महाभारतम्-04-विराटपर्व-062

महाभारतम्
चतुर्थपर्व
महाभारतम्-04-विराटपर्व-062
वेदव्यासः

महाभारतस्य पर्वाणि

रणाय भीष्मार्जुनयोः समागमे देवैस्तयोः प्रशंसनम् ।। 1 ।।

वैशंपायन उवाच।	4-62-1x
एवं विद्राव्य तत्सैन्यं पार्थो भीष्ममुपाद्रवत्। त्रस्तेषु सर्वसैन्येषु कौरव्यस्य महात्मनः ।।	4-62-1a 4-62-1b
बाणान्धनुषि संधाय चतुरः पाकशासनिः। भीष्मं च प्राहिणोद्भीतस्तं द्वाभ्यामभ्यवादयत् ।।	4-62-2a 4-62-2b
तस्य कर्णान्तिकं गत्वा द्वावब्रूतां च कौशलम् । सोऽप्याशीरवदद्भीष्मः कौन्तेयो जयतामिति ।।	4-62-3a 4-62-3b
नरसिंहमुपायान्तं जिगीषन्तं परान्रणे। वृषसेनोऽभ्ययात्तूर्णं योद्धुकामो धनंजयम् ।।	4-62-4a 4-62-4b
वैकर्तनात्मजो वीरः संग्रामे लोकविश्रुतः। शौर्यवीर्यादिभिः कर्णाद्बिम्बाद्विम्ब इवोद्धृतः ।।	4-62-5a 4-62-5b
आत्मना युध्यतस्तस्य वृषसेनस्य पाण्डवः । मुहूर्तं तस्य तद्दृष्ट्वा हस्तलाघवपौरुषे। तुतोष च ततः पार्थो वृषसेनपराक्रमम् ।।	4-62-6a 4-62-6b 4-62-6c
तस्य पार्थस्तदा क्षिप्रं क्षुरधारेण कार्मुकम् । न्यकृन्यद्गृध्रपत्रेण जाम्बूनदपरिष्कृतम् ।।	4-62-7a 4-62-7b
अथैनं पञ्चभिर्भूयः प्रत्यविध्यत्स्तनान्तरे। स पार्थबाणाभिहतो रथात्प्रस्कन्द्य दुद्रुवे ।।	4-62-8a 4-62-8b
दुःशासनो विकर्णश्च शकुनिश्च विविंशतिः। आयान्तं भीमधन्वानं पर्यकीर्यन्त पाण्डवम् ।।	4-62-9a 4-62-9b
तेषां पार्थो रणे क्रुद्धः शरैः सन्नतपर्वभिः । युगं ध्वजं शरासं च चिच्छेद तरसा रणे ।।	4-62-10a 4-62-10b
ते निकृत्तध्वजाः सर्वे छिन्नकार्मुकवेष्टनाः । रणमध्यादपययुः पार्थबाणाभिपीडिताः ।।	4-62-11a 4-62-11b
ततः प्रहस्य बीभत्सुर्वैराटिमिदमब्रवीत् । एतं मे प्रापयेदानीं तालं सौवर्णमुच्छ्रितम् ।।	4-62-12a 4-62-12b
मेघमध्ये यथा विद्युदुज्ज्वलन्ती पुनः पुनः । असौ शान्तनवो भीष्मस्तत्र याहि परंतप ।।	4-62-13a 4-62-13b
अस्राणि तस्य दिव्यानि दर्शयिष्यामि संयुगे। घोररूपाणि चित्राणि लघूनि च गुरूणि च ।।	4-62-14a 4-62-14b
अस्माकं पोषको नित्यमाबाल्यान्मत्स्यभूमिप। श्रेयस्कामी सदाऽस्माकं योगक्षेमकरः सदा ।।	4-62-15a 4-62-15b
तस्याङ्के विर्धितो बाल्ये तद्योत्स्येऽनेन सांप्रतम्। अस्माकं धार्तराष्ट्राणां शमकामो दिवानिशम् ।।	4-62-16a 4-62-16b
वैशंपायन उवाच।	4-62-17a
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा वैराटिः पार्थसारथिः। वाहयच्चोदितस्तेन रथं भीष्मरथं प्रति ।।	4-62-17a 4-62-17b
