|
<div class="verse">
<pre>
अस्य वामस्य पलितस्य होतुस्तस्य भराताभ्राता मध्यमो अस्त्यश्नः ।
तर्तीयोतृतीयो भराताभ्राता घर्तप्र्ष्ठोघृतपृष्ठो अस्यात्रापश्यं विश्पतिं सप्तपुत्रम ॥सप्तपुत्रम् ॥१॥
सप्त युञ्जन्ति रथमेकचक्रमेको अश्वो वहति सप्तनामा ।
तरिनाभित्रिनाभि चक्रमजरमनर्वं यत्रेमा विश्वा भुवनाधितस्थुःभुवनाधि ॥तस्थुः ॥२॥
इमं रथमधि ये सप्त तस्थुः सप्तचक्रं सप्त वहन्त्यश्वाः ।
सप्त सवसारोस्वसारो अभि सं नवन्ते यत्र गवां निहिता सप्त नाम ॥ ॥३॥
को ददर्श परथमंप्रथमं जायमानमस्थन्वन्तं यदनस्था बिभर्ति ।
भूम्या असुरस्र्गात्माअसुरसृगात्मा कवक्व सवित कोस्वित्को विद्वांसमुप गात परष्टुमेतत ॥गात्प्रष्टुमेतत् ॥४॥
पाकः पर्छामिपृच्छामि मनसाविजानन देवानामेनामनसाविजानन्देवानामेना निहिता पदानि ।
वत्से बष्कये.अधिबष्कयेऽधि सप्त तन्तून वितन्तून्वि तत्निरे कवय ओतवाुओतवा ॥उ ॥५॥
अचिकित्वाञ्चिकितुषश्चिदत्र कवीन पर्छामिकवीन्पृच्छामि विद्मने न विद्वानविद्वान् ।
वि यस्तस्तम्भ षळ इमाषळिमा रजांस्यजस्य रूपे किमपि सविदेकम ॥स्विदेकम् ॥६॥
इह बरवीतुब्रवीतु य ईमङगईमङ्ग वेदास्य वामस्य निहितं पदं वेः ।
शीर्ष्णः कषीरंक्षीरं दुह्रते गावो अस्य वव्रिं वसाना उदकं पदापुः ॥ ॥७॥
माता पितरं रतपितरमृत आ बभाज धीत्यग्रे मनसा सं हि जग्मे ।
सा बीभत्सुर्गर्भरसा निविद्धा नमस्वन्त इदुपवाकमीयुः ॥ ॥८॥
युक्ता मातासीद धुरिमातासीद्धुरि दक्षिणाया अतिष्ठदअतिष्ठद्गर्भो गर्भो वर्जनीष्वन्तःवृजनीष्वन्तः ।
अमीमेद्वत्सो अनु गामपश्यद्विश्वरूप्यं त्रिषु योजनेषु ॥९॥
अमीमेद वत्सो अनु गामपश्यद विश्वरूप्यं तरिषु योजनेषु ॥
तिस्रो मातॄस्त्रीन पितॄन बिभ्रदेकमातॄस्त्रीन्पितॄन्बिभ्रदेक ऊर्ध्वस्तस्थौ नेमव गलापयन्तिग्लापयन्ति ।
मन्त्रयन्ते दिवो अमुष्य पर्ष्ठेपृष्ठे विश्वविदं वाचमविश्वमिन्वाम ॥वाचमविश्वमिन्वाम् ॥१०॥
दवादशारंद्वादशारं नहि तज्जराय वर्वर्ति चक्रं परि दयां रतस्यद्यामृतस्य ।
आ पुत्रा अग्ने मिथुनासो अत्र सप्त शतानि विंशतिश्च तस्थुः ॥ ॥११॥
पञ्चपादं पितरं दवादशाक्र्तिंद्वादशाकृतिं दिव आहुः परे अर्धे पुरीषिणमपुरीषिणम् ।
अथेमे अन्य उपरे विचक्षणं सप्तचक्रे षळर आहुरर्पितम ॥आहुरर्पितम् ॥१२॥
पञ्चारे चक्रे परिवर्तमाने तस्मिन्ना तस्थुर्भुवनानि विश्वा ।
तस्य नाक्षस्तप्यते भूरिभारः सनादेव न शीर्यते सनाभिः ॥ ॥१३॥
