वाचस्पत्यम्/प
| ← वाचस्पत्यम्/न | वाचस्पत्यम्/प तारानाथ भट्टाचार्य |
वाचस्पत्यम्/फ → |
पः पञ्चमवर्गस्य प्रथभोवर्णः स्पशवर्णेषु एकविंशतितमः ।
प पु० पत--पा--वा ड । १ पबने २ पर्णे ३ पाने ४ पातने चरित्रे एकाक्षरकोषः । पकार पु० प + स्वरूपे कार । पवणं पक्कण पु० पचति पच--क्विप् कण--अच् कर्म० । शवरालये अमरः । पक्तपौड पु० (पाखौडा) इति प्रसिद्धे वृक्षभेदे राजनि० । पक्तृ त्रि० पच--तृन् । १ पाककर्त्तरि २ अग्नौ पु० अग्निपु० २ अ० पक्ति स्त्री पच--भावे क्तिन् । १ पाके २ गौरवे मेदि० ३
पक्तिशूल न० पक्तौ अन्नपरिणामे शूलम् । अन्नादिपाककाले जायमाने शूले रोगभेदे राजनि० । पक्त्र न० पच--त्र । नार्हपत्ये गृहस्थधर्मे उज्ज्वलदत्तः । पक्त्रिम त्रि० पच--क्त्रि ततो--मप् । पाकनिर्वृत्ते पक्थ पु० पच--बा० थल् । १ राजभेदे ऋ० ८२३ । १० भा० भाये
|
पक्व त्रि० पच--क्त तस्य वः । १ परिणते २ दृढ़े ३ विनाशोन्मुखे
पक्वकृत् पु० पक्वं करोति कृ--क्विप् ६ त० । १ निम्बवृक्षे
पक्वरस पु० पक्वस्य अन्नगुड़ादेः रसः । मद्ये शब्दरत्ना० । पक्ववारि न० पक्वस्यान्नादेर्वारि । काञ्जिके(आमानि)शब्दच० । पक्वश पुंस्त्री पुक्कश + पृषो० । णन्त्यजातिभेदे हला० । पक्वशस्योपमोन्नति पु० पक्वशस्यस्योपमा यत्र तादृशी उन्न-
पक्वातीसार पु० सुश्रुतोक्ते आमातिसारभिन्ने षञ्चप्रकारे
पक्वाधान न० पक्वस्य पाकस्याधानम् ६ त० । नाभेरधोभा-
पक्वान्न न० कर्म० । १ कृतपाके अन्ने “आमं शूद्रस्य पक्वान्नं
पक्ष परिग्रहे अद० चु० उभ० सक० सेट् । पक्षयति ते अपपक्षत् त । पक्ष परिग्रहे चु० उभ० सक० सेट् अयं भ्यादिश्च पर०
पक्ष पु० पक्ष--अच् । १ शुक्लकृष्णप्रतिपदादिपञ्चदश्यन्तपञ्च-
पक्षक पु० पक्ष इव कायति कै--क । १ पार्श्वद्वारे (खिड़की)
पक्षग्रहण न० भावप्राधान्ये ६ त० । साहाय्यग्रहणे । पक्षचर पु० पक्षे शुक्लादौ चरति चर--ठ । १ चन्द्रे २ पृथक्
|
|
पक्षज पु० पक्षे शुक्ले जायते जन--ड । १ चन्द्रे त्रिका० २ पक्षे
पक्षता स्त्री पक्षस्य भावः । न्यायोक्ते अनुमानेच्छाभाव
पक्षति स्त्री पक्षस्य मूलम् ति । पक्षारम्भके १ प्रतिपदि तिथौ
पक्षद्वार न० पक्षे षर्श्वे द्वारम् । (खिडकौ) पार्श्वस्थे द्वारे अमरः । पक्षधर पु० पक्षं धारयति धृ--अच् । १ चन्द्रे जटाध० पक्षं
पक्षपात पु० पक्षे अन्याय्यसाहाय्ये पातः अमिनिवेशः ।
पक्षपातिता स्त्री पक्षपात + अस्त्यर्थे इनि तस्य भावः तल् ।
पक्षपालि स्त्री पक्षस्य द्वारभेदस्य पालिरिव (खिड़की)
पक्षभाग पु० पक्ष इव भागः । हस्तिपार्श्वभागे अमरः । पक्षमूल न० ६ त० । (पाकारमूल) पक्षस्य १ मूले २ प्रतिपत्तिथौ
पक्षवाहन पुंस्त्री पक्षौ वाहनमिवास्य । खगे शब्दच० । स्त्रियां जातित्वात् ङीष् । पक्षस् न० पच--असुन् सुट् च । पक्षशब्दार्थे “पक्षसी तु
पक्षसन्धि पु० पक्षयोः सन्धिः । पर्वसन्धिकाले पक्षसुन्दर पु० पक्षे सुन्दरः । लोध्रे हारा० । पक्षहोम पु० पक्षव्यापको होमः । पक्षपर्य्यन्तं कर्त्तव्ये होमभेदे । पक्षाधात पु० वातरोगभेदे तल्लक्षणादि सुश्रुतोक्तं यथा
|
पक्षान्त पु० पक्षस्यान्तो यत्र काले । १ अमावास्यायां २ पूर्णि-
पक्षादि पु० ६ त० । पक्ष आदिर्यस्य चतुरर्थ्यां
पक्षालिका स्त्री कुमारानुचरमातृकाभेदे भा० श० ४७ अ० पक्षालु पु० पक्ष + अस्त्यर्थे आलुच् । विहगे शब्दच० । पक्षावसर पु० पक्षस्यावसरोऽपसरणं यत्र काले । पौर्ण-
पक्षिणी स्त्री पक्षतुल्यौ दिवसौ यस्या अस्ति इनि ङीप् ।
पक्षिन् पु० पक्ष + अस्त्यर्थे इनि । १ खगे तेषामुत्पत्तिर्यथा
|
|
पक्षिराज पु० ६ त० टच्समा० । गरुडे पक्षीन्द्रादयोऽप्यत्र । पक्षिल पु० पक्ष--बा० इलच् । वात्स्यायने गौतमसूत्रभाष्य-
