"ब्रह्मपुराणम्/अध्यायः २" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
ब्रह्मपुराणम् using AWB |
No edit summary |
||
पङ्क्तिः १०:
{{ब्रह्मपुराणम्}}
'''तत्रादौ स्वायम्भुवमनुवंशवर्णनम्'''
<poem><span style="font-size: 14pt; line-height: 200%">
लोमहर्षण उवाच
स सृष्ट्वा तु प्रजास्त्वेवमापवो वै प्रजापतिः
लेभे वै पुरुषः पत्नीं शतरूपामयोनिजाम् १
आपवस्य महिम्ना तु दिवमावृत्य
सा तु वर्षायुतं तप्त्वा तपः परमदुश्चरम्
भर्तारं दीप्ततपसं पुरुषं प्रत्यपद्यत ३
स वै स्वायंभुवो विप्राः पुरुषो मनुरुच्यते
तस्यैकसप्ततियुगं मन्वन्तरमिहोच्यते ४
वैराजात्पुरुषाद्वीरं शतरूपा व्यजायत
प्रियव्रतोत्तानपादौ वीरात्काम्या व्यजायत ५
काम्या नाम सुता श्रेष्ठा कर्दमस्य प्रजापतेः
काम्यापुत्रास्तु चत्वारः सम्राट्कुक्षिर्विराट्प्रभुः ६
उत्तानपादं जग्राह पुत्रमत्रिः प्रजापतिः
उत्तानपादाच्चतुरः सूनृता सुषुवे सुतान् ७
धर्मस्य कन्या सुश्रोणी सूनृता नाम विश्रुता
उत्पन्ना वाजिमेधेन ध्रुवस्य जननी शुभा ८
ध्रुवं च कीर्तिमन्तं च आयुष्मन्तं वसुं तथा
उत्तानपादोऽजनयत्सूनृतायां प्रजापतिः ९
ध्रुवो वर्षसहस्राणि त्रीणि दिव्यानि भो द्विजाः
तपस्तेपे महाभागः प्रार्थयन्सुमहद्यशः १०
तस्मै ब्रह्मा ददौ प्रीतः स्थानमात्मसमं प्रभुः
अचलं चैव पुरतः सप्तर्षीणां प्रजापतिः ११
तस्याभिमानमृद्धिं च महिमानं निरीक्ष्य च
देवासुराणामाचार्यः श्लोकं प्रागुशना जगौ १२
अहोऽस्य तपसो वीर्यमहो श्रुतमहोऽद्भुतम्
यमद्य पुरतः कृत्वा ध्रुवं सप्तर्षयः स्थिताः १३
तस्माच्छ्लिष्टिं च भव्यं च ध्रुवाच्छंभुर्व्यजायत
श्लिष्टेराधत्त सुच्छाया पञ्च पुत्रानकल्मषान् १४
रिपुं रिपुंजयं वीरं वृकलं वृकतेजसम्
रिपोराधत्त बृहती चक्षुषं सर्वतेजसम् १५
अजीजनत्पुष्करिण्यां वैरिण्यां चाक्षुषं मनुम्
प्रजापतेरात्मजायां वीरण्यस्य महात्मनः १६
मनोरजायन्त दश नड्वलायां महौजसः
कन्यायां मुनिशार्दूला वैराजस्य प्रजापतेः १७
कुत्सः पुरुः शतद्युम्नस्तपस्वी सत्यवाक्कविः
अग्निष्टुदतिरात्रश्च सुद्युम्नश्चेति ते नव १८
अभिमन्युश्च दशमो नड्वलायां महौजसः
पुरोरजनयत्पुत्रान्षडाग्नेयी महाप्रभान् १९
अङ्गं सुमनसं स्वातिं क्रतुमङ्गिरसं मयम्
अङ्गात्सुनीथापत्यं वै वेणमेकं व्यजायत २०
अपचारेण वेणस्य प्रकोपः सुमहानभूत्
प्रजार्थमृषयो यस्य ममन्थुर्दक्षिणं करम् २१
वेणस्य मथिते पाणौ संबभूव महान्नृपः
तं दृष्ट्वा मुनयः प्राहुरेष वै मुदिताः प्रजाः २२
करिष्यति महातेजा यशश्च प्राप्स्यते महत्
स धन्वी कवची जातो ज्वलज्ज्वलनसंनिभः २३
पृथुर्वैण्यस्तथा चेमां ररक्ष क्षत्रपूर्वजः
राजसूयाभिषिक्तानामाद्यः स वसुधापतिः २४
तस्माच्चैव समुत्पन्नौ निपुणौ सूतमागधौ
तेनेयं गौर्मुनिश्रेष्ठा दुग्धा सस्यानि भूभृता २५
प्रजानां वृत्तिकामेन देवैः सर्षिगणैः सह
पितृभिर्दानवैश्चैव गन्धर्वैरप्सरोगणैः २६
सर्पैः पुण्यजनैश्चैव वीरुद्भिः पर्वतैस्तथा
तेषु तेषु च पात्रेषु दुह्यमाना वसुंधरा २७
प्रादाद्यथेप्सितं क्षीरं तेन प्राणानधारयन्
पृथोस्तु पुत्रौ धर्मज्ञौ यज्ञान्तेऽन्तर्धिपातिनौ २८
शिखण्डिनी हविर्धानमन्तर्धानाद्व्यजायत