सनेमि चक्रमजरं वि वाव्र्तवावृत उत्तानायां दश युक्ता वहन्ति ।
सूर्यस्य चक्षू रजसैत्याव्र्तंरजसैत्यावृतं तस्मिन्नार्पिता भुवनानि विश्वा ॥ ॥१४॥
साकंजानां सप्तथमहुरेकजंसप्तथमाहुरेकजं षळषळिद्यमा इद यमा रषयोऋषयो देवजा इति ।
तेषामिष्टानि विहितानि धामश सथात्रेस्थात्रे रेजन्ते विक्र्तानिविकृतानि रूपशः ॥ ॥१५॥
सत्रियःस्त्रियः सतीस्तानुसतीस्ताँ उ मे पुंस आहुः पश्यदक्षण्वानपश्यदक्षण्वान्न नविवि चेतदन्धः ।
कविर्यः पुत्रः स ईमा चिकेत यस्ता विजानातविजानात्स स पितुष पितासत ॥पितुष्पितासत् ॥१६॥
अवः परेण पर एनावरेण पदा वत्सं बिभ्रती गौरुदस्थातगौरुदस्थात् ।
सा कद्रीची कं सविदर्धंस्विदर्धं परागातपरागात्क्व कव सवित सूतेस्वित्सूते नहि यूथे अन्तः ॥ ॥१७॥
अवः परेण पितरं यो अस्यानुवेद पर एनावरेण ।
कवीयमानः क इह परप्र वोचद देवंवोचद्देवं मनः कुतो अधि पराजातम ॥प्रजातम् ॥१८॥
ये अर्वाञ्चस्तानुअर्वाञ्चस्ताँ उ पराच आहुर्ये पराञ्चस्तानुपराञ्चस्ताँ उ अर्वाच आहुः ।
इन्द्रश्च या चक्रथुः सोम तानि धुरा न युक्ता रजसो वहन्ति ॥ ॥१९॥
दवाद्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं वर्क्षंवृक्षं परि षस्वजाते ।
तयोरन्यः पिप्पलं सवाद्वत्त्यनश्नन्नन्योस्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभि चाकशीति ॥ ॥२०॥
यत्रा सुपर्णा अम्र्तस्यअमृतस्य भागमनिमेषं विदथाभिस्वरन्ति ।
इनो विश्वस्य भुवनस्य गोपाः स मा धीरः पाकमत्रा विवेश ॥ ॥२१॥
यस्मिन वर्क्षेयस्मिन्वृक्षे मध्वदः सुपर्णा निविशन्ते सुवते चाधि विश्वे ।
तस्येदाहुः पिप्पलं सवाद्वग्रेस्वाद्वग्रे तनतन्नोन्नशद्यः नोन नशद यःपितरंपितरं न वेद ॥ ॥२२॥
यद गायत्रेयद्गायत्रे अधि गायत्रमाहितं तरैष्टुभादत्रैष्टुभाद्वा वा तरैष्टुभंत्रैष्टुभं निरतक्षत ।
यद वायद्वा जगज्जगत्याहितं पदं य इत तद विदुस्ते अम्र्तत्वमानशुःइत्तद्विदुस्ते ॥अमृतत्वमानशुः ॥२३॥
गायत्रेण प्रति मिमीते अर्कमर्केण साम त्रैष्टुभेन वाकम् ।
वाकेन वाकं द्विपदा चतुष्पदाक्षरेण मिमते सप्त वाणीः ॥२४॥
जगता सिन्धुं दिव्यस्तभायद्रथंतरे सूर्यं पर्यपश्यत् ।
गायत्रस्य समिधस्तिस्र आहुस्ततो मह्ना प्र रिरिचे महित्वा ॥२५॥
उप ह्वये सुदुघां धेनुमेतां सुहस्तो गोधुगुत दोहदेनाम् ।
श्रेष्ठं सवं सविता साविषन्नोऽभीद्धो घर्मस्तदु षु प्र वोचम् ॥२६॥
हिङ्कृण्वती वसुपत्नी वसूनां वत्समिच्छन्ती मनसाभ्यागात् ।
