सांख्यसूत्राणि

साङ्ख्यसूत्राणि

विषयाध्यायः

अथ त्रिविधदुःखात्यन्तनिवृत्तिः अत्यन्त पुरुषार्थः । सांख्यसूत्र-१.१ ।

(परमपुरुषार्थस्वरूपं)

न दृष्टात् तत्सिद्धिः, निवृत्तेऽप्यनुवृत्ति दर्शनात् । सांख्यसूत्र-१.२ ।

(लौकिकोपायैः दुःखनिवृत्त्यनुपपत्तिः)

प्रात्यहिक क्षुत्प्रतीकारवत् तत्प्रतीकार चेष्टनात् पुरुषार्थत्वं । सांख्यसूत्र-१.३ ।

(लौकिकोपायैः दुःखनिवृत्त्यनुपपत्तिः)

सर्वासम्भवात्, सम्भवेऽपि सत्तासम्भवात् हेयः प्रमाणकुशलैः । सांख्यसूत्र-१.४ ।

(लौकिकोपायैः दुःखनिवृत्त्यनुपपत्तिः)

उत्कर्षादपि मोक्षस्य सर्वोत्कर्षश्रुतेः । सांख्यसूत्र-१.५ ।

(लौकिकोपायैः दुःखनिवृत्त्यनुपपत्तिः)

अविशेषश्चोभयोः । सांख्यसूत्र-१.६ ।

(वैदिकोपायानामपि दुःखनिवृत्त्यनुपायता)

न स्वभावतो बद्धस्य मोक्षसाधनोपदेशविधिः । सांख्यसूत्र-१.७ ।

(बन्धस्य स्वाभाविकत्वानुपपत्तिः)

स्वभावस्यानपायित्वात्, अननुष्ठानलक्षणमप्रामाण्यं । सांख्यसूत्र-१.८ ।

(बन्धस्य स्वाभाविकत्वानुपपत्तिः)

नाशक्योपदेशविधिः, उपदिष्टेऽप्यनुपदेशः । सांख्यसूत्र-१.९ ।

(बन्धस्य स्वाभाविकत्वानुपपत्तिः)

शुक्लपटवत् बीजवच्चेत् । सांख्यसूत्र-१.१० ।

(बन्धस्य स्वाभाविकत्वानुपपत्तिः), पू

शक्त्युद्भवानुद्भवाभ्यां नाशक्योपदेशः । सांख्यसूत्र-१.११ ।

(बन्धस्य स्वाभाविकत्वानुपपत्तिः), सि

न कालयोगतो व्यापिनो नित्यस्य सर्वसम्बन्धात् । सांख्यसूत्र-१.१२ ।

(बन्धस्य कालदेशनिमित्तकत्वानुपपत्तिः)

न देशयोगतोऽप्यस्मात् । सांख्यसूत्र-१.१३ ।

(बन्धस्य कालदेशनिमित्तकत्वानुपपत्तिः)

नावस्थातो देहधर्मत्वात्तस्याः । सांख्यसूत्र-१.१४ ।

(बन्धस्य अवस्थाविशेषनिमित्तकत्वानुपपत्तिः)

असङ्गो ह्ययं पुरुष इति । सांख्यसूत्र-१.१५ ।

(बन्धस्य अवस्थाविशेषनिमित्तकत्वानुपपत्तिः)

न कर्मणान्यधर्मत्वात् अतिप्रसक्तेश्च । सांख्यसूत्र-१.१६ ।

(बन्धस्य अवस्थाविशेषनिमित्तकत्वानुपपत्तिः)

विचित्रभोगानुपपत्तिः अन्यधर्मत्वे । सांख्यसूत्र-१.१७ ।

(बन्धस्य चित्तगात्रधर्मत्वानुपपत्तिः)

प्रकृतिनिबन्धनाच्चेन्न तस्या अपि पारतन्त्र्यं । सांख्यसूत्र-१.१८ ।

(बन्धस्य प्रकृतिनिमित्तकत्वानुपपत्तिः)

न नित्यशुद्ध बुद्धमुक्त स्वभावस्य तद्योगस्तद्योगाहते । सांख्यसूत्र-१.१९ ।

(बन्धस्य प्रकृतिनिगित्तकत्वानुपपत्तिः)

नाविद्यातोऽ प्यवस्तुना बन्धायोगात् । सांख्यसूत्र-१.२० ।

(बन्धस्य अविद्यानिमित्तकत्वनिरासः)

वस्तुत्वे सिन्धान्तहानिः । सांख्यसूत्र-१.२१ ।

(बन्धस्य अविद्यानिमित्तकत्वनिरासः)

विजातीयद्वैतापत्तिश्च । सांख्यसूत्र-१.२२ ।

(बन्धस्य अविद्यानिमित्तकत्वनिरासः)

विरुद्धोभयरूपा चेत् । सांख्यसूत्र-१.२३ ।

(बन्धस्य अविद्यानिमित्तकत्वनिरासः), पू

न तादृक्पदार्थाप्रतीतेः । सांख्यसूत्र-१.२४ ।

(बन्धस्य अविद्यानिमित्तकत्वनिरासः), सि

न वयं षट्पदार्थवादिनः वैशेषिकादिवत् । सांख्यसूत्र-१.२५ ।

(बन्धस्य अविद्यानिमित्तकत्वनिरासः), पू

अनियतत्वेऽपि नायौक्तिकस्य संग्रहः, अन्यथा बालोन्मत्तादिसमत्वं । सांख्यसूत्र-१.२६ ।

(बन्धस्य अविद्यानिमित्तकत्वनिरासः), सि

नानादिविषयोपराग निमित्तकोऽप्यस्य । सांख्यसूत्र-१.२७ ।

(बन्धस्य विषयवासनानिमित्तकत्वनिरासः)

न बाह्याभ्यन्तरयोः उपरज्योपञ्जक भावोऽपि देशव्यवधानात् स्रुघ्नस्थ पाटलिपुत्रस्थयोरिव । सांख्यसूत्र-१.२८ ।

(बन्धस्य विषयवासनानिमित्तकत्वनिरासः)

द्वयोरेकदेशलब्धोपरागान्न व्यवस्था । सांख्यसूत्र-१.२९ ।

(बन्धस्य विषयवासनानिमित्तकत्वनिरासः)

अदृष्टवशाच्चेत् । सांख्यसूत्र-१.३० ।

(बन्थस्य विषयवासनानिमित्तकत्वनिरासः), पू

न द्वयोरेककालयोगादुपकार्योपकारकभावः । सांख्यसूत्र-१.३१ ।

(बन्धस्य विषयवासनानिमित्तकत्वनिरासः), सि

पुत्रकर्मवदिति चेत् । सांख्यसूत्र-१.३२ ।

(बन्धस्य विषयवासनानिमित्तकत्वनिरासः), पू

नास्ति हि तत्र स्थिर एक आत्मा यो गर्भाधानादिकर्मणा संस्क्रियते । सांख्यसूत्र-१.३३ ।

