वाचस्पत्यम्/आशी
|
आशी स्त्री आशीर्य्यतेऽनया आ + शॄ क्विप् पृ० । “१ सर्प-
आशीयस् त्रि० अतिशयेनाशुः इयसु डिद्वत् । अत्यन्तशीघ्रे स्त्रियां ङीप् । आशीर्त्त त्रि० आ + श्री--क्त वेदे नि० । आश्राणे पक्वे दुग्धादौ
आशीर्वत् त्रि० आशीरस्त्यस्थ मतुप् वेदे मस्य वः ।
आशीर्वाद पु० आशिषो वादः वचनम् । इष्टार्थाविष्करण-
आशीविष पु० आश्यां विषमस्य । १ सर्पे तद्भेदाश्चाहिशब्दे
आशु त्रि० अश--व्याप्तौ उण् । १ शीघ्रे “यदाशुभिः पतति
|
आशुकारिन् त्रि० आशु शीघ्रं करोति कृ--णिनि स्त्रियां
आशुक्रिया स्त्री आशु यथा तथा क्रिया । शीघ्रकरणे “अष्टा-
आशुग पु० आशु + गम--ड । १ वायौ, २ सूर्य्ये च । एतयोः
|
आशुगामिन् स्त्री आशु गच्छति गम--णिनि । १ शीघ्रगामिनि
आशुङ्ग त्रि० आशु गच्छति वेदे नि० खच् मुम् । शीघ्रगामिनि
|
आशुतोष पु० आशु शीघ्रं तोषो यस्य । १ शिवे स्वल्पकाला
आशुपत्री स्त्री आशु पत्रं यस्याः गौ० ङीष् । शल्लकीलतायाम् आशुपत्वन् पु० आशु पतति पत--वनिप् । १ शीघ्रगामिनि
आशुमत् त्रि० आशु शैघ्र्यं विद्यतेऽस्य मतुप् । शीघ्रतायुक्ते
आशुव्रीहि पु० कर्म्म० । वार्षिके धान्यभेदे (आउस)
आशुशुक्षणि पु० आ + शुष--सन् + अनि । १ अग्नौ, २ वायौ च ।
आशुषाण त्रि० आ + शुष--बा० कानच् । सम्यक् शुष्यमाणे आशुहेषस् त्रि० आशु + हेष--शब्दे--असुन् । शीघ्रं शब्दा-
आशू त्रि० आशु + वेदे पृ० दीर्घः । शीघ्रे । “इन्द्रः प्राशू-
आशेकुटिन् पु० आशेतेऽस्मिन् आ + शी + विच् स इव कुटति--णिनि । पर्व्वतभेदे शब्दमाला । आशोकेय त्रि० अशोक + चतुरर्थ्यां सख्या० ढञ् । अशोक
आशौच न० अशुचेर्भावः अण् “नञः शुचीत्या०” पा० पूर्ब्ब
आश्चर्य्य न० आ + चर--यत् “आश्चर्य्य मनित्ये” पा० सुट् ।
|
|
आश्चो(श्च्यो)तन त्रि० आ + श्चु(श्च्यु)त--ल्यु । १ सम्यक्क्षरणशीले
आश्म पु० अश्मनोविकारः अण् वा टिलोपः । प्रस्तरविकारे आश्मक पु० अश्मना कायति कै--क । साल्वदेशावयव
आश्मन पु० अश्मनोविकार अण् वा टिलोपाभावः । पाषाण”
आश्मन्य त्रि० अश्मन् + चतुरर्थ्याम् संकाश्या० ण्यः । प्रस्त
आश्मभारक त्रि० अश्मभारं हरति वहति आवहति वा
आश्मरथ्य पु० अश्मरथस्य मुनेरपत्यम् गर्गा० यञ् । अश्मर-
आश्मरिक पु० अश्मरर्य्येव स्वार्थे बा० ठञ् । अश्मरीरोगे
आश्मायन पुंस्त्री अश्मनोगोत्रापत्यम् अश्वा० फञ् । अश्मना-
आश्मिक त्रि० भारभूतमश्मानं हरति वहति आवहति वा वंशा०
आश्मेय पुंस्त्री अश्मन् + शुभ्रा० ढक् । अश्मनामकर्षेरपत्ये । आश्यान त्रि० आ + श्यै--क्त । घनीभूते शुष्कप्राये “पथश्चाश्या-