दुहामश्विभ्यां पयो अघ्न्येयं सा वर्धतां महते सौभगाय ॥२७॥
गौरमीमेदनु वत्सं मिषन्तं मूर्धानं हिङ्ङकृणोन्मातवा उ ।
सृक्वाणं घर्ममभि वावशाना मिमाति मायुं पयते पयोभिः ॥२८॥
अयं स शिङ्क्ते येन गौरभीवृता मिमाति मायुं ध्वसनावधि श्रिता ।
सा चित्तिभिर्नि हि चकार मर्त्यं विद्युद्भवन्ती प्रति वव्रिमौहत ॥२९॥
अनच्छये तुरगातु जीवमेजद्ध्रुवं मध्य आ पस्त्यानाम् ।
जीवो मृतस्य चरति स्वधाभिरमर्त्यो मर्त्येना सयोनिः ॥३०॥
अपश्यं गोपामनिपद्यमानमा च परा च पथिभिश्चरन्तम् ।
स सध्रीचीः स विषूचीर्वसान आ वरीवर्ति भुवनेष्वन्तः ॥३१॥
य ईं चकार न सो अस्य वेद य ईं ददर्श हिरुगिन्नु तस्मात् ।
स मातुर्योना परिवीतो अन्तर्बहुप्रजा निरृतिमा विवेश ॥३२॥
द्यौर्मे पिता जनिता नाभिरत्र बन्धुर्मे माता पृथिवी महीयम् ।
उत्तानयोश्चम्वोर्योनिरन्तरत्रा पिता दुहितुर्गर्भमाधात् ॥३३॥
पृच्छामि त्वा परमन्तं पृथिव्याः पृच्छामि यत्र भुवनस्य नाभिः ।
पृच्छामि त्वा वृष्णो अश्वस्य रेतः पृच्छामि वाचः परमं व्योम ॥३४॥
इयं वेदिः परो अन्तः पृथिव्या अयं यज्ञो भुवनस्य नाभिः ।
अयं सोमो वृष्णो अश्वस्य रेतो ब्रह्मायं वाचः परमं व्योम ॥३५॥
सप्तार्धगर्भा भुवनस्य रेतो विष्णोस्तिष्ठन्ति प्रदिशा विधर्मणि ।
ते धीतिभिर्मनसा ते विपश्चितः परिभुवः परि भवन्ति विश्वतः ॥३६॥
न वि जानामि यदिवेदमस्मि निण्यः संनद्धो मनसा चरामि ।
यदा मागन्प्रथमजा ऋतस्यादिद्वाचो अश्नुवे भागमस्याः ॥३७॥
अपाङ्प्राङेति स्वधया गृभीतोऽमर्त्यो मर्त्येना सयोनिः ।
ता शश्वन्ता विषूचीना वियन्ता न्यन्यं चिक्युर्न नि चिक्युरन्यम् ॥३८॥
ऋचो अक्षरे परमे व्योमन्यस्मिन्देवा अधि विश्वे निषेदुः ।
यस्तन्न वेद किमृचा करिष्यति य इत्तद्विदुस्त इमे समासते ॥३९॥
सूयवसाद्भगवती हि भूया अथो वयं भगवन्तः स्याम ।
अद्धि तृणमघ्न्ये विश्वदानीं पिब शुद्धमुदकमाचरन्ती ॥४०॥
गौरीर्मिमाय सलिलानि तक्षत्येकपदी द्विपदी सा चतुष्पदी ।
अष्टापदी नवपदी बभूवुषी सहस्राक्षरा परमे व्योमन् ॥४१॥
तस्याः समुद्रा अधि वि क्षरन्ति तेन जीवन्ति प्रदिशश्चतस्रः ।
ततः क्षरत्यक्षरं तद्विश्वमुप जीवति ॥४२॥
शकमयं धूममारादपश्यं विषूवता पर एनावरेण ।
उक्षाणं पृश्निमपचन्त वीरास्तानि धर्माणि प्रथमान्यासन् ॥४३॥
त्रयः केशिन ऋतुथा वि चक्षते संवत्सरे वपत एक एषाम् ।
विश्वमेको अभि चष्टे शचीभिर्ध्राजिरेकस्य ददृशे न रूपम् ॥४४॥
चत्वारि वाक्परिमिता पदानि तानि विदुर्ब्राह्मणा ये मनीषिणः ।