(बन्धस्य विषयवासनानिमित्तकत्व निरासः), सि

स्थिरकार्यासिद्धेः क्षणिकत्वं । सांख्यसूत्र-१.३४ ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः) ,पु

न प्रत्यभिज्ञाबाधात् । सांख्यसूत्र-१.३५ ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः) ,सि

श्रुतिन्यायविरोश्र्वच्च । सांख्यसूत्र-१.३६ ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः)

दृष्टान्तासिद्धेश् च । सांख्यसूत्र-१.३७ ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः)

युगपज्जायमानयोः न कार्यकारणभावः । सांख्यसूत्र-१.३८ ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः)

पूर्वापाये उत्तरायोगात् । सांख्यसूत्र-१.३९ ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः)

तद्भावे तदयोगात् उभयव्यभिचारादपि न । सांख्यसूत्र-१.४० ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः)

पूर्वभावमात्रे न नियमः । सांख्यसूत्र-१.४१ ।

(बन्धादीनां सर्वेषामपि क्षणिकत्व वादनिरासः)

न विज्ञानमात्रं बाह्यप्रतीतेः । सांख्यसूत्र-१.४२ ।

(बन्धादीनां विज्ञानमात्रस्वरूपत्वनिरासः)

तदभावे तदभावात् शून्यं तर्हि । सांख्यसूत्र-१.४३ ।

(बन्धादीनां विज्ञानमात्रस्वरूपत्वनिरासः)

शून्यं तत्त्वं, भावो विनश्यति, वस्तुधर्मत्वात् विनाशस्य । सांख्यसूत्र-१.४४ ।

(सर्वशून्यतावादखण्डनं), पू

अपवादमात्रं अबुद्धानां । सांख्यसूत्र-१.४५ ।

(सर्वशून्यतावादखण्डनं), सि

उभयपक्षसमानक्षेमत्वादयमपि । सांख्यसूत्र-१.४६ ।

(सर्वशून्यतावादखण्डनं)

अपुरुषार्थत्वमुभयथा । सांख्यसूत्र-१.४७ ।

(सर्वशून्यतावादखण्डनं)

न गतिविशेषात् । सांख्यसूत्र-१.४८ ।

(आत्मनो गतिविशेषस्य बन्धनिमित्तत्वनिरासः)

निष्क्रियस्य तदसम्भवात् । सांख्यसूत्र-१.४९ ।

(आत्मनो गतिविशेषस्य बन्धनिमित्तत्वनिरासः)

मूर्तत्वात् घटादिवत् समानधर्मापत्तौ अपसिद्धान्तः । सांख्यसूत्र-१.५० ।

(आत्मनो गतिविशेषस्य बन्धनिमित्तत्वनिरासः)

गतिश्रुतिरपि उपाधियोगादाकाशवत् । सांख्यसूत्र-१.५१ ।

(आत्मनो गतिविशेषस्य बन्धनिमित्तत्वनिरासः)

न कर्मणाप्यतद्धर्मत्वात् । सांख्यसूत्र-१.५२ ।

(कर्मणो बन्धनिमित्तत्वनिरासः)

अतिप्रसक्तिः अन्यधर्मत्वे । सांख्यसूत्र-१.५३ ।

(कर्मणो बन्धनिमित्तत्वनिरासः)

निर्गुणादि श्रुतिविरोधश्चेति । सांख्यसूत्र-१.५४ ।

(कर्मणो बन्धनिमित्तत्वनिरासः)

तद्योगोऽप्यविवेकान्न समानत्वं । सांख्यसूत्र-१.५५ ।

(अविवेकनिमित्तप्रकृतिपुरुषसंयोगस्यैव बन्धहेतुत्वं)

नियतकारणात्तदुच्छित्तिः ध्वान्तवत् । सांख्यसूत्र-१.५६ ।

(विवेकस्यैव अविवेक नाशहेतुत्वं)

प्रधानाविवेकात् अन्याविवेकस्य तद्धाने हानं । सांख्यसूत्र-१.५७ ।

(विवेकस्यैव अविवेक नाशहेतुत्वं)

वाड्मात्रं न तुतत्त्वं चित्तस्थितेः । सांख्यसूत्र-१.५८ ।

(चित्तस्थितस्यापि पुरुषसंक्रान्तस्य बन्धस्य स्वात्मसाक्षात्कार निवर्त्यत्वं)

युक्तितोऽपि न बाध्यते दिङ्मूढवपरोक्षाहते । सांख्यसूत्र-१.५९ ।

(चित्तस्थितस्यापि पुरुषसंक्रान्तस्य बन्धस्य स्वात्मसाक्षात्कार निवर्त्यत्वं)

अचाक्षुषाणामनुमानेन बोधः धूमादिभिरिव वह्नैः । सांख्यसूत्र-१.६० ।

(प्रकृतिपुरुषयोरानुमानिकत्वं)

सत्वरजस्तमसां साम्यावस्था प्रकृतिः, प्रकृतेर्महान्, महातोऽहङ्कारः, अहङ्कारात् पञ्चतन्मात्राणि, उभयमिन्द्रियं तन्मात्रेभ्यः,स्थूलभूतानि पुरुषः इति पञ्चविंशतिर्गणः । सांख्यसूत्र-१.६१ ।

(पञ्चविंशतितत्त्वसिद्धिः)

स्थूलात् पञ्चतन्मात्रस्य । सांख्यसूत्र-१.६२ ।

(पञ्चविंशतितत्त्वसिद्धिः)

बाह्याभ्यन्तराभ्यां तैश्चाहङ्कारस्य । सांख्यसूत्र-१.६३ ।

(पञ्चविंशतितत्त्वसिद्धिः)

तेनान्तः करणस्य । सांख्यसूत्र-१.६४ ।

(पञ्चविंशतितत्त्वसिद्धिः)

ततः प्रकृतेः । सांख्यसूत्र-१.६५ ।

(पञ्चविंशतितत्त्वसिद्धिः)

संहतपरार्थत्वात् पुरुषस्य । सांख्यसूत्र-१.६६ ।

(पञ्चविंशतितत्त्वसिद्धिः)

मूले मूलाभावादमूलं मूलं । सांख्यसूत्र-१.६७ ।

(प्रकृतेरेव सर्वजगन्मूलत्वं)