पक्षिशाला स्त्री ६ त० । (चिडियाखाना) १ पक्षिवासस्थाने २ नीडे च त्रिका० । पक्षिसिंह पु० पक्षी सिंह इव उपमितस० । गरुडे त्रिका० पक्षिस्वामिन् पु० ६ त० । गरुडे हेमच० । पक्ष्णु त्रि० पच--स्नु । पाकशीले पक्ष्मकोप पु० सुश्रुतोक्ते नेत्ररोगभेदे “पक्ष्माशयगता
पक्ष्मन् न० पक्ष--मनिन् । १ नेत्रावरके लोम्नि २ पद्मादेः केसरे
पक्ष्मल त्रि० पक्ष्मन् + सिध्मा० मत्वर्थे इलच् । पक्ष्मयुक्ते पङ्क पु० न० पचि--विस्तारे कर्मणि करणे वा घञ् कुत्वम् ।
पङ्ककर्वट पु० पङ्केषु कर्वटः मनोहरः । जलयुक्तपङ्के त्रिका० । पङ्ककीर पुंस्त्री पङ्कप्रियः कीरः । (कादाख्ॐचा) पक्षिभेदे
पङ्कक्रीड़ पु० पङ्केन क्रीड़ति क्रीड़--अच् ३ त० । शूकरे
पङ्कगड़क पु० पङ्के स्थितः गडकः । (पाँकाल) मत्स्यभेदे त्रिका० । पङ्कगति पु० पङ्के गतिरस्य । (पाँकाल) मत्स्यभेदे शब्दमा० पङ्कग्राहृ पुंस्त्री पङ्के स्थितः ग्राहः । मकरे जलजन्तु-
पङ्क(ङ्के)ज न० पङ्के जायते जन--ड ७ त० वा अलुक्समा० ।
पङ्कजन्मन् न० पङ्के जन्म यस्य । १ पद्मे राजनि० २ सारस-
पङ्कजिनी स्त्री पङ्कज + पुष्करा० इनि । १ पद्मयुक्तदेशे पद्माकरे २ पद्मसमूहे च हेमच० । पङ्कण पु० पक्कण + पृषो० । शवरालये शब्दमाला । पङ्कप्रभा स्त्री पङ्कस्येव प्रभा यस्याः । कर्दमतुल्यप्रभान्वित
पङ्कमण्डूक पुंस्त्री पङ्के मण्डूक इव । शम्बुके (शामुक)
|
|
पङ्क(ङ्के)रुह न० रुह--क ७ त० वा अलुक् । १ पद्मे अमरः
पङ्कवास पु० पङ्के वासोऽस्य । कर्कटे (काँकड़ा) जलजन्तु-
पङ्कशुक्ति स्त्री पङ्के स्थिता शुक्तिः (झिनुक) जलशुक्तिभेदे हारा० । पङ्कशूरण पु० पङ्के शूरण इव । शालूके राजनि० पङ्कार पु० पङ्कमृच्छति ऋ--अण् उप० स० । १ शैवले २ सेतौ
पङ्किल त्रि० पङ्क + अस्त्यर्थे पिच्छा० इलच् । पङ्कयुक्ते पङ्केशय त्रि० पङ्के शेते शी--अच् ७ त० अलुक्स० । १ पङ्कस्था-
पङ्क्ति स्त्री पचि--विस्तारे क्तिन् । १ सजातीयपदार्थानां
पङ्क्तिकण्टक पु० पङ्क्तौ एकपङ्क्तौ वेशनादौ कण्टक इव
पङ्क्तिग्रीव पु० पङ्क्तिसङ्क्यिका ग्रीवा यस्य । रावणे दशग्रीवे शब्दर० । पङ्क्तिदूष(क) पु० पङ्क्तिम एकपङ्क्तिं भोजने दूषयति
|
पङ्क्तिपावन पु० पङ्क्तिं श्राद्धे भोजनार्थमुपविष्टानामा-
|
पङ्क्तिरथ पु० पङ्क्तिसु दशसु दिक्षु गतो रथो यस्य ।
पङ्क्तिवीज पु० पङ्क्तिभूतानि वीजानि यस्य । वर्वुरवृक्षे राजनि० । पङ्गु त्रि० खजि--कु--पनादेशः नुक् च । १ गतिहीने स्त्रियां
पङ्गुत्वहारिणी स्त्री पङ्गुत्वं हरति सेवनात् हृ--णिनि ङीप् । शिमुड़ीक्षुपे राजनि० । पङ्गुल पु० सितकाधाभहयभेदे हेम० । |
पच पाके भ्वा० उभ० सक० अनिट् । पचति ते । अपाक्षीत् अपक्त
पच व्यक्तीकारे भ्वा० आत्म० अनिट् । पचते अपक्त पेचे । पच विस्तारे चु० उ० सक० सेट् इदित् । पञ्चयति ते
पचत पु० पच--अतच् । १ अग्नौ २ सूर्य्ये ३ इन्द्रे च उणादि० । पचतभृज्जता स्त्री पचत भृज्जत इत्युच्यते यस्यां क्रियायाम्
पचत्पुट पु० पचत् पुटमस्य । सूर्यमणिवृक्षे शब्दच० । पचत्य त्रि० पचते पाके साधुः यत् । पाके साधौ ऋ० ३५२ ।
पचति पु० पच--धातुस्वरूपे श्तिप् । पचधातुस्वरूपे “कर्मस्थाः पचतेर्भावः” व्याक० का० । पचतिकल्पम् न० ईषदूनं पचति तिङन्तात् कल्पप् । ईषदून
पचतितरा(मा)म् अव्य० अतिशयेन पचति तर(म)प्
पचन पु० पच--कर्त्तरि ल्यु । १ अग्नौ शब्दच० २ पाककर्त्तरि
पचपच पु० पचप्रकारः पच--प्रकारे द्वित्वम् पचस्य
पचप्रकुटा स्त्री पच प्रकुट (प्रकर्षेण छिन्धि) इत्युच्यते यस्यां
पचम्पचा स्त्री पचं पाचकं पचति पच--बा० खस् मुम् ।
पचलवणा स्त्री पच लवणमित्युच्यते यस्यां क्रियायाम् मयू०
पचा स्त्री पच--भावे अ । १ पाके अमरः । अच् । २
|
|
पचादि पु० “नन्दिग्रहिपचादिम्यो ल्युणिन्यचः” पा० कर्त्तरि
पचि पु० पच--इन् । १ अग्नौ उज्ज्वलदत्तः धातुनिर्देशे इक् ।
पचेलिम त्रि० स्वयमेव पच्यते पच--कर्मकर्त्तरि केलिम ।