गुहा त्रीणि निहिता नेङ्गयन्ति तुरीयं वाचो मनुष्या वदन्ति ॥४५॥
इन्द्रं मित्रं वरुणमग्निमाहुरथो दिव्यः स सुपर्णो गरुत्मान् ।
एकं सद्विप्रा बहुधा वदन्त्यग्निं यमं मातरिश्वानमाहुः ॥४६॥
कृष्णं नियानं हरयः सुपर्णा अपो वसाना दिवमुत्पतन्ति ।
त आववृत्रन्सदनादृतस्यादिद्घृतेन पृथिवी व्युद्यते ॥४७॥
द्वादश प्रधयश्चक्रमेकं त्रीणि नभ्यानि क उ तच्चिकेत ।
तस्मिन्साकं त्रिशता न शङ्कवोऽर्पिताः षष्टिर्न चलाचलासः ॥४८॥
यस्ते स्तनः शशयो यो मयोभूर्येन विश्वा पुष्यसि वार्याणि ।
यो रत्नधा वसुविद्यः सुदत्रः सरस्वति तमिह धातवे कः ॥४९॥
यज्ञेन यज्ञमयजन्त देवास्तानि धर्माणि प्रथमान्यासन् ।
ते ह नाकं महिमानः सचन्त यत्र पूर्वे साध्याः सन्ति देवाः ॥५०॥
समानमेतदुदकमुच्चैत्यव चाहभिः ।
भूमिं पर्जन्या जिन्वन्ति दिवं जिन्वन्त्यग्नयः ॥५१॥
दिव्यं सुपर्णं वायसं बृहन्तमपां गर्भं दर्शतमोषधीनाम् ।
अभीपतो वृष्टिभिस्तर्पयन्तं सरस्वन्तमवसे जोहवीमि ॥५२॥
गायत्रेण परति मिमीते अर्कमर्केण साम तरैष्टुभेन वाकम ।
वाकेन वाकं दविपदा चतुष्पदाक्षरेण मिमते सप्त वाणीः ॥
जगता सिन्धुं दिव्यस्थभायद रथन्तरे सूर्यं पर्यपश्यत ।
गायत्रस्य समिधस्तिस्र आहुस्ततो मह्ना पर रिरिचे महित्वा ॥
उप हवये सुदुघां धेनुमेतां सुहस्तो गोधुगुत दोहदेनाम ।
शरेष्ठं सवं सविता साविषन नो.अभीद्धो घर्मस्तदु षु पर वोचम ॥
हिङकर्ण्वती वसुपत्नी वसूनां वत्समिछन्ती मनसाभ्यागात ।
दुहामश्विभ्यां पयो अघ्न्येयं स वर्धतां महते सौभगाय ॥
गौरमीमेदनु वत्सं मिषन्तं मूर्धानं हिंं अक्र्णोन मातवा उ ।
सर्क्वाणं घर्ममभि वावशाना मिमाति मायुं पयते पयोभिः ॥
अयं स शिङकते येन गौरभीव्र्ता मिमाति मायुं धवसनावधि शरिता ।
सा चित्तिभिर्नि हि चकार मर्त्यं विद्युद भवन्ती परति वव्रिमौहत ॥
अनच्छये तुरगातु जीवमेजद धरुवं मध्य आ पस्त्यानाम ।
जीवो मर्तस्य चरति सवधाभिरमर्त्यो मर्त्येना सयोनिः ॥
अपश्यं गोपामनिपद्यमानमा च परा च पथिभिश्चरन्तम ।
स सध्रीचीः स विशूचीर्वसान आ वरीवर्ति भुवनेष्वन्तः ॥
य ईं चकार न सो अस्य वेद य ईं ददर्श हिरुगिन नुतस्मात ।
स मातुर्योना परिवीतो अन्तर्बहुप्रजा निर्र्तिमा विवेश ॥
दयौर्मे पिता जनिता नाभिरत्र बन्धुर्मे माता पर्थिवीमहीयम ।
उत्तानयोश्चम्वोर्योनिरन्तरत्रा पिता दुहितुर्गर्भमाधात ॥
पर्छामि तवा परमन्तं पर्थिव्याः पर्छामि यत्र भुवनस्यनाभिः ।