पारम्पयैऽपि एकत्र परिनिष्ठेति संज्ञामात्रं । सांख्यसूत्र-१.६८ ।

(प्रकृतेरेव सर्वजगन्मूलत्वं)

समाजः प्रकृतेर्द्वयोः । सांख्यसूत्र-१.६९ ।

(प्रकृतेरेव सर्वजगन्मूलत्वं)

अधिकारित्रैविध्यात् न नियमः । सांख्यसूत्र-१.७० ।

(विवेकमननस्य असार्वत्रिकत्वे हेतुः)

महदाख्यं आद्यं कार्यं तन्मनः । सांख्यसूत्र-१.७१ ।

(महत्तत्वस्वरूपं)

चरमोऽहङ्कारः । सांख्यसूत्र-१.७२ ।

(अहङ्कारतत्वस्वरूपं)

तत्कार्यत्वमुत्तरेषां । सांख्यसूत्र-१.७३ ।

(तन्मात्रादीनां अहङ्कारकार्यत्वेऽपि प्रकृतिकार्यत्वोपपतिः)

आद्यहेतुता तद्द्वारा पारम्पर्येऽप्यणुवत् । सांख्यसूत्र-१.७४ ।

(तन्मात्रादीनां अहङ्कारकार्यत्वेऽपि प्रकृतिकार्यत्वोपपतिः)

पूर्वभावित्वे द्वयोरेकतरस्य हाने अन्यतरयोगः । सांख्यसूत्र-१.७५ ।

(प्रकृतेरेव सर्वकारणत्ते नियामकं)

न परिच्छिन्नं सर्वोपादानं । सांख्यसूत्र-१.७६ ।

(प्रकृतेरेव सर्वकारणत्वे नियामकं)

तदुत्पात्तिश्रुतेश्च । सांख्यसूत्र-१.७७ ।

(प्रकृतेरेव सर्वकारणत्वे नियामकं)

नावस्तुनो वस्तुसिद्धिः । सांख्यसूत्र-१.७८ ।

(शून्यस्य जगत्कारणतायाः,जगतः शून्यतायाश्च खण्डनं)

अबाधात् अदुष्टकारण जन्यत्वाच्च नावस्तुत्वं । सांख्यसूत्र-१.७९ ।

(शून्यस्य जगत्कारणतायाः,जगतः शून्यतायाश्च खण्डनं)

भावे तद्योगेन तत्सिद्धिः, अभावे तदभावात् कुतस्तरां तत्सिद्धिः । सांख्यसूत्र-१.८० ।

(शून्यस्य जगत्कारणतायाः,जगतः शून्यतायाश्च खण्डनं)

न कर्मण उपादानत्वायोगात् । सांख्यसूत्र-१.८१ ।

(कर्मणां जगदपादानाता निरासः)

नानुश्रविकादपि तत्सिद्धिः, साध्यत्वेनाऽवृत्तियोगादपुरुषार्थत्वं । सांख्यसूत्र-१.८२ ।

(लौकिक वैदिक कर्मणां परमपुरुषार्थहेतुत्वखण्डनं)

तत्र प्राप्तिविवेकस्य अनावृत्तिश्रुतिः । सांख्यसूत्र-१.८३ ।

(लौकिक वैदिक कर्मणां परमपुरुषार्थहेतुत्वखण्डनं)

दुःखाद्दुःखं जलभिषेकवन्न जाड्यविमोकः । सांख्यसूत्र-१.८४ ।

(लौकिक वैदिक कर्मणां परमपुरुषार्थहेतुत्वखण्डनं)

काम्येऽकाम्येपि साध्यत्वाविशेषात् । सांख्यसूत्र-१.८५ ।

(लौकिक वैदिक कर्मणां परमपुरुषार्थहेतुत्वखण्डनं)

विजमुक्तस्य बन्धध्वंसमात्रं, परं न समानत्वं । सांख्यसूत्र-१.८६ ।

(लौकिक वैदिक कर्मणां परमपुरुषार्थहेतुत्वखण्डनं)

द्वयोरेकतरस्यवाप्यसन्निकृष्टार्थपरिच्छित्तिः प्रमा, तत्साधकतमं यत्तत्त्रिविधं प्रमाणं । सांख्यसूत्र-१.८७ ।

(प्रमा स्वरूपं, प्रमाणेयत्ता च)

तत्सिद्धौ सर्वसिद्धेः नाधिक्यसिद्धिः । सांख्यसूत्र-१.८८ ।

(प्रमा स्वरूपं, प्रमार्णयत्ताच)

यत् संबद्धं सत् तदाकारोल्लेखि विज्ञानं तत् प्रत्यक्षं । सांख्यसूत्र-१.८९ ।

(प्रत्यक्षलक्षणं)

योगिनामबाह्यप्रत्यक्षत्वात् न दोषः । सांख्यसूत्र-१.९० ।

(प्रत्यक्षलक्षणं)

लीनवस्तुलब्धातिशयसम्बन्धाद्वादोषः । सांख्यसूत्र-१.९१ ।

(प्रत्यक्षलक्षणं)

ईश्वरासिद्धेः । सांख्यसूत्र-१.९२ ।

(तदङ्गतया ईश्वरसत्ता निरासः)

मुक्तामुक्तयोः अत्यतराभावान्न तत्सिद्धिः । सांख्यसूत्र-१.९३ ।

(तदङ्गतया ईश्वरसत्ता निरासः)

उभयथाप्यसत्करत्वं । सांख्यसूत्र-१.९४ ।

(तदङ्गतया ईश्वरसत्ता निरासः)

मुक्तात्मनः प्रशंसा उपासा सिद्धस्य वा । सांख्यसूत्र-१.९५ ।

(तदङ्गतया ईश्वरसत्ता निरासः)

तत्सन्निधानात् अधिष्ठातृत्वं मणिवत् । सांख्यसूत्र-१.९६ ।

(तदङ्गतया ईश्वरसत्ता निरासः)

विशेषकार्येष्वपि जीवानां । सांख्यसूत्र-१.९७ ।

(तदङ्गतया ईश्वरसत्ता निरासः)

सिद्धरूप बोद्धृत्वात् वाक्यार्थोपदेशः । सांख्यसूत्र-१.९८ ।

(तदङ्गतया ईश्वरसत्ता निरासः)

अन्तः करणस्य तदुज्ज्वलितत्वात् लोहवत् अधिष्ठातृत्वं । सांख्यसूत्र-१.९९ ।

(अन्तः करणस्यैव मुख्यमधिष्ठानत्वं)

प्रतिबन्धदृशः प्रतिबद्धज्ञानमनुमानं । सांख्यसूत्र-१.१०० ।

(अनुमान लक्षणं)