पचेलुक त्रि० पच--बा० एलुक । सूदे पाककर्त्तरि त्रिका० । पच्छस् अव्य० पादं पादं शस् पद्भावः । पादं पादमिति वीप्-
पच्य त्रि० पच--कर्मणि यत् । पाकार्हे अकृष्टपच्यः कृष्टपच्यः
पज आवरणे भ्वा० पर० सक० सेट् इदित् । पञ्जति अपञ्जीत् पपञ्ज । पज्ज पुंस्त्री पद्भ्यां जायते जन--ड । शूद्रे हेमच० तस्य
पज्झटिका स्त्री “प्रतिपद यमकितषोडशमात्रा नवमगुरुत्व
पज्र पु० पजि--वा० रक् पृषो० नलोपः । १ अङ्गिरसि मुनौ “पज्रा
पञ्चक त्रि० पञ्चभिः क्रीतः कन् । १ प्रञ्चभिः क्रीते । पञ्चैव
|
|
|
पञ्चकपाल त्रि० पञ्चसु कपालेषु संस्कृतः अण् तस्य लुक् ।
पञ्चकर्ण त्रि० पञ्च कर्णा अस्य लक्षणत्वेऽपि बिष्टादित्वात्
पञ्चकर्मन् न० पञ्चानां कर्मर्णा समाहारः “अनो नलीप्रश्च
पञ्चकषाय पु० न० पञ्चविधः कषायः “जम्बुशाल्मलिवाट्यालं वदरं
पञ्चकाम पु० व० ब० । कर्म० संज्ञात्वात् न द्विगुः । “पञ्चकामा
पञ्चकृत्य पु० पञ्चं विस्तृतं कृत्यं यत्र । पक्तगौडवृक्षे राजनि० पञ्चकृष्ण पु० पञ्चसु कृष्णः । कीटभेदे कीटशब्दे दृश्यम् । पञ्चकोण न० पञ्च कोणा यस्य । पञ्चकोणात्मके १ क्षेत्रभेदे
पञ्चकोल न० “पञ्चकोलं कणामूलं कृष्णाचव्याग्निनागरैः”
पञ्चकोष पु० संज्ञात्वात् कर्म० । वेदान्तिकसिद्धे अन्नमयादिषु
|
पञ्चक्रोशी स्त्री पञ्चानां क्रोशानां समाहारः । काश्याः
पञ्चक्षारगण न० ६ त० । पञ्चानां क्षाराणां गणः उत्तर०
पञ्चगङ्ग अव्य० पञ्चानां गङ्गानां नदीनां समाहारः “नदी-
पञ्चगण पु० पञ्चानां गणो यत्र । “विदारी गन्धा वृहती
पञ्चगव न० पञ्चानां गवां समाहारः टच्समा० क्लीवता च ।
पञ्चगव्य न० गोर्विकारः यत् पञ्चगुणितं गव्यम् । गोमूत्रादि
|
पञ्चगव्यघृत सुश्रुतोक्ते पक्वघृतभेदे “त्रिफलां चित्रकं मुस्तं
|
|
पञ्चगु त्रि० पञ्चभिर्गोभिः क्रीतः ठक् तस्य लुक् ह्रस्वः । पञ्चभिर्गोभिः क्रीते । पञ्चगुण पु० पञ्चगुणितो गुणः कर्म० । १ शब्दस्पर्शरूपरसगन्ध-
पञ्चगुप्त पुंस्त्री करचरणयोश्चतुष्कं शिरश्चेति पञ्च गुप्तान्यस्य ।
पञ्चगुप्तिरसा स्त्री पञ्चधा गुप्तौ रसोऽस्याः । स्पृक्कायां
पञ्चचामर न० “प्रमाणिकापदद्वयं वदन्ति पञ्चचामरम्” वृ० र० उक्ते षोडशाक्षरेपादके छन्दोभेदे । पञ्चचितिक पु० पञ्च चितयः प्रस्तारा यस्मिन् । १ अग्निभेदे
पञ्चचीर पु० पञ्च चीराण्यस्य । मञ्जुघोषे त्रिका० । पञ्चचूडा स्त्री अप्सरोभेदे भा० व० १६६ श्लोके पञ्चजन पु० पञ्चभिः भूतैर्जन्यते जन--घञ्, न वृद्धिः । १ मनुष्ये
|
पञ्चजनीन पञ्चसु जनेषु व्यापृतः ख । भण्डे हला० । पञ्चजीरकगुड पु० चक्रदत्तोक्ते जीरकादिभिः पक्वे गुड़भेदे
पञ्चज्ञान पु० पञ्चानां पदार्थानां ज्ञानमस्य । १ बुद्धे त्रिका०
|
|
पञ्चत् पु० पञ्च परिमाणमस्य वर्गस्य, पञ्चन् + नि० । पञ्चसं-
पञ्चतक्षन्(क्षी) न० पञ्चानां तक्ष्णां समाहारः अनन्तत्वात्
पञ्चतत्त्व पु० न० पञ्चानां तत्त्वानां समाहारः । पञ्चसु भूतेषु
पञ्चतन्त्र न० तन्त्रम् । नीतिशास्त्रभेदे । पञ्चतन्मात्र न० पञ्चगुणितं तन्मात्रम् । पञ्चगुणिते शब्दस्प-
पञ्चतप पु० पञ्चभिस्तेजस्विभिः अग्निचतुष्टयसूर्य्यैस्तपति
पञ्चतय न० पञ्चानामवयवं पञ्च अवयवायस्य वा अवयवे
पञ्चता स्त्री पञ्चानां भूतानां भावः तद्भावापत्तिः । आरम्भक
पञ्चतिक्त न० पञ्चगुणितं तिक्तम् । “निम्वामृता वृषपटोल
पञ्चतीर्थी स्त्री पञ्चानां तीर्थानां समाहारः ङीप् । तीर्थ-
|
पञ्चत्व न० पञ्चानां गावः तद्भावापत्तिः । १ पञ्चभूतानामारम्भ-
पञ्चथ त्रि० पञ्चानां पूरणः! “थट् च छन्दसि” पा० वेदे पूरणे
पञ्चदक पु० देशभेदे कोकङ्कणाः पञ्चदका वमना ह्यवरास्तथा”
पञ्चदश त्रि० पञ्चदशानां पूरणः डट् । १ पञ्चदशसंख्यापूरणीये
पञ्चदशन् त्रि० ब० व । पञ्चाधिका दश । (पनेर) १ पञ्चाधिक-
पञ्चदशाह पु० पञ्चदशगुणितमहः टच् समा० । अह्नान्तत्वात्