आश्र त्रि० अश्रमेव स्वार्थेऽण् । चक्षुर्ज्जले । आश्रपण न० आ + श्रा--णिच् पुक् ह्रस्वे ल्युट् । पाके । आश्रम पुंन० आ + श्रम--आधारे घञ् अवृद्धिः । ब्रह्मचर्य्या-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
आश्रमगुरु पु० आश्रमाणां ब्रह्मचर्य्यादीनां गुरुर्नियन्ता ।
आश्रमधर्म्म पु० आश्रमविहितोधर्म्मः । ब्रह्मचर्य्यादि-
आश्रमपद न० आश्रमस्य पदम् । मुन्यादेर्विश्रामस्थाने तपोवनादौ आश्रमस्थानादयोऽप्यत्र । आश्रमवास पु० आश्रमे वासः । मुन्यादीनां १ तपोवनादौ
आश्रमवासिक न० आश्रमवासः प्रतिपाद्यतयास्त्यस्य ठन् ।
आश्रमसद् त्रि० आश्रमे सीदति सद--क्विप् । आश्रम-
|
आश्रमिक त्रि० आश्रमोऽस्त्यस्य ठन् । आश्रमयुक्ते । आश्रमिन् त्रि० आश्रमोऽस्त्यस्य इनि । आश्रमयुक्ते स्त्रियां ङीप् ।
आश्रय न० आश्रीयतेऽसौ आ + श्रि--कर्म्मणि अच् । १ आश्र-
आश्रयण न० आ + श्रि--ल्युट् । १ आसेवायाम् २ अवलम्बने च ।
आश्रयणीय त्रि० आ + श्रि--कर्म्मणि अनीयर् । यस्याश्रयः
आश्रयवत् त्रि० आश्रयोऽस्त्यस्य मतुप् मस्य वः स्त्रियांङीप् ।
|
|
आश्रयाश पु० आश्रयमश्राति अश--अण् उप० स० ।
आश्रयासिद्ध पु० आश्रयोऽसिद्धोऽस्य । न्यायोक्ते हेत्वाभास
आश्रयासिद्धि स्त्री आश्रयस्या सिद्धिः अप्रसिद्धिः न्यायोक्ते
आश्रयिन् त्रि० आश्रयति आ + श्रि--इनि । आश्रय
आश्रव त्रि० आशृणोति वाक्यम् आ + श्रु--अच् । वाक्यस्थिते
आश्राव त्रि० आ + श्रु--णिच्--अच् । १ श्रावणे २ अङ्गीकारणे च आश्रि स्त्री सम्यक् अश्रिः प्रा० स० । सम्यक्कोणे शब्दच० आश्रित त्रि० आ + श्रि--क्त । आश्रयप्राप्ते, शरणागते, आधेये
आश्रित्य अव्य० आ + श्रि--ल्यप् । अवलम्ब्येत्यर्थे । आश्रिन् त्रि० आश्रं चक्षुर्जलमस्त्यस्य सुखा० इनि । चक्षुर्जल-
आश्रुत् स्त्री आ + श्रु--भावे क्विप् ।
आश्रुत त्रि० आ + श्रु--क्त । १ अङ्गीकृते, २ आकर्णिते च ।
आश्रुति स्त्री आ + श्रु--क्तिन् । १ अङ्गीकारे २ श्रवणे च । आश्रेय त्रि० आ + श्रि--यत् । १ आश्रयणीये २ अवलम्ब्ये च । आश्लिष्ट त्रि० आ + श्लिष--क्त । १ आलिङ्गिते २ संबद्धे “शिखा-
आश्लेष पु० ईषदेकदेशेन श्लेषः संबन्धः आ + श्लिष--घञ् ।
|
आश्व न० अश्वानां समूहः अण् । १ अश्वसमूहे अश्वैरुह्यते
आश्वतराश्वि पु० अश्वतराश्वस्यापत्यम् इञ् । वुड़िलमुनौ । आश्वत्थ न० अश्वत्थस्य फलमण् प्लक्षा० तस्य न लुक् । १ अश्वत्थ
आश्वत्थिक च० अश्वत्थशब्दे ५०७ पृष्ठे विग्रहादि ।
आश्वपत त्रि० अश्वपतेरिदम् अश्वपत्या० अण् । अश्वपति सम्बन्धिनि । आश्वपस् त्रि० आशु आप्नोति असुन् ह्रस्वः । शीघ्रप्राप्तरि । आश्वपालिक पुंस्त्री अश्वपाल्याः अपत्यं रेवत्या० ठक् ।