आप्तोपदेशः शब्दः । सांख्यसूत्र-१.१०१ ।

(शब्द लक्षणं)

उभयसिद्धिः प्रमाणात्तदुपदेशः । सांख्यसूत्र-१.१०२ ।

(प्रमाणस्वरूपविवेचन फलं)

सामान्यतो दृष्टादुभयसिद्धिः । सांख्यसूत्र-१.१०३ ।

(सामान्यतोदृष्टरूपानुमानविशेषनिरूपणं)

चिदवसानो भोगः । सांख्यसूत्र-१.१०४ ।

(निर्दुष्टं प्रमास्वरूपं)

अकर्तुरपि फलोपभोगोऽन्नाद्यवत् । सांख्यसूत्र-१.१०५ ।

(कर्तृत्वफलभोगयोः वैयधिकरण्यशङ्कायाः समाधानं)

अविवेकाद्वा तत्सिद्धेः कर्तुः फलावगमः । सांख्यसूत्र-१.१०६ ।

(कर्तृत्वफलभोगयोः वैयधिकरण्यशङ्कायाः समाधानं)

नोभयं च तत्वाख्याने । सांख्यसूत्र-१.१०७ ।

(प्रकृत्यादेरिन्द्रियाविषयत्वोपाधयः)

विषयोऽविषयोऽप्यतिदूरादेर्हानोपादानाभ्यामिन्द्रियस्य । सांख्यसूत्र-१.१०८ ।

(प्रकृत्यादेरिन्द्रियाविषयत्वोपाधयः)

सौक्ष्म्यात्तदनुपलरुब्धिः । सांख्यसूत्र-१.१०९ ।

(प्रकृत्यादेरिन्द्रियाविषयत्वोपाधयः)

कार्यदर्शनात्तदुपलब्धेः । सांख्यसूत्र-१.११० ।

(प्रकृत्यादेरिन्द्रियाविषयत्वोपाधयः)

वादिविप्रतिपत्तेः तदसिद्धिरिति चेत् । सांख्यसूत्र-१.१११ ।

(सत्कार्यवाद निरूपणं), पू

तथाप्येकतरदृष्ट्या एकतरसिद्धेः नापलापः । सांख्यसूत्र-१.११२ ।

(सत्कार्यवाद निरूपणं), सि

त्रिविधविरोधापत्तेश्च । सांख्यसूत्र-१.११३ ।

(सत्कार्यवाद निरूपणं)

नासदुत्पादो नृशृङ्गवत् । सांख्यसूत्र-१.११४ ।

(असत्कार्यवादनिराकरणं)

उपादाननियमात् । सांख्यसूत्र-१.११५ ।

(असत्कार्यवादनिराकरणं)

सर्वत्र सर्वदा सर्वासम्भवात् । सांख्यसूत्र-१.११६ ।

(असत्कार्यवादनिराकरणं)

शक्तस्य शक्यकरणात् । सांख्यसूत्र-१.११७ ।

(असत्कार्यवादनिराकरणं)

कारणभावाच्च । सांख्यसूत्र-१.११८ ।

(असत्कार्यवादनिराकरणं)

न भावे भावयोगश्चेत् । सांख्यसूत्र-१.११९ ।

(सतः कार्यत्वोपपत्तिः), पू

नाभिव्यक्तिनिबन्धनौ व्यवहाराव्यवहारौ । सांख्यसूत्र-१.१२० ।

(सतः कार्यत्वोपपत्तिः), सि

नाशः कारणलयः । सांख्यसूत्र-१.१२१ ।

(नाशस्वरूपं)

पारम्पर्यतोऽन्वेषणा बीजाङ्कुरवत् । सांख्यसूत्र-१.१२२ ।

(अभिव्यक्तिपक्षे अनवस्थापरिहारः)

उत्पत्तिवददोषः । सांख्यसूत्र-१.१२३ ।

(अभिव्यक्तिपक्षे अनवस्थापरिहारः)

हेतुमदनित्यमव्यापि सक्रियमनेकमाश्रितं लिङ्गं । सांख्यसूत्र-१.१२४ ।

(कार्यस्वरूपं)

आञ्जस्यादभेदतोवा गुणसामान्यादेः तत्सिद्धिः प्रधानव्यपदेशाद्वा । सांख्यसूत्र-१.१२५ ।

(कार्यस्वरूपं)

त्रिगुणाचेतनत्वादि द्वयोः । सांख्यसूत्र-१.१२६ ।

(कार्यकारणयोः साधर्म्यवैधर्म्ये)

प्रीत्यप्रीतिविषादाद्यैः गुणानां अन्योन्यं वैधर्म्यं । सांख्यसूत्र-१.१२७ ।

(कार्यकारणयोः साधर्म्यवैधर्म्ये)

लध्वैदि धर्मैः साधर्म्यं च गुणानां । सांख्यसूत्र-१.१२८ ।

(कार्यकारणयोः साधर्म्यवैधर्म्ये)

उभयान्यत्वात् कार्यत्वं महदादेर्घटादिवत् । सांख्यसूत्र-१.१२९ ।

(महदादेः कार्यत्वोपपत्तिः)

परिमाणात् । सांख्यसूत्र-१.१३० ।

(महदादेः कार्यत्वोपपत्तिः)

समन्वयात् । सांख्यसूत्र-१.१३१ ।

(महदादेः कार्यत्वोपपत्तिः)

शक्तितश्चेति । सांख्यसूत्र-१.१३२ ।

(महदादेः कार्यत्वोपपत्तिः)

तद्धाने प्रकृतिः पुरुषो वा । सांख्यसूत्र-१.१३३ ।

(महदादेः कार्यत्वोपपत्तिः)

तयोरन्यत्वे तुच्छत्वं । सांख्यसूत्र-१.१३४ ।

(महदादेः कार्यत्वोपपत्तिः)

कार्यात्कारणानुमानं तत्साहित्यात् । सांख्यसूत्र-१.१३५ ।

(कार्यैः कारणानुमानविधिः)

अव्यक्तं त्रिगुणाल्लिङ्गात् । सांख्यसूत्र-१.१३६ ।

(कार्येभ्यः प्रकृतेः वैधर्म्यं)

तत्कार्यतस्तत्सिद्धेर्नापलापः । सांख्यसूत्र-१.१३७ ।

(कार्येभ्यः प्रकृतेः वैधर्म्यं)

सामान्येन विवादाभावात् धर्मवन्न साधनं । सांख्यसूत्र-१.१३८ ।

(पुरुषास्तित्व साधनं)