पञ्चदशाहिक त्रि० पञ्चदशाहः साधनकालतयाऽस्त्यस्य
पञ्चदशिन् त्रि० पञ्चदश परिमाणभस्य डिनि । पञ्चदश
|
|
पञ्चदीर्घ त्रि० पञ्चसु अवयवेषु दीर्घः । “वाहूनेत्रद्वयं
पञ्चदेवता स्त्री संज्ञात्वात् कर्म० । आदित्यं गणनाथं च
पञ्चन् त्रि० पचि--कनिन् । १ पञ्चसंख्यायां २ तत्संख्यायुक्ते च
पञ्चनख पुंस्त्री० षञ्च नखा यस्य । १ गजे २ कूर्मे च हेमच० ।
पञ्चनद पु० पञ्च नद्यः सन्त्यत्र अच् । (पञ्चाव) प्रसिद्धे १
पञ्चनिम्ब न० “पञ्चनिम्बन्तु तत्पुष्पमूलवल्कफलच्छदैरिति”
पञ्चनी स्त्री पचि--ल्युट् । शारिशृङ्खलायाम् (पाशारछक) शब्दरत्ना० । पञ्चपक्षिन् पु० शिवोक्ते पक्षिपञ्चकाधिकारेण प्रश्नादिज्ञा-
|
पञ्चपञ्चिनी स्त्री पञ्च पञ्च ऋचः परिमाणमस्याः डिनि ।
पञ्चपत्र पु० पञ्च पञ्च पत्राण्यस्य । (छान्दला) वृक्षभेदे राजनि० पञ्चपदी स्त्री पञ्च पादा अस्याः अन्त्यलोपे ङीपि पद्भावः ।
|
|
पञ्चपर्णिका स्त्री पञ्च पञ्च पर्णाण्यस्याः कप् कापि
पञ्चपर्वन् न० संज्ञात्वात् कर्म० । “चतुर्दश्यष्टमी चैव
पञ्चपल्लव न० पञ्चानां पल्लवानां समाहारः पात्रा० । वृक्ष
पञ्चपात्र न० पञ्चानां पात्राणां समाहारः पात्रा० न ङीप् ।
पञ्चपाद् त्रि० पञ्च पादा अस्य अन्तलोपः समा० । १ पञ्च
पञ्चपादी स्त्री पञ्चानां पादानां समाहारः ङीप् ।
पञ्चपितृ पु० संज्ञात्वात् कर्म० । “जनकश्चोपनेता च यश्च
पञ्चपित्त न० पञ्चगुणितं पित्तं शा० त० । “वराहच्छागमहिष
पञ्चप्रदीप न० पञ्च प्रदीपाः यत्र । नीराजनाङ्गे दीप्रभेदे
पञ्चपुष्प न० पञ्चगुणितं पुष्पम् । “चन्पकाम्बशमोपद्मकर-
|
पञ्चप्रस्थ न० पञ्च विषयाः शब्दादयः प्रस्थाः सानव इव यस्य ।
पञ्चप्राण पु० कर्म० । देहस्थे प्राणनादिवृत्तियुते वायुपञ्चके
पञ्चप्रासाद पु० पञ्चचूडायुक्तः प्रासादः शा० त० । (पञ्चरत्न)
पञ्चबन्ध पु० पञ्च पञ्चमः बन्धो भागो यत्र । पञ्चमांशयुतेद-
पञ्चबला स्त्री पञ्चगुणिता बला । बलानागबलामहाबला-
|
|
पञ्चबाण पु० पञ्च बाणा अस्य । १ कन्दर्पे तस्य बाणपञ्चकं
पञ्चबाहु पु० पञ्च वाहवोऽस्य । महादेवे हरिवं० २७७ अ० । पञ्चब्रह्म न० उपनिषद्भेदे पञ्चभद्र पुंस्त्री पञ्चस्वङ्गभेदेषु भद्रः पुष्पितत्वात् । “पञ्चभ-
पञ्चभूत न० ब० व० संज्ञत्वात् कर्म० । आकाशवायुतेजोजलभूमि-
पञ्चभृङ्ग न० देवदालीशमीभृङ्गानिर्घुण्डीतमालात्मके वृक्षप्रञ्चके नैघण्टुप्र० । |
पञ्चम त्रि० पञ्चानां पूरणः डदि मट् । पञ्चानां पूरणे स्त्रियां
पञ्चमकार न० पञ्च मकारा यत्र । मकारादिपदवेद्यमद्यादिप-
पञ्चमहिष न० पञ्चगव्यवत् महिषस्य मूत्रादिपञ्चके । पञ्चनव्य
पञ्चमहापातक न० पञ्चप्रकारं महापातकम् शा० त० । ब्रह्म-
पञ्चमहायज्ञ पु० पञ्चगुणितो महायज्ञः कर्म० वा । गृहस्थैः
|
पञ्चमार पु० १ वलदेवपुत्रे शब्दर० कर्भ० । २ पञ्चविधकामे च । पञ्चमाषिक त्रि० पञ्च माषाः प्रमाणमस्य ठक् न पूर्बपदवृद्धिः ।
पञ्चमास्य पुंस्त्री० पञ्चमः स्वरभेदः आस्ये अस्य । १ कोकिले
पञ्चमी स्त्री पञ्च पतीन् मिनोति वध्नाति प्रेम्णा मी--वन्धे
|
|
पञ्चमुख त्रि० षञ्च मुखान्यस्य । १ पञ्चवदनयुक्ते स्त्रियां स्वाङ्ग-
पञ्चमुद्रा स्त्री पञ्चगुणिता सुद्रा । १ आवाहन्यादिमुद्रा-
|
पञ्चमुष्टिक पु० चक्रदत्तीक्ते यवादिमुष्टिपञ्चककषायभेदे “यव
पञ्चमूत्र न० पञ्चप्रकारं मूत्रम् । गवाजामेषीमहिषी गर्द-
पञ्चमूल न० पञ्चगुणितं मूलम् शा० त० । १ वैद्यकोक्ते विल्वादि-
पञ्चमूल्यादि न० चक्रदत्तोक्ते पाचनभेदे यथा
पञ्चयाम पु० पञ्च यामा यत्र । १ दिवमे “त्रियामां रजनीं
पञ्चयुग न० पञ्चभिः पञ्चभिः युगम् । इदादिभिः पञ्चभिः
पञ्चरक्षक पु० पञ्च रक्षका इव कण्टकादयोऽस्य । १ पक्तपौड-
|
|
पञ्चरत्न न० पञ्चगुणितं रत्नम् । पञ्चविधे १ रत्नभेदे तच्च