पर्छामि तवा वर्ष्णो अश्वस्य रेतः पर्छामि वाचः परमं वयोम ॥
इयं वेदिः परो अन्तः पर्थिव्या अयं यज्ञो भुवनस्य नाभिः ।
अयं सोमो वर्ष्णो अश्वस्य रेतो बरह्मायं वाचःपरमं वयोम ॥
सप्तार्धगर्भा भुवनस्य रेतो विष्णोस्तिष्ठन्ति परदिशाविधर्मणि ।
ते धीतिभिर्मनसा ते विपश्चितः परिभुवः परि भवन्ति विश्वतः ॥
अन वि जानामि यदिवेदमस्मि निण्यः संनद्धो मनसा चरामि ।
यदा मागन परथमजा रतस्यादिद व[चो अश्नुवे भागमस्याः ॥
अपां परां एति सवधया गर्भीतो.अमर्त्यो मर्त्येना सयोनिः ।
ता शश्वन्ता विषूचीना वियन्ता नयन्यं चिक्युर्न निचिक्युरन्यम ॥
रचो अक्षरे परमे वयोमन यस्मिन देवा अधि विश्वे निषेदुः ।
यस्तन न वेद किं रचा करिष्यति य इत तद विदुस्त इमे समासते ॥
सूयवसाद भगवती हि भूया अथो वयं भगवन्तः सयाम ।
अद्धि तर्णमघ्न्ये विश्वदानीं पिब शुद्धमुदकमाचरन्ती ॥
गौरीर्मिमाय सलिलानि तक्षत्येकपदी दविपदी सा चतुष्पदी ।
अष्टापदी नवपदी बभूवुषी सहस्राक्षरा परमे वयोमन ॥
तस्याः समुद्रा अधि वि कषरन्ति तेन जीवन्ति परदिशश्चतस्रः ।
ततः कषरत्यक्षरं तद विश्वमुप जीवति ॥
शकमयं धूममारादपश्यं विषूवता पर एनावरेण ।
उक्षाणं पर्श्निमपचन्त वीरास्तानि धर्माणि परथमान्यासन ॥
तरयः केशिन रतुथा वि चक्षते संवत्सरे वपत एक एषाम ।
विश्वमेको अभि चष्टे शचीभिर्ध्राजिरेकस्य दद्र्शेन रूपम ॥
चत्वारि वाक परिमिता पदानि तानि विदुर्ब्राह्मणा ये मनीषिणः ।
गुहा तरीणि निहिता नेङगयन्ति तुरीयं वाचो मनुष्या वदन्ति ॥
इन्द्रं मित्रं वरुणमग्निमाहुरथो दिव्यः स सुपर्णो गरुत्मान ।
एकं सद विप्रा बहुधा वदन्त्यग्निं यमं मातरिश्वानमाहुः ॥
कर्ष्णं नियानं हरयः सुपर्णा अपो वसाना दिवमुत पतन्ति ।
त आवव्र्त्रन सदनाद रतस्यादिद घर्तेन पर्थिवी वयुद्यते ॥
दवादश परधयश्चक्रमेकं तरीणि नभ्यानि क उ तच्चिकेत ।
तस्मिन साकं तरिशता न शङकवो.अर्पिताः षष्टिर्न चलाचलासः ॥
यस्ते सतनः शशयो यो मयोभूर्येन विश्वा पुष्यसि वार्याणि ।
यो रत्नधा वसुविद यः सुदत्रः सरस्वति तमिह धातवे कः ॥
यज्ञेन यज्ञमयजन्त देवास्तनि धर्माणि परथमान्यासन ।
ते ह नाकं महिमानः सचन्त यत्र पूर्वे साध्याः सन्ति देवाः ॥
समानमेतदुदकमुच्चैत्यव चाहभिः ।
भूमिं पर्जन्या जिन्वन्ति दिवं जिन्वन्त्यग्नयः ॥
दिव्यं सुपर्णं वायसं बर्हन्तमपां गर्भं दर्शतमोषधीनाम ।
अभीपतो वर्ष्टिभिस्तर्पयन्तं सरस्वन्तमवसे जोहवीमि ॥
</pre>
</div>
| 