शरीरादिव्यतिरिक्तः पुमान् । सांख्यसूत्र-१.१३९ ।

(पुरुषास्तित्व साधनं)

संहतपरार्थत्वात् । सांख्यसूत्र-१.१४० ।

(पुरुषास्तित्व साधनं)

त्रिगुणादिविपर्ययात् । सांख्यसूत्र-१.१४१ ।

(पुरुषास्तित्व साधनं)

अधिष्ठानाच्चेति । सांख्यसूत्र-१.१४२ ।

(पुरुषास्तित्व साधनं)

भोतृभावात् । सांख्यसूत्र-१.१४३ ।

(पुरुषास्तित्व साधनं)

कैवल्यार्थं प्रवृत्तेश्च । सांख्यसूत्र-१.१४४ ।

(पुरुषास्तित्व साधनं)

जडप्रकाशायोगात्प्रकाशः । सांख्यसूत्र-१.१४५ ।

(पुरुषस्य प्रकाशस्वरूपत्वं)

निर्गुणत्वान्नचिद्धर्मा । सांख्यसूत्र-१.१४६ ।

(प्रकाशात्मनोः धर्मधर्मिभाव निराकरणं)

श्रुत्या सिद्धस्य नापलापस्तत्प्रत्यक्षबोधात् । सांख्यसूत्र-१.१४७ ।

(प्रकाशात्मनोः धर्मधर्मिभाव निराकरणं)

सुषुप्त्याद्यसाक्षित्वं । सांख्यसूत्र-१.१४८ ।

(प्रकाशात्मनोः धर्मधर्मिभाव निराकरणं)

जन्मादुव्यवस्थातः पुरुषबहुत्वं । सांख्यसूत्र-१.१४९ ।

(पुरुषबहुत्व साधनं)

उपाधिभेदेऽप्येकस्य नानायोगः आकाशस्येव घटादिभिः । सांख्यसूत्र-१.१५० ।

(पुरुषबहुत्व साधनं)

उपाधिर्भिद्यते न तु तद्वान् । सांख्यसूत्र-१.१५१ ।

(पुरुषबहुत्व साधनं)

एवमेकत्वेन परिवर्तमानस्य न विरुद्ध धर्माध्यासः । सांख्यसूत्र-१.१५२ ।

(पुरुषबहुत्व साधनं)

अन्यधर्मत्वेऽपि नारोपात्तत्सिद्धिरेकत्वात् । सांख्यसूत्र-१.१५३ ।

(पुरुषबहुत्व साधनं)

नाद्वैतश्रुतिविरोधो जातिपरत्वात् । सांख्यसूत्र-१.१५४ ।

(आत्मैक्यवादोपपत्तिः)

विदितबन्धकारणस्य दृष्ट्यातद्रूपं । सांख्यसूत्र-१.१५५ ।

(आत्मैक्यवादोपपत्तिः) नान्धादृष्ट्या चक्षुष्मतामनुपलम्भः । सांख्यसूत्र-१.१५६ ।

(आत्मैक्यवादोपपत्तिः)

वामदेवादिर्मुक्तो नाद्वैतं । सांख्यसूत्र-१.१५७ ।

(आत्मैक्यवादोपपत्तिः)

अनादावद्यावदभावाद्भविष्यदप्येवं । सांख्यसूत्र-१.१५८ ।

(आत्मैक्यवादोपपत्तिः)

इदीनीमिव सर्वत्र नात्यन्तोच्छेदः । सांख्यसूत्र-१.१५९ ।

(आत्मैक्यवादोपपत्तिः)

व्यावृत्तोभयरूपः । सांख्यसूत्र-१.१६० ।

(आत्मनां सदैकरूपत्वं)

साक्षात्सम्बन्धात्साक्षित्वं । सांख्यसूत्र-१.१६१ ।

(आत्मनां सदैकरूपत्वं)

नित्यमुक्तत्वं । सांख्यसूत्र-१.१६२ ।

(आत्मनां सदैकरूपत्वं)

औदासीन्यं चेति । सांख्यसूत्र-१.१६३ ।

(आत्मनां सदैकरूपत्वं)

उपरागात्कर्तृत्वं चित्सान्निध्यात् चित्सान्निध्यात् । सांख्यसूत्र-१.१६४ ।

(वस्तुतत्त्वविपरीततय पुरुषे कर्तृतायाः बुद्धौ ज्ञातृतायाश्च भाने हेतुः),

प्रधानकार्य

विमुक्तमोक्षार्थं स्वार्थं वा प्रधानस्य । सांख्यसूत्र-२.१ ।

(प्रकृतेः जगत्सृष्टौ निदानभूताः अंशाः)

विरक्तस्य तत्सिद्धेः । सांख्यसूत्र-२.२ ।

(प्रकृतेः जगत्सृष्टौ निदानभूताः अंशाः)

न श्रवणमात्रात्तत्सिद्धिः अनादिवासनायाः बलवत्त्वात् । सांख्यसूत्र-२.३ ।

(प्रकृतेः जगत्सृष्टौ निदानभूताः अंशाः)

बहुभृत्यवद्वा प्रत्येकं । सांख्यसूत्र-२.४ ।

(प्रकृतेः जगत्सृष्टौ निदानभूताः अंशाः)

प्रकृतिवास्तवे च पुरुषस्याध्याससिद्धिः । सांख्यसूत्र-२.५ ।

(पुरुषे स्रष्टृत्वनिराकरणं)

कार्यतस्तत्सिद्धेः । सांख्यसूत्र-२.६ ।

(पुरुषे स्रष्टृत्वनिराकरणं)

चेतनोद्देशान्नियमः कण्टकमोक्षवत् । सांख्यसूत्र-२.७ ।

(पुरुषे स्रष्टृत्वनिराकरणं)

अन्ययोगेऽपि तात्सिद्धिर्नाञ्जस्येनायोदाहवत् । सांख्यसूत्र-२.८ ।

(पुरुषे स्रष्टृत्वनिराकरणं)

रागविरागयोः योगः सृष्टिश्च । सांख्यसूत्र-२.९ ।

(सृष्टिं प्रति मुख्यं निमित्तकारणं)

महदादिक्रमेण पञ्चभूतानां । सांख्यसूत्र-२.१० ।

(पुरुषमुक्तिनिमित्ता महदादिसृष्टिः)

आत्मार्थत्वात्सृष्टेः नैषामात्मार्थ आरम्भः । सांख्यसूत्र-२.११ ।

(पुरुषमुक्तिनिमित्ता महदादिसृष्टिः)

दिक्कालावाकाशादिभ्यः । सांख्यसूत्र-२.१२ ।

(दिक्कालयोः सृष्टिः)