पञ्चरश्मि पु० पञ्च पञ्चवर्णा रश्मवोऽस्य । पिङ्गलादिपञ्चवर्ण-
|
|
पञ्चरसा स्त्री पञ्चो विस्तीर्णोरसोऽस्याम् । आमलक्यां
पञ्चरात्र न० पञ्चानां रात्रीणां समाहारः अच्समा० । रात्रा-
पञ्चरात्रिक पु० पञ्चरात्रमुपासनासाधनतयास्त्यस्य ठन् ।
पञ्चराशिक पु० पञ्च राशयो यत्र कप् । लीलावत्युक्ते पञ्च-
|
पञ्चलक्षण न० पञ्च सर्गादीनि लक्षणान्यस्य । १ पुराणे
पञ्चलवण न० पञ्चगुणितं लवणम् । “काचकं सैन्धवं चैव
पञ्चलाङ्गलक न० महादानभेदे तत्स्वरूपं मत्स्यपु० यथा
पञ्चलोकपाल पु० संज्ञात्वात् कर्म० । ग्रहयज्ञाद्यङ्गे विना-
पञ्चलोह न० पञ्चं विस्तीर्णं लोहम् । सौराष्ट्रदेशजे लोहे
पञ्चवक्त्र पु० पञ्च वक्त्राण्यस्य । १ महादेवे २ रुद्राक्षभेदे च
पञ्चवट पु० पञ्चो विस्तीर्णो वटः वेष्टनम् । वालयज्ञोपवीतके त्रिका० । |
|
पञ्चवटी स्त्री पञ्चानां वटानां वटप्रभृतीनां समाहार
पञ्चवर्ग पु० पञ्च वर्गा प्रहारा यत्र । १ पञ्चप्रहरणान्विते
|
|
|
पञ्चवर्ण न० पञ्च वर्णा अस्य । पञ्चवर्णान्विततण्डुलचूर्णे
पञ्चवल्कल न० ५ त० । “न्यग्रोधोडुम्बराश्वत्थप्लक्षवेतसवल्-
पञ्चवातीय न० राजसूयाङ्गे फाल्गुनशुक्लप्रतिपदि कर्त्तव्ये
पञ्चविधप्रकृति स्त्री कर्म० । अमात्यराष्ट्रेष्ठुर्गार्थदण्डाख्यासु
|
पञ्चवीज न० पञ्चं विस्तीर्णं मध्ये वीजमस्य । १ त्रपुषे (शशा)
पञ्चवृत्ति स्त्री पञ्चगुणिता वृत्तिः शा० त०, कर्म०, ब० व० वा ।
पञ्चशर पु० पञ्च शरा अस्य । १ कन्दर्षे अमरः । तच्छराश्च
पञ्चशस्य न० समा० द्वि० । “धान्यमुद्गास्तिला माषाः यवाः
पञ्चशाख पु० पञ्च शाखाकारा अङ्गुलयो यत्र । १ हस्ते
पञ्चशारदीय पु० यज्ञभेदे कात्या० श्रौ० २३४ । ३ दृश्यः । पञ्चशिख पु० मुनिभेदे तस्योत्पत्त्यादिकं वामनपु० ५० अ०
|
पञ्चशीर्ष पु० पञ्च शीर्षाण्यस्य । सर्पभेदे । पञ्चशुक्ल पु० पञ्चसु कृष्णः । कीटभेदे सुश्रुतः कीटशब्दे दृश्यम् । पञ्चशूरण पु० पञ्च शूरणा यत्र । “अत्यम्लकाण्डीरमाला-
पञ्चशैरीषक न० पञ्चगुणितं शैरीषकम् शा० त० । शिरीष-
पञ्चशैल पु० मेरोर्दक्षिणस्थे पर्वतभेदे “पञ्चशैलोऽथ कैलासो
पञ्चष त्रि० ब० पञ्च वा षट् वा वार्थे ब० स० ड समा० । पञ्च
पञ्चसिद्धान्ती स्त्री समा० द्वि० । ब्रह्मसूर्य्यसोमाद्युक्तेषु पञ्चसु
पञ्चसिद्धीषधिक पु० पञ्च सिद्धौषधयो यत्र कप् । “तैल-
पञ्चसुगन्धिक “कर्पूरकक्कोललवङ्गपुष्पगुवाकजातीफलपञ्च-
पञ्चसूना स्त्री पञ्च सूनाः प्राणिबधस्थानानि । “पञ्च सूना
पञ्चस्रोतस् त० पञ्च स्रोर्तासि यत्र । तीर्थभेदे भा० शा०
पञ्चस्वरा स्त्री पञ्च स्वराः प्रतिपाद्यतया यत्र । प्रजापतिदास
|
पञ्चस्वरीदय पु० ज्योतिषग्रन्थभेदे गरुडपु० मूलं दृश्यम् । पञ्चहारक न० हेमचन्द्रोक्ते हारभेदे । पञ्चहोत्र पु० वैवस्वतमनोः पुत्रभेदे हरिवं० ७ अ० । पञ्चह्रद पु० पञ्च ह्रदा--अत्र । तीर्थभेदे स्कन्द पु० । पञ्चांश पु० वृत्तौ सङ्ख्यावचनस्य पूरणार्थत्वस्वीकारेण पञ्चशब्दः
पञ्चाक्षर त्रि० पञ्च अक्षराणि यत्र । १ मन्त्रभेदे २ प्रतिष्ठाख्य
पञ्चाग्नि पु० संज्ञात्वात् कर्म० । १ अन्वाहार्य्य पचनगार्हप-
पञ्चाङ्ग पुंस्त्री० पञ्चाङ्गानि यस्य । १ कमठे शब्दमाला । पञ्च-
पञ्चाङ्गगुप्त पुंस्त्री पञ्चाङ्गानि गुप्तान्थस्य । कच्छपे त्रिका० ।
|
|
पञ्चाङ्गशुद्धि स्त्री पञ्चाङ्गस्य शुद्धिः । तिथिवारादीनां शुद्धौ
पञ्चाङ्गी स्त्री करिणां कटिबन्धनदामनि हेमच० । पञ्चाङ्गुल पु० पञ्च अङ्गुलय इव पत्रेष्वस्य दारुणि अच्समा० ।
पञ्चाज न० गञ्चगव्यवत् विग्रहः । अजायाः पूरीषादिपञ्चके तद्वदेव
पञ्चातप त्रि० पञ्चभिरग्न्यादिभिरातप्यते आ + तप--अच् ६ त० ।
पञ्चात्मक त्रि० पञ्च आकाशादय आत्मा स्वरूपं वा यस्य ।
पञ्चानन पुंस्त्री पञ्चं विस्तीर्णमाननमस्य । १ सिंहे स्त्रियां
पञ्चाप्सरस् शातकर्णिमुनेस्तपस्याभङ्गार्थमिन्द्रप्रेषित पञ्चा-