आश्वपेजिन् त्रि० ब० व० । अश्वपेजेन प्रोक्तमधीयते शौनका० णिनि । अश्वपेजर्षिप्रोक्ताध्यायिषु । आश्वबाल त्रि० अश्वबालाया ओषधेरयम् अण् । अश्व-
आश्वभारिक त्रि० अश्वबाह्य भारमश्वभूतं भारं वा हरति
आश्वमेधिक त्रि० अश्वमेधाय हितं ठन् । अश्वमेधसाधने
|
आश्वयुज पु० आश्वयुजी अश्विनीनक्षत्रयुक्ता पौर्णमासी
आश्वयुजक त्रि० आश्वयुज्यामुप्तो माषः वुञ् । चान्द्राश्विन-
आश्वयुजी स्त्री अश्वयुजा अश्विनीनक्षत्रेण युक्ता पौर्णमासी
आश्वरथ त्रि० अश्वयुक्तो रथः अश्वरथस्तस्त्येदम् पत्रपूर्व्व-
आश्वलक्षणिक त्रि० अश्वलक्षणं वेत्ति तज्ज्ञापकशास्त्रम-
आश्वलायन पु० अश्वल + अश्वग्राहकः मुनिभेदस्तस्यापत्यं
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
।
|
|
आश्वायन पुंस्त्री अश्व + गोत्रे अश्वा० फञ् । अश्वर्षेर्गोत्रापत्ये
आश्वावतान पुंस्त्री० अश्वावताननामर्षेरपत्यम् विदा० अञ् । अश्वावतानर्षेरपत्ये स्त्रियां ङीप् । आश्वास पु० आ + श्वस--घञ् । १ निर्वृत्तौ २ आश्रयदाने ३ भीतस्य
आश्वासक त्रि० आ + श्वस--णिच्--ण्वुल् । १ आश्वासकारके २ सान्त्वनासम्पपादके । आश्वासन न० आ--श्वस--णिच्--ल्युट् । १ सान्त्वने । “आश्वा-
आश्वासिन् त्रि० आ + श्वस--णिनि । प्रत्थाशायुक्ते । “मनस्तु तद्भावदर्शनाश्वासि” शकु० । आश्वास्य त्रि० आ + श्वस--णिच्--यत् । १ सान्त्वनीये । ल्यप् ।
आश्विक त्रि० अश्वान् भारभूतान् हरति वहति आवहति
आश्विन पु० आश्विनी पूर्ण्णिमा यस्मिन् मासे अण् । स्वनाम
|
आश्विनी स्त्री अश्विना अश्वाकारवता नक्षत्रेण युक्ता पूर्ण्णिमा
आश्विनेय पु० द्विव० अश्विन्याः घोटकाकारवत्याः संज्ञायाः
आश्वीन पु० अश्वस्यैकाहगमः पन्थाः वा खञ् । अश्वस्यैकाह-
आश्वेय त्रि० अश्वा देवता अस्य ढक् । १ तद्देवताके
आषाढ पु० आषाढी पूर्ण्णिमाऽस्मिन् मासेऽण् । स्वनाम
आषाढा स्त्री आ + सह--क्त “श्रवणाषाढेति” पा० निर्द्दे-
|
आषाढाभव पु० आषाढायां नक्षत्रे भवति भू--अच् । मङ्गल-
आषाढि स्त्री आ + सह--क्तिन् नि० न ओत् षत्वञ्च । १ सम्यक्
आषाढी स्त्री आषाढया नक्षत्रेण युक्ता पूर्ण्णिमा “नक्षत्रेण
आषाढीय त्रि० आषाढायां भवः “श्रविष्ठाषाढायामिति” पा०
आष्टम पु० अष्टमोभागः अण् । अष्टमे भागे । आष्ट्र अश--व्याप्तौ ष्टन् वृद्धिश्च । आकाशे उज्ज्व० । आस उपवेशनेअदादि० आ० अक० सेट् । आस्ते आस्ताम्
|
आस् अव्य० आ + अस्--क्विप्--आस + क्विप् वा । १ स्मरणे,
आस पु० आस--घञ् । १ आसने २ स्थितौ ३ उपवेशने आस्यतेऽ-
आसक्त क्रि० आ + सन्ज--क्त । १ आसङ्गयुक्ते विषयान्तरपरि-
आसक्ति त्रि० आ + सन्ज--क्तिन् । विषयान्तरपरिहारेणै-
|