अध्यवसायो बुद्धिः । सांख्यसूत्र-२.१३ ।

(महत्तत्व स्वरूप कार्यादिः)

तत्कार्यं धर्मादि । सांख्यसूत्र-२.१४ ।

(महत्तत्व स्वरूप कार्यादिः)

महदुपरागाद्विपरीतं । सांख्यसूत्र-२.१५ ।

(महत्तत्व स्वरूप कार्यादिः)

अभिमानोऽहङ्कारः । सांख्यसूत्र-२.१६ ।

(अहङ्कारतत्वस्वरूपकार्यादिः)

एकादश पञ्चतन्मात्रं तत्कार्यं । सांख्यसूत्र-२.१७ ।

(अहङ्कारतत्वस्वरूपकार्यादिः)

सात्विकं एकादशकं प्रवर्तते वैकृतादहङ्कारात् । सांख्यसूत्र-२.१८ ।

(अहङ्कारतत्वस्वरूपकार्यादिः)

कर्मेन्द्रिय बुद्धीन्द्रियैरान्तरमेकादशकं । सांख्यसूत्र-२.१९ ।

(इन्द्रियाणां स्वरूपं)

आहङ्कारिकत्वश्रुतेः न भौतिकानि । सांख्यसूत्र-२.२० ।

(इन्द्रियाणां स्वरूपं)

देवतालयश्रुतिर्नारम्भकस्य । सांख्यसूत्र-२.२१ ।

(इन्द्रियाणां स्वरूपं)

तदुत्पत्तिश्रुतेर्विनाशदर्शनाच्च । सांख्यसूत्र-२.२२ ।

(इन्द्रियाणां अनित्यता)

अतीन्द्रियं इन्द्रियं भ्रान्तानामधिष्ठाने । सांख्यसूत्र-२.२३ ।

(गोलकानामेवेन्द्रियत्व निराकरणं)

शक्तिभेदेऽपि भेदसिद्धौ नैकत्वं । सांख्यसूत्र-२.२४ ।

(एकेन्द्रियवादनिरासः)

न कल्पनाविरोधः प्रमाणदृष्टस्य । सांख्यसूत्र-२.२५ ।

(एकेन्द्रियवादनिरासः)

उभयात्मकं च मनः । सांख्यसूत्र-२.२६ ।

(मनसः ज्ञानकर्मोभयात्मकत्वं)

गुणपरिणामभेदान्नानात्वमवस्थावत् । सांख्यसूत्र-२.२७ ।

(मनसः ज्ञानकर्मोभयात्मकत्वं)

रूपादिरसमलान्त उभयोः । सांख्यसूत्र-२.२८ ।

(इन्द्रियाणां विषयाः)

द्रष्टृत्वादिरात्मनः करणत्वमिन्द्रियाणां । सांख्यसूत्र-२.२९ ।

(इन्द्रियाणां आत्मोकारकत्वं)

त्रयाणां स्वालक्षण्यं । सांख्यसूत्र-२.३० ।

(अन्तःकरणत्रयस्य असाधारण्यः साधारण्यश्च वृत्तयः)

सामान्यकरणवृत्तिः प्राणाद्याः वायवः पञ्च । सांख्यसूत्र-२.३१ ।

(अन्तःकरणत्रयस्य असाधारण्यः साधारण्यश्चवृत्तयः)

क्रमशोऽक्रमशश्चेन्द्रियवृत्तिः । सांख्यसूत्र-२.३२ ।

(इन्द्रियवृत्तेः क्रमिकत्वनियमाभावः)

वृत्तयः पञ्चतय्यः क्लिष्टाक्लिष्टाः । सांख्यसूत्र-२.३३ ।

(पञ्चविधाः धीवृत्तयः)

तन्निवृत्तावुपशान्तोपरागः स्वस्थः । सांख्यसूत्र-२.३४ ।

(वृत्त्युपसंहारदशायामेव पुरुषस्य स्वरूपेऽवस्थितिः)

कुसुमवच्च मणिः । सांख्यसूत्र-२.३५ ।

(वृत्त्युपसंहारदशायामेव पुरुषस्य स्वरूपेऽवस्थितिः)

पुरुषार्थं करणोद्भवोऽप्यदृष्टोल्लासात् । सांख्यसूत्र-२.३६ ।

(इन्द्रियप्रवृत्त्युपाधिः)

धेनुवद्वत्साय । सांख्यसूत्र-२.३७ ।

(इन्द्रियप्रवृत्त्युपाधिः)

करणं त्रयोदशाविधं अवान्तरभेदात् । सांख्यसूत्र-२.३८ ।

(करणानां त्रयोदशत्वं)

इन्द्रियेषु साधकतमत्वगुणयोगात् कुठारवत् । सांख्यसूत्र-२.३९ ।

(करणानां त्रयोदशत्वं)

द्वयोः प्रधानं मनो लोकवत् भृत्यवर्गेषु । सांख्यसूत्र-२.४० ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

अव्यभिचारात् । सांख्यसूत्र-२.४१ ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

तथाशेषसंस्काराधारत्वात् । सांख्यसूत्र-२.४२ ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

स्मृत्यानुमानाच्च । सांख्यसूत्र-२.४३ ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

सम्भवेन्न स्वतः । सांख्यसूत्र-२.४४ ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

आपेक्षिको गुणप्रधानभावः क्रियाविशेषात् । सांख्यसूत्र-२.४५ ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

तत्कर्मार्जितत्वात् तदर्थमभिचेष्टा लोकवत् । सांख्यसूत्र-२.४६ ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

समानकर्मयोगे बुद्धेः प्राधान्यं लोकवल्लोकवत् । सांख्यसूत्र-२.४७ ।

(करणेषु गौणमुख्यभावव्यवस्था)

वैराग्याध्यायः

अविशेषात् विशेषारम्भः । सांख्यसूत्र-३.१ ।

(पञ्चतन्मात्रेभ्यः संसृतिबीजस्थूलसृष्टिः)

तस्माच्छरीरस्य । सांख्यसूत्र-३.२ ।

(पञ्चतन्मात्रेभ्यः संसृतिबीजस्थूलसृष्टिः)

तदीजात् संसृतिः । सांख्यसूत्र-३.३ ।

(पञ्चतन्मात्रेभ्यः संसृतिबीजस्थूलसृष्टिः)

आविवेकाच्च प्रवर्तनमविशेषाणां । सांख्यसूत्र-३.४ ।

(संसृतेः विवेकपर्यन्तत्वं)

उपभोगादितरस्य । सांख्यसूत्र-३.५ ।

(संसृतेः विवेकपर्यन्तत्वं)