पञ्चाब्जमण्डलम् न० सर्वतोभद्रमण्डलान्तर्गते पञ्चपद्मा-
|
पञ्चामरा स्त्री संज्ञात्वात् कर्म० । अमरलतापञ्चके
पञ्चामृत न० समा० द्वि० । “दुग्धं च शर्करा चैव घृतं दधि
पञ्चामृतयोग पु० “गुडुची गोक्षुरश्चैव मूशली मुण्डिका
पञ्चाम्नाय पु० संज्ञात्वात् कर्म० । शिवेन पञ्चभिर्वक्तैरुक्तेषु
पञ्चाम्र न० “अश्वत्थमेकं पिचुमर्दमेकं न्यग्रोधमेकं दशपुष्प-
पञ्चाम्ल न० अम्लपञ्चके “कोलदाड़िमवृक्षाम्लैरम्लवेतससं-
पञ्चायतनी स्त्री पञ्चानामुपास्यदेवरूपाणामायतनानां
|
पञ्चारी स्त्री पञ्च पञ्च संख्यामृच्छति ऋ--अण् उप० स० ।
पञ्चार्चिस् पु० पञ्च अर्चीषि यस्य । बुधग्रहे त्रिका० । पञ्चाल पु० प० व० । पचि--कालन् । १ देशभेदे उणादिकोषः ।
पञ्चालिका स्त्री पञ्चाय प्रपञ्चाय अलति अल--ण्वुल्
पञ्चाली स्त्री पञ्चाय अलति अच् गौरा० ङीष् । १ बस्त्रादि-
पञ्चावट वरस्कटे बालोपवीते हारा० । |
पञ्चावत्तिन् त्रि० पञ्चधा अवत्तं खण्डनमस्त्यत्र । पञ्चधा
पञ्चावयव पु० पञ्च प्रतिज्ञादयोऽवयवायस्य । प्रतिज्ञाहेतू-
पञ्चावस्थ पु० पञ्चसु भूतेषु स्वकारणेषु अवस्था यस्य । शवे
पञ्चावी स्त्री पञ्च अवयः षण्मासात्मककाला घयोऽस्याः
पञ्चाशत् स्त्री पञ्च दशतः परिमाणमस्याः नि० । (पञ्चाश)
पञ्चाशीति स्त्री पञ्चाधिका अशीतिः । शा० त० । (पँचाशी) १ सङ्ख्याभेदे २ तत्संख्यके च । पञ्चास्य पुंस्त्री० पञ्चं विस्तीर्णमास्यं यस्य । १ सिंहे स्त्रियां
पञ्चिन् त्रि० पञ्च परिमाणमस्य डिनि । पञ्च परिमाणयुक्ते
पञ्चीकरण न० अपञ्च पञ्चात्मकानि क्रियन्ते अनेन पञ्चन् +
पञ्चीकृत त्रि० पञ्चीकृ--कर्मणि क्त । पञ्चात्मकताकरणेन
पञ्चेध्मीय पु० पञ्चभिरिध्मभिः निर्वृत्तः छ । पञ्चेध्मसाध्ये
|
|
पञ्चेन्द्र त्रि० पञ्च इन्द्राण्यो देवता अस्य अण् तस्य “द्विगो-
पञ्चेन्द्रिय न० संज्ञात्वात् कर्म० । इन्द्रियपञ्चके इन्द्रियशब्दे
पञ्चेषु पु० संज्ञात्वात् कर्म० । कामस्य १ बाणपञ्चके कालिकापु०
पञ्चोपचार पु० संज्ञात्वात् कर्म० । गन्धादिनैवेद्यान्तेषु
पञ्चोपविष न० संज्ञात्वात् कर्म० । “स्नुह्यर्ककरवीराणि
पञ्चोष्मन् पु० संज्ञात्वात् कर्म० । “भौमाप्याग्नेयवायव्याः
पञ्चोदन पु० पञ्चधा विभक्तः ओदनः । पञ्चाङ्गुलिभिः पञ्चथा
प(पि)ञ्जर पु० न० पजि (पिजि) वा अरन् । १ शरीरास्थिवृन्दे
पञ्जराखेट पु० पञ्चरमिवाखेटः । मत्स्यधारणयन्त्रभेदे
पञ्जल पु० पजि--अलच् । कोलकन्दे राजनि० । पञ्जि(ञ्जी) स्त्री पजि--इन् वा ङीप् । १ सूत्रसाधननालि-
पञ्जिका स्त्री पंञ्जि + स्वार्थे क । पाणिनीयसूत्रवृत्तिभेदे
|
पञ्जिकारक त्रि० पञ्जिमायव्ययसूचकपत्रं करोति कृ--ण्वुल् ।
पट गतौ भ्वा० पर० सक० सेट् । पटति । अपाटीत् अपटीत् ।
पट दीप्तौ चु० उभ० अक० सेट् । पाटयति ते अपीपटत् त ।
पट वेष्टने अद० चु० उभ० सक० सेट् । पटयति ते अपपटत् त पट पु० पट वेष्टने करणे घञर्थे क । १ वस्त्रे अमरः स्त्रीत्वमपि
|
पट् न० पटवेष्टने--क्विप् । पादबन्धने षड्वीशशब्दे दृश्यम् । पटक न० पट--बा० वुन् । शिविते शब्दमाला । पटकार त्रि० पटं करोति कृ--अण् । तन्तुवाये पटकुटी स्त्री पटनिर्मिता कुटी शा० त० । पटमये गृहे (ताँवु)
पटच्चर न० पट्यते आवेष्ट्यते पट--अति, भूतपूर्वं पटत् पटत् +
पटत् अव्य० । १ अव्यक्तानुकरणशब्दभेदे ततः डाचि टिलोपे द्वित्वे
पटत्क पु० पटदिव वेष्टित इव कायति कै--क । चौरे तस्य
पटमण्डप पु० पटनिर्मितो मण्डपः (ताँवु) ख्याते वस्त्रगृहे पटमय न० पट + प्राचुर्य्ये मयट् । १ प्रचुरपटनिर्मिते गृहे
पटर त्रि० पट--बा० अरन् पटं राति रा--क वा । १ गति
पटरक पु० पटर + संज्ञायां कन् । गुन्द्रवृक्षे राजनि० पटल न० पट--वेष्टने कलच् । १ छदिषि (चाल) अमरः २ नेत्र-
पटलप्रान्त पु० ६ त० । गृहच्छदिषोऽन्तभागे (छाँचि) इति
