याधः ।। 22 ।। 4-50-26 अनृतं द्यूतं कुर्वता धार्तराष्ट्रेण धर्मस्य मूलं कृत्तं छिन्नं । तत्र तदा विदुरः किमब्रवीत् क्षयमूलं द्यूतमिति तत्स्मरेति शेषः ।। 26 ।। 4-50-37 चकारात् त्रेतानि समुच्चीयते। कृतादयो द्यूतशास्त्रप्रसिद्धाः पाशकाः ।। 37 ।। ।। पञ्चाशोऽध्यायः ।। 50 ।।
| विराटपर्व-049 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | विराटपर्व-051 |