सम्प्रति परिमुक्तो द्वाभ्यां । सांख्यसूत्र-३.६ ।

(संसृतेः विवेकपर्यन्तत्वं) मातापितृजं स्थूलं प्रायशः इतरन्न तथा । सांख्यसूत्र-३.७ ।

(स्थूलनदिनर शरीरयोः भेदः)

पूर्वोत्पत्तेस्तत्कार्यत्वं भोगादेकस्य नेतरस्य । सांख्यसूत्र-३.८ ।

(स्थूलनदिनर शरीरयोः भेदाः)

सप्तदशैकं लिङ्गं । सांख्यसूत्र-३.९ ।

(लिङ्गशरीरं तत्कार्यं च)

व्यक्तिभेदः कर्मविशेषात् । सांख्यसूत्र-३.१० ।

(लिङ्गशरीरं तत्कार्यं च)

तदधिष्ठानाश्रये देहे तद्वादत्तद्वादः । सांख्यसूत्र-३.११ ।

(लिङ्गशरीराधिष्ठानसूक्ष्मदेहाश्रयत्वं स्थूलदेहस्य)

न स्वातन्त्र्यात्तदृते छायावच्चित्रवच्च । सांख्यसूत्र-३.१२ ।

(लिङ्गशरीराधिष्ठानसूक्ष्मशरीरसत्त्वावश्यकता)

मूर्तत्वेऽपि न सङ्घातयोगात् तरणिवत् । सांख्यसूत्र-३.१३ ।

(लिङ्गशरीराधिष्ठानसूक्ष्मशरीरसत्त्वावश्यकता)

अणुपरिमाणं तत्कृतिश्रुतेः । सांख्यसूत्र-३.१४ ।

(लिङ्गशरीरपरिमाणं)

तदन्नमयत्वश्रुतेश्च । सांख्यसूत्र-३.१५ ।

(लिङ्गशरीरपरिमाणं)

पुरुषार्थं संसृतिः लिङ्गानां सूपकारवद्राज्ञः । सांख्यसूत्र-३.१६ ।

(लिङ्गशरीरसंसृतेः पुरुषार्थत्वं)

पाञ्चभौतिको देहः । सांख्यसूत्र-३.१७ ।

(स्थूलशरीरस्वरुपविषये मत भेदाः)

चातुर्भौतिकमित्येके । सांख्यसूत्र-३.१८ ।

(चैतन्यस्य भूतधर्मत्वा भावः)

ऐकभौतिकमित्यपरे । सांख्यसूत्र-३.१९ ।

(चैतन्यस्य भूतधर्मत्वा भावः)

न सांसिद्धिकं चैतन्यं प्रत्येकादृष्टेः । सांख्यसूत्र-३.२० ।

(चैतन्यस्य भूतधर्मत्वा भावः)

प्रपञ्चमरणाद्यभावश्च । सांख्यसूत्र-३.२१ ।

(चैतन्यस्य भूतधर्मत्वा भावः)

मदशक्तिवच्चेत् प्रत्येकपरिदृष्टे सांहत्ये तदुद्भवः । सांख्यसूत्र-३.२२ ।

(चैतन्यस्य भूतधर्मत्वा भावः)

ज्ञानान्मुक्तिः । सांख्यसूत्र-३.२३ ।

(ज्ञानविपर्ययाभ्यां मुक्तिबन्धौ)

बन्धो विपर्ययात् । सांख्यसूत्र-३.२४ ।

(ज्ञानविपर्ययाभ्यां मुक्तिबन्धौ)

नियतकारणत्वान्न समुच्चयविकल्पौ । सांख्यसूत्र-३.२५ ।

(तत्वज्ञानमात्रस्य मुक्तिहेतुत्वं)

स्वप्नजागराभ्यामिव मायिकामायिकाभ्यां नोभयोर्मुक्तिः पुरुषस्य । सांख्यसूत्र-३.२६ ।

(तत्वज्ञानमात्रस्य मुक्तिहेतुत्वं)

इतरस्यापि नात्यन्तिकं । सांख्यसूत्र-३.२७ ।

(उपासनात्मकज्ञानस्य मुक्तिहेतुत्वाभावः)

सङ्कल्पितेऽप्येवं । सांख्यसूत्र-३.२८ ।

(उपासनात्मकज्ञानस्य मुक्तिहेतुत्वाभावः)

भावनोपचयात् शुद्धस्य सर्वं प्रकृतिवत् । सांख्यसूत्र-३.२९ ।

(उपासनाफलं)

रागोपहतिः ध्यानं । सांख्यसूत्र-३.३० ।

(ध्यानस्य मुक्तिसाधनज्ञानसाधनत्वं)

वृत्तिनिरोधात् तत्सिद्धिः । सांख्यसूत्र-३.३१ ।

(ध्यानसिद्ध्युपायः)

धारणासनस्वकर्मणा तत्सिद्धिः । सांख्यसूत्र-३.३२ ।

(ध्यानसाधनानि, तेषां लक्षणानि च)

निरोधः छर्दिविधारणाभ्यां । सांख्यसूत्र-३.३३ ।

(ध्यानसाधनानि, तेषां लक्षणानि च)

स्थिरसुखमासनं । सांख्यसूत्र-३.३४ ।

(ध्यानसाधनानि, तेषां लक्षणानि च)

स्वकर्म स्वाश्रमविहितकर्मानुष्ठानं । सांख्यसूत्र-३.३५ ।

(ध्यानसाधनानि, तेषां लक्षणानि च)

वैराग्यात् अभ्यासाच्च । सांख्यसूत्र-३.३६ ।

(मुख्याधिकारिणः यमादिपञ्चकापेक्षाभावः)

विपर्ययभेदाः पञ्च । सांख्यसूत्र-३.३७ ।

(बन्धहेतुविपर्ययविभागः)

अशक्तिरष्टविशतिधा तु । सांख्यसूत्र-३.३८ ।

(विपर्ययहेतूनां अशक्तीनां भेदाः)

तुष्टिर्नवधा । सांख्यसूत्र-३.३९ ।

(बुद्ध्यशक्ति संपादकयोः तुष्टिसिद्ध्योः विभागः)

सिद्धिरष्टधा । सांख्यसूत्र-३.४० ।

(बुद्ध्यशक्ति संपादकयोः तुष्टिसिद्ध्योः विभागः)

अवान्तरभेदाः पूर्ववत् । सांख्यसूत्र-३.४१ ।

(विपर्ययाशक्तितुष्टिसिद्धीनां किञ्चिद्विवरणं)

एवमितरस्याः । सांख्यसूत्र-३.४२ ।

(विपर्ययाशक्तितुष्टिसिद्धीनां किञ्चिद्विवरणं)