हविर्धानात्षडाग्नेयी धिषणाजनयत्सुतान् २९
प्राचीनबर्हिषं शुक्रं गयं कृष्णं व्रजाजिनौ
प्राचीनबर्हिर्भगवान्महानासीत्प्रजापतिः ३०
हविर्धानान्मुनिश्रेष्ठा येन संवर्धिताः प्रजाः
प्राचीनबर्हिर्भगवान्पृथिवीतलचारिणीः ३१
समुद्र तनयायां तु कृतदारोऽभवत्प्रभुः
महतस्तपसः पारे सवर्णायां प्रजापतिः ३२
सवर्णाधत्त सामुद्री दश प्राचीनबर्हिषः
सर्वान्प्रचेतसो नाम धनुर्वेदस्य पारगान् ३३
अपृथग्धर्मचरणास्तेऽतप्यन्त महत्तपः
दश वर्षसहस्राणि समुद्र सलिलेशयाः ३४
तपश्चरत्सु पृथिवीं प्रचेतःसु महीरुहाः
अरक्षमाणामावव्रुर्बभूवाथ प्रजाक्षयः ३५
नाशकन्मारुतो वातुं वृतं खमभवद्द्रुमैः
दश वर्षसहस्राणि न शेकुश्चेष्टितुं प्रजाः ३६
तदुपश्रुत्य तपसा युक्ताः सर्वे प्रचेतसः
मुखेभ्यो वायुमग्निं च ससृजुर्जातमन्यवः ३७
उन्मूलानथ वृक्षांस्तु कृत्वा वायुरशोषयत्
तानग्निरदहद्घोर एवमासीद्द्रुमक्षयः ३८
द्रुमक्षयमथो बुद्ध्वा किंचिच्छिष्टेषु शाखिषु
उपगम्याब्रवीदेतांस्तदा सोमः प्रजापतीन् ३९
कोपं यच्छत राजानः सर्वे प्राचीनबर्हिषः
वृक्षशून्या कृता पृथ्वी शाम्येतामग्निमारुतौ ४०
रत्नभूता च कन्येयं वृक्षाणां वरवर्णिनी
भविष्यं जानता तात धृता गर्भेण वै मया ४१
मारिषा नाम नाम्नैषा वृक्षाणामिति निर्मिता
भार्या वोऽस्तु महाभागाः सोमवंशविवर्धिनी ४२
युष्माकं तेजसोऽर्धेन मम चार्धेन तेजसः
अस्यामुत्पत्स्यते विद्वान्दक्षो नाम प्रजापतिः ४३
स इमां दग्धभूयिष्ठां युष्मत्तेजोमयेन वै
अग्निनाग्निसमो भूयः प्रजाः संवर्धयिष्यति ४४
ततः सोमस्य वचनाज्जगृहुस्ते प्रचेतसः
संहृत्य कोपं वृक्षेभ्यः पत्नीं धर्मेण मारिषाम् ४५
दशभ्यस्तु प्रचेतोभ्यो मारिषायां प्रजापतिः
दक्षो जज्ञे महातेजाः सोमस्यांशेन भो द्विजाः ४६
अचरांश्च चरांश्चैव द्विपदोऽथ चतुष्पदः
स सृष्ट्वा मनसा दक्षः पश्चादसृजत स्त्रियः ४७
ददौ दश स धर्माय कश्यपाय त्रयोदश
शिष्टाः सोमाय राज्ञे च नक्षत्राख्या ददौ प्रभुः ४८
तासु देवाः खगा गावो नागा दितिजदानवाः
गन्धर्वाप्सरसश्चैव जज्ञिरेऽन्याश्च जातयः ४९
ततः प्रभृति विप्रेन्द्रा ः! प्रजा मैथुनसंभवाः
संकल्पाद्दर्शनात्स्पर्शात्पूर्वेषां प्रोच्यते प्रजा ५०
मुनय ऊचुः
देवानां दानवानां च गन्धर्वोरगरक्षसाम्
संभवस्तु श्रुतोऽस्माभिर्दक्षस्य च महात्मनः ५१
अङ्गुष्ठाद्ब्रह्मणो जज्ञे दक्षः किल शुभव्रतः
वामाङ्गुष्ठात्तथा चैवं तस्य पत्नी व्यजायत ५२
कथं प्राचेतसत्वं स पुनर्लेभे महातपाः
एतं नः संशयं सूत व्याख्यातुं त्वमिहार्हसि
दौहित्रश्चैव सोमस्य कथं श्वशुरतां गतः ५३
लोमहर्षण उवाच
उत्पत्तिश्च निरोधश्च नित्यं भूतेषु भो द्विजाः
ऋषयोऽत्र न मुह्यन्ति विद्यावन्तश्च ये जनाः ५४
युगे युगे भवन्त्येते पुनर्दक्षादयो नृपाः
पुनश्चैव निरुध्यन्ते विद्वांस्तत्र न मुह्यति ५५
ज्यैष्ठ्यं कानिष्ठमप्येषां पूर्वं नासीद्द्विजोत्तमाः
तप एव गरीयोऽभूत्प्रभावश्चैव कारणम् ५६
इमां विसृष्टिं दक्षस्य यो विद्यात्सचराचराम्
प्रजावानायुरुत्तीर्णः स्वर्गलोके महीयते ५७
इति श्रीब्राह्मे महापुराणे सृष्टिकथनं नाम द्वितीयोऽध्यायः २
</span></poem>
[[वर्गः:ब्रह्मपुराणम्]]
| |||