पटवाप पु० पट उप्यतेऽत्र वप--आधारे घञ् । वस्त्रमयगृहे
|
पटवास पु० पटनिर्मितः वासः । १ वस्त्रमयगृहे (ताँवु) २
पटषेश्मन् न० पटनिर्मितं वेश्म । पटमण्डपे (ताँवु) पटह पु० षु० अर्द्धर्चा० । पटेन हन्यते हन--ड, पट इत्येवं
पटाक पुंस्त्री० पट--आक । १ खगे उज्ज्वलद० स्त्रियां
पटालुका स्त्री पट इवालति अल--बा० उक । जलौकायां त्रिका० । पटि(टी) स्त्री पट--इन् वा ङीप् । १ पटभेदे २ कुम्भिकावृक्षे
पटिमन् पु० पटोर्भावः पृथ्वा० इमनिच् डिद्वद्भावः । पटुत्वे दशत्वे । पटिष्ठ त्रि० अतिशयेन पटुः इष्टन् । अतिशयेन पटौ ईयसुन्
पटीर न० पट--ईरन् । १ चालन्याम् २ मूलके ३ केदारे मेदि०
पटु न० पट--उन् । १ छत्रायां २ लबणे च मेदि० ३ पांशुलबणे
पटुक पु० पटु--संज्ञायां कन् । पटोले शब्दरत्ना० । पटुकल्प त्रि० ईषदूनः पटुः पटु + कल्पप् । ईषदूने पटौ पटुजातीय त्रि० पटुप्रकारः पटु + प्रकारे जातीयर् ।
पटुतृणक न० पटु लबणं तदिव तृणसस्य कप् । लबणाढ्य-
पटुत्रिका स्त्री पटु पत्रमस्याः कप् अतैत्त्वम् । क्षुद्र-
पटुपर्णी स्त्री पटूनि पर्णान्यस्याः जातित्वात् ङीष् । स्वर्ण-
|
|
पटुरूप त्रि० प्रशस्तः पटुः पटु + पाशस्त्ये ख्यप् । अतिशयदक्षे राजनि० । पटुश पु० राक्षसभेदे मा० व० २८४ अ० । पटुस पु० राजभेदे हरिवं० ११७ अ० । पटोटज न० पट इव उटात् मूलात् जायते जन--ड ।
पटोल पु० पट--ओलच् । स्वनामख्याते १ लताभेदे ३ वस्त्रभेदे
पटोलक पु० पटोलमिव कायति कै--क । शुक्तौ शब्दमाला
पटोलादि पु० चक्रदत्तोक्ते कषायभेदे “पटोलं चन्दनं
पटोलाद्यघृत पु० चक्रदत्तोक्ते घृतभेदे यथा “पटोलं
पटोली स्त्री अपकृष्टः पटोलः ङीष् (झिङ्गा) ख्यातायां
पट्ट न० पट--क्त नेट् ट वा तस्य नेत्त्वम् । १ नगरे २ चतुष्पथे
|
पट्टज न० पट्टात् जायते जन--ड । (रेशमी) कौषेयवस्त्रेजटा० पट्टदेवी स्त्री पट्टे सिंहासने स्थिता तदर्हा बा देवी । (पाट-
पट्ट(त्त)न न० पट(त)न्ति जना यत्र पट--पत, वा तनन् नेट् । प्रधाननगरे । पट्टरङ्ग न० पट्टं रज्यतेऽनेन रन्ज--करणे घञ् । (वकम्)
पट्टशाक पु० कर्म० । (नालिता) १ शाकभेदे (पाटशाक) इति
पट्टार पु० पट्टमृच्छति ऋ--अण् उप० स० । देशभेदे ततो
पट्टार्हा स्त्री पट्टे राजसिंहासने अर्हा वासार्हा । पट्टदेव्यां
पट्टिका स्त्री क्षुद्रं पट्टं पट्टी ह्रस्वार्थे कन् कापि अतैत्त्वम्
पट्टिकाख्य पु० पट्टिकामाख्याति स्वरूपेण आ + ख्या--अच् ।
पट्टिकालोध्र पु० कर्म० । रक्तलोध्रे भावप्र० पट्टिल पु० पट्ट + अस्त्यर्थे इलच् । पूतिकरजे जटा० । |
|
पट्टिश(स) पु० अस्त्रभेदे अमरः । तल्लक्षणं हेमा०परि-
पट्टीश(म) पर्ट्टी श्यति स्यति वा शो--तनूकरणे षो--अन्त-
पट्टोलिका स्त्री पट्टालिका + पृषो० । (पाट्टा) ख्याते भूमि-
पठ लिखिताक्षरवाचने भ्वा० पर० सक० सेट् । पठति अपाठीत्
पठमञ्जरी स्त्री श्रीरागस्य चतुर्थरागिण्याम् । “वियो-
पठसमञ्जरी स्त्री रागिणीभेदे हला० । पठि स्त्री पठ--इन् । १ पठने पाठे धातुनिर्देशे इक् । २ पठधातौ पु० । पड गतौ भ्वा० आ० सक० सेट् इदित् । पण्डते अपण्डिष्ट
|
पड संहती (राशीकरणे) चु० उभ० सक० सेट् । पण्डयति ते
पड्गृभि पु० असुरभेदे ऋ० १० । ४९ । ५ भाष्ये तथार्थ ता दृश्या पड्वीश न० १ पादवन्धने २ तद्योम्यदामनि च ऋ० ११६२ । १४
पण व्यवहारे (क्रयविक्रयादौ)स्तुतौ च भ्वा० आ० सक० सेट् ।
पण पु० पण--कर्मणि “नित्यं पणः परिमाणे” पा० अप् ।
पणग्रन्थि पु० पणस्य क्रयविक्रयादेर्ग्रन्थिः सम्बन्धोऽत्र । हट्टे हारा० । पणन न० पण--भावे ल्युट् । १ विक्रये शब्दरत्ना० । २ क्रयादौ पणफर न० “पणफरं द्वितीयाष्ट पञ्चमैकादशं स्मृतम्” ज्यो० त०
पणबन्ध पु० ६ त० । ग्लहे (हुड) राजनि० नियमविशेष
पणव पुंस्त्री० पणं स्तुतिं वाति वा--क । पटहे द्विरूपकोषः पणस पु० पण--कर्मणि असच् । क्रेयद्रव्ये उणादिकोषः |
