मेघसन्देशः - दक्षिणावर्तनाथः - १९१९/उपोद्घातः
| ← मुखपुटम् | मेघसन्देशः - दक्षिणावर्तनाथः - १९१९ उपोद्घातः कालिदासः |
पूर्वमेघः → |
The Meghasandesa along with the commentary Pradipa is now placed before the public for the first time. It is a beautiful and dignified commentary written by Dakshinavartanatha. Arunachalanatha, the illustrious commentator of Kumarasambhava and Raghuvamsa has followed the path shown in this commentary by Dakshinavartanatha. Many beautiful readings of the text are preserved in this commentary which are far better than those adopted by Mallinatha.
Dakshinavartanatha quotes as authority Kesavasvamin, the author of Nanartharnavasamkshepa written in the 12th century A. D. and is also quoted by Arunachalanatha. Hence it is clear that the commentator should have flourished between the dates of Kesavasvamin and Arunachalanatha, who is earlier than Mallinatha.
From the name Dakshinavartanatha, it seems probable that he is a native of the country of Cholas, as the presiding deity of Tiruvalanchuzhi, a village in the Chola country is known as Dakshinavartanatha and as it is likely that the name of the same deity is borne by the commentator. The word Dakshinavarta appears to be a sanskritised form of Valanchuzhi, the word "Tiru" being prefixed to show the sacredness of the place.
The commentaries on Raghuvamsa and Kumarasambhava by Dakshinavartanatha have also been obtained by us which will be taken up for publication in due course in this series.
Two manuscripts were consulted for preparing this
edition, one of them being obtained on loan from Mr.
Govinda Pisharodi of Kailasapuram and the other from Mr. Krishna Varyar of Thiruparpu. I am grateful to these
gentlemen for having placed their manuscripts at my disposal.
Trivandrum,
T. GANAPATI SASTRI.
-----
मेघसन्देशस्य प्रदीपाख्यव्याख्यासचिवस्येदं प्रकाशनम् इदम्प्रथमं नाम । प्रदीपस्य प्रस्थानं तावत् प्रौढं च सहृदयमनोरमं च यज्जातीयमेव तत्रभवान् व्याख्यानविद्याप्रवीणचूडामणिः अरुणगिरिनाथः कुमारसम्भवादिव्याख्यायामाश्रितवान् । अत्र बहुषु स्थलेषु मूलपाठा मल्लिनाथादृतमूलपाठेभ्यश्चारुतरा उपलभ्यन्ते ।
अस्य प्रणेता दक्षिणावर्तनाथो नानार्थार्णवसंक्षेपकर्तारं क्रैस्ताब्दीयद्वादशशतकस्थितं केशवस्वामिनं स्मरति, अरुणगिरिनाथेन स्मर्यते च । अतस्तयोरन्तरालकालप्रभवोऽयमिति स्फुटमेव । दक्षिणावर्तनाथ इति नाम्नायां चोलाभिजनः सम्भाव्यते, यतः चोलमण्डलान्तर्वर्तिनः 'तिरुवलञ्चुषि' (டிருவலஞ்சுஷி) इति द्रमिलभाषाप्रसिद्धस्य ग्रामस्याधिष्ठातृदेवो दक्षिणावर्तनाथ इति श्रूयते; तस्यैव देवस्य नामधेयमस्मिन् निवेशितमिति च सम्भाव्यते। दक्षिणावर्त इत्येतच्च 'वलञ्चुषि' (வலஞ்சுஷி) इत्यस्यैव संस्कृतीकरणं भाति । तिरुवलञ्चुषि शब्दे तिरुशब्दस्तु श्रीपर्यायवाची पूजायां प्रयुक्तो द्रष्टव्यः । अनेन विनिर्मितं कुमारसम्भवव्याख्यानं रघुवंशव्याख्यानं चास्माभिरुपलब्धमस्ति, यदनतिचिरादस्यां ग्रन्थावलौ ग्रथयिष्यामः ।
अस्य चिरन्तनस्य मेघसन्देशव्याख्यानरत्नस्यादर्शदानेन कृतपरमोपकारं कैलासपुर-गोविन्दपिषारोटिमहोदयं तिरुपार्पु-कृष्णवार्यमहोदयं च प्रति वयं कृतज्ञाः स्मः ॥
अनन्तशयनम्,
३१-१०-१०९४.}त. गणपतिशास्त्री.