तं रथं चोदितं दृष्ट्वा फल्गुनस्य रथोत्तमम् । वायुनेव महामेघं सहसाऽभिसमीरितम्। तं प्रत्ययाच्च गाङ्गेयो रथेनादित्यवर्चसा ।।	4-62-18a 4-62-18b 4-62-18c
आयान्तमर्जुनं दृष्ट्वा भीष्मः परपुंजयः। प्रत्युञ्जगाम युद्धार्थी महर्षभमिवर्षभः ।।	4-62-19a 4-62-19b
तथा हि गुप्त एतेषां दुराधर्षः पितामहः । हन्यमानेषु योघेषु धनंजयमुपाद्रवत् ।।	4-62-20a 4-62-20b
प्रगृह्य कार्मुकश्रेष्ठं जातरूपपरिष्कृतम् । शरानादाय तीक्ष्णाग्रान्मर्मदेहप्रमाथिनः ।।	4-62-21a 4-62-21b
पाण्डुरेणातपत्रेण ध्रियमाणेन मूर्धनि । शुशुभे स नरव्याघ्रो गिरिः सूर्योत्तरे यथा ।।	4-62-22a 4-62-22b
प्राध्माप्य शङ्खं गाङ्गेयो धार्तराष्ट्रान्प्रहर्षयन् । प्रदक्षिणमुपावृत्य बीभत्सुं प्रत्यवारयत् ।।	4-62-23a 4-62-23b
तमवेक्ष्य समायान्तं कौन्तेयः परवीरहा । प्रत्यगृह्णादमेयात्मा प्रियातिथिमिवागतम् । देवदत्तं महाशङ्खं प्रदध्मौ युधि वीर्यवान् ।।	4-62-24a 4-62-24b 4-62-24c
तौ शङ्खनादावत्यर्थं भीष्मपाण्डवयोस्तदा । नादयामासतुर्द्यां च खं च भूमिं च सर्वशः ।।	4-62-25a 4-62-25b
अन्तरिक्षे च जल्पन्ति सर्वे देवाः सवासवाः । यदर्जुनः कुरून्सर्वान्प्राकृन्तच्छस्रतेजसा ।।	4-62-26a 4-62-26b
कुरुश्रेष्ठाविमौ वीरौ रणे भीष्मधनंजयौ । सर्वास्त्रकुशलौ वीरावप्रमत्तौ रणे सदा ।।	4-62-27a 4-62-27b
उभौ देवमनुष्येषु विश्रुतौ स्वपराक्रमैः । उभौ परमसंरब्धावुभौ दीप्तधनुर्धरौ ।।	4-62-28a 4-62-28b
समागतौ नरव्याघ्रौ व्याघ्राविव तरस्विनौ । उभौ सदृशकर्माणौ सूर्यस्याग्नेश्च भारत ।।	4-62-29a 4-62-29b
वासुदेवस्य सदृशौ कार्तवीर्यसमावुभौ । उभौ विश्रुतकर्माणावुभौ शूरौ महाबलौ । सर्वास्त्रविदुषां श्रेष्ठौ सर्वशस्त्रभृतां वरौ ।।	4-62-30a 4-62-30b 4-63-30c
अग्नेरिन्द्रस्य सोमस्य यमस्य वरुणस्य च ।। अनयोः सदृशं वीर्यं मित्रस्य वरुणस्य च ।।	4-62-31a 4-62-31b
को वा कुन्तीसुतं युद्धे द्वैरथेनोपयास्यति। ऋते शान्तनवादन्यः क्षत्रियो भुवि विद्यते ।।	4-62-32a 4-62-32b
इति संपूजयामासुर्भीष्मं दृष्ट्वाऽर्जुनं गतम् । तं रणे संप्रहृष्यन्तं दृष्ट्वा देवाः सवासवाः ।।	4-62-33a 4-62-33b
अथ बहुविधतूर्यशङ्खयोषैर्विविधरवैः सह सिंहनादमिश्रैः । कुरुवृषभमपूजयत्कुरूणां बलममराधिपसैन्यसप्रभं तत् ।।	4-62-34a 4-62-34b
।। इति श्रीमन्महाभारते विराटपर्वणि गोग्रहणपर्वणि द्विषष्टितमोऽध्यायः ।।

विराटपर्व-061

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

विराटपर्व-063