|
पण(न)स्य अर्चने निघ० भ्वा० पर० सेट् । पण(न)स्यति
पणाङ्गना स्त्री पण--कर्मणि अप् कर्म० । पण्याङ्गनायां
पणाया स्त्री पण--आय--भावे अ । १ क्रयविक्रयव्यवहृतौ
पणायित त्रि० पण--खार्थे आय--क्त । १ स्तुते आयाभाव-
पणादि न० ६ त० । वराटके कपर्दके त्रिका० । पणि स्त्री पण--आधारे इन् । १ विषणौ पण्यवीथिकायाम्
पणिन् त्रि० व्यवहारो द्यूतं स्तुतिर्वा पणः अस्त्यर्थे इनि ।
पण्ड पु० न० । पण--ड तस्य नेत्त्वम् । १ क्लीवे २ निष्फले त्रि
पण्डक पु० सावर्णिमनोः पुत्रमेदे हरिवं० ७ अ० । पण्डापूर्व न० पण्डं फलासाधनमपूर्वम् । वस्तुतः कलसाधना-
|
पण्डित पु० पण्डा वेदोज्ज्वला बुद्धिर्जातास्य तार० इतच् ।
पण्डितक पु० १ धृतराष्ट्रपुत्रभेदे भा० आ० ६ अ० । पण्डित + स्वार्थे क । २ पण्डितशब्दार्थे च । पण्डितिमन् पु० पण्डिततस्य भावः दृढा० इमनिच् । पाण्डित्ये पण्ड्रक पु० वातरोनयुते पङ्गौ “विधर्माणश्च पूर्वाह्णे
पण्य त्रि० पण--कर्मणि यत् । १ व्यवहर्त्तव्ये २ विक्रेये ब
|
|
पण्ययोषित् स्त्री कर्म० । बेश्यायाम् त्रिका० पण्यविक्नयशाला स्त्री ६ त० । (हाटचाला) हट्टशालायां हला० । पण्यवीथि स्त्री ६ त० । १ विक्रेयद्रव्यविक्रयशालायां (हाट-
पण्यशाला स्त्री ६ त० । (हाटचाला) हट्टशालायाम् हेमच० । पण्या स्त्री पिण्या + पृषो० । पिण्यायां द्विरूपकोषः । पण्याङ्गना स्त्री वेश्यायाम् हेमच० पण्यस्त्रादयोऽप्यत्र । पण्याजिर न० पण्यस्याजिरमिव । पण्यस्याङ्गनतुल्यस्थाने
पण्याजीव त्रि० पण्यमाजीवति आ + जीव--अण् उप० स० । क्रयविक्रयोपजीबके बणिग्जने अमरः । पण्याजीवक न० पण्याजीवेन बणिजा कायति कै--क,
पण्यान्ध स्त्री पण्यमन्धयति अच् । तृणभेदे राजनि० पत गतौ अद० चु० उम० सक०, ऐश्ये अक० सेट् ।
पत ऐश्ये दि० आ० अक० सेट् । पत्यते अपतिष्ट । पेते पत गतौ भ्वा० पर० सक०, ऐश्ये अक० ज्वला० सेट् ।
पत न० पत--अच् । १ पुष्टे जटाधरः । २ पतनकर्त्तरि त्रि० पतग पुंस्त्री० पतन् उत्प्लवन् सन् गच्छति गम--ड
पतङ्ग पुंस्त्री पतन् उत्प्लवन् गच्छति ड नि० । १ खगे
पतङ्गम पुंस्त्री० पतन् उत्प्लवन् सन् गच्छति गम--खच्
पतङ्गर पु० पतङ्गं पतनेनोत्प्लवनेन गमनम् पतङ्गं ततः
पतङ्गा पु० अश्वे निणण्टुः । पतङ्गिका स्त्री पतङ्ग + सज्ञायां कन् कापि सतैत्त्वम् । सधुमक्षिकाभेदे अमरः । पतङ्गिन् पु० पतङ्ग--उत्प्लवनेन गमननमस्त्यस्य इति । खगे
|
पतञ्चिका स्त्री धनुर्ज्यायां शब्दच० । पतञ्चल पु० गोत्रप्रवर्त्तकर्षिभेदे स च काप्यः । “ते पतञ्च-
पतञ्जलि पु० पतन् अञ्जलिर्नमस्यतया यस्मिन् । १ योगसूत्र-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
पतत् त्रि० पत--शतृ बा० अति वा । १ पतनकर्त्तरि २ पक्षिणि
पतत्र न० पत--करणे अत्रन् । वाहने उज्ज्वलदत्तः । पतत्रि पु० पत--अत्रिन् । खगे उज्ज्वक० पतत्त्री पतत्त्रयः । पतत्त्र पु० पतन्तं त्रायते त्रै--क । पक्षिणां पक्षे (पाका)
पतत्त्रिकेतन पु० पतत्त्री केतनं यस्य । गरुड़ध्वजे विष्णौ हरिवं० ३८४२ श्लो० । पतत्त्रिन् पु० पतत्त्र + अस्त्यर्थे इनि । खगे अमरः । पतद्ग्रह पु० पतत् मुखादिभ्यः स्वत् ब्जलादि गृह्णाति
पतद्भीरु पु० पतन् पक्षी भीरुर्यस्मात् । श्येने स्वननेदे शब्दरत्ना- पतन न० पत--भावे ल्युट् । १ अधःसंयोगानुकूलस्पन्दने
पतनीय त्रि० पत--अनीयर् पतनमर्हति छ वा । १ पात्ये
पतम पु० पतत्यस्मात् कर्मक्षये पत--अम । चन्दे अणादि-
पतयालु त्रि० पति--आलु--तत्पर्युदासेन न णिलोपः । पतनशीले । पतयिष्णु पति--बा० इष्णुच् न णिलोपः । पतनशीले
पतर त्रि० पत--वा० अरन् । गन्तरि ऋ० ३ । २ । ४ । उदा० पतरु त्रि० अत--बा० अरु । पतमशीले ऋ० १ । १८ । ७ उदा० पतस त्रि० पत--असच् । १ कगे २ चन्द्रे ३ पतङ्गे च उणादि० |