आध्यत्मिकादि भेदात् नवधा तुष्टिः । सांख्यसूत्र-३.४३ ।

(विपर्ययाशक्तितुष्टिसिद्धीनां किञ्चिद्विवरणं)

ऊहादिभिः सिद्धिरष्टधा । सांख्यसूत्र-३.४४ ।

(विपर्ययाशक्तितुष्टिसिद्धीनां किञ्चिद्विवरणं)

नेतरादितरहानेन विना । सांख्यसूत्र-३.४५ ।

(तप आदि सिद्धेः तात्त्विकसिद्धित्वाभावः)

दैवादिप्रभेदा । सांख्यसूत्र-३.४६ ।

(दैवादिसृष्टिप्रभेदाः तदवधयश्च)

आब्रह्मस्तम्बपर्यन्तं तत्कृते सृष्टिः आविवेकात् । सांख्यसूत्र-३.४७ ।

(दैवादिसृष्टिप्रभेदाः तदवधयश्च)

ऊर्ध्वं सत्वविशाला । सांख्यसूत्र-३.४८ ।

(गुणप्रभेदेन सृष्टिभेदाः)

तमोविशालामूलतः । सांख्यसूत्र-३.४९ ।

(गुणप्रभेदेन सृष्टिभेदाः)

मध्ये रजोविशाला । सांख्यसूत्र-३.५० ।

(गुणप्रभेदेन सृष्टिभेदाः)

कर्मवैचित्र्यात् प्रधानचेष्टा गर्भदासवत् । सांख्यसूत्र-३.५१ ।

(विचित्रसृष्टीनां निमित्तं)

आवृत्तिस्त्तत्राप्युत्तरोत्तरयोगाद्धेयः । सांख्यसूत्र-३.५२ ।

(आमुक्ति सृष्टीनां हेयत्वं)

समानं जरामरणादिनं दुःखं । सांख्यसूत्र-३.५३ ।

(आमुक्ति सृष्टीनां हेयत्वं)

न कारणलयात् कृतकृत्यता मग्नवदुत्थानात् । सांख्यसूत्र-३.५४ ।

(प्रकृतिलयस्यापि आत्यन्तिकमुक्तिरूपत्वाभावः)

अकार्यत्वेऽपि तद्योगः पारवश्यात् । सांख्यसूत्र-३.५५ ।

(प्रकृतिलयस्यापि आत्यन्तिकमुक्तिरूपत्वाभावः)

स हि सर्ववित् सर्वकर्ता । सांख्यसूत्र-३.५६ ।

(प्रकृतिलयस्यापि आत्यन्तिकमुक्तिरूपत्वाभावः)

ईदृशेश्वरसिद्धिः सिद्धा । सांख्यसूत्र-३.५७ ।

(प्रकृतिलीनस्यैव जन्येश्वरत्वं)

प्रधानसृष्टिः परार्थं स्वतोऽप्यभोक्तृत्वात् । सांख्यसूत्र-३.५८ ।

(प्रधानकर्तृकसृष्टेः उपपात्तिः प्रयोजनं च)

उष्ट्रकुङ्कुमवहनवत् । सांख्यसूत्र-३.५९ ।

(प्रधानकर्तृकसृष्टेः उपपात्तिः प्रयोजनं च)

अचेतनत्वेऽपि क्षीरवच्चेष्टितं प्रधानस्य । सांख्यसूत्र-३.६० ।

(प्रधानकर्तृकसृष्टेः उपपात्तिः प्रयोजनञ्च)

कर्मवत् दृष्टेर्वा कालादेः । सांख्यसूत्र-३.६१ ।

(प्रधानकर्तृकसृष्टेः उपपात्तिः प्रयोजनञ्च)

स्वभावाच्चेष्टितमनभिसन्धानात् भृत्यवत् । सांख्यसूत्र-३.६२ ।

(प्रधानकर्तृकसृष्टेः उपपात्तिः प्रयोजनञ्च)

कर्माकृष्टेर्वानादितः । सांख्यसूत्र-३.६३ ।

(प्रधानकर्तृकसृष्टेः उपपात्तिः प्रयोजनञ्च)

विविक्तबोधात् सृष्टिनिवृत्तिः प्रधानस्य सूदवत् पाके । सांख्यसूत्र-३.६४ ।

(सृष्टिनिवृत्तिहेतुः)

इतरैतरवत्तद्दोषात् । सांख्यसूत्र-३.६५ ।

(सृष्टिनिवृत्तिहेतुः)

द्वयोरेकतस्य वौदासीन्यमपवर्गः । सांख्यसूत्र-३.६६ ।

(सृष्टिनिवृत्तिहेतुः)

अन्यसृष्ट्युपरागेऽपि न विरज्य

(म) ते प्रबुद्धरज्जुतत्वस्येवोरगः । सांख्यसूत्र-३.६७ ।

(सृष्टिविशेषनिवृत्तेः सृष्ट्यन्तरप्रवृत्त्युपघातकत्वाभावः)

कर्मनिमित्तयोगाच्च । सांख्यसूत्र-३.६८ ।

(सृष्टिविशेषनिवृत्तेः सृष्ट्यन्तरप्रवृत्त्युपघातकत्वीभावः)

नैरपेक्ष्येऽपि प्रकृत्युपकारेऽविवेको निमित्तं । सांख्यसूत्र-३.६९ ।

(प्रकृतिप्रवृत्तिनिवृत्त्योः नियामकोपपादनं)

नर्तकीवत् प्रवृत्तस्यापि निवृत्तिः चारितार्थ्यात् । सांख्यसूत्र-३.७० ।

(प्रकृतिप्रवृत्तिनिवृत्त्योः नियामकोपपादनं)

दोषबोधेऽपि नोपसर्पणं प्रधानस्य कुलवधूवत् । सांख्यसूत्र-३.७१ ।

(प्रकृतिप्रवृत्तिनिवृत्त्योः नियामकोपपादनं)

नैकान्ततो बन्धमोक्षौ पुरुषस्य अविवेकादृते । सांख्यसूत्र-३.७२ ।

(बन्धमोक्षयोः आत्मगतत्वाभावः)

प्रकृतेराञ्जस्यात् ससङ्गत्वात् पशुवत् । सांख्यसूत्र-३.७३ ।

(बन्धमोक्षयोः आत्मगतत्वाभावः)

रूपैः सप्तभिः आत्मानं बध्नाति प्रधानं कोशकारवद्विमोचयेत्येकरूपेण । सांख्यसूत्र-३.७४ ।

(बन्धमोक्षनिमित्तानि)

निमित्तत्वमविवेकस्य न दृष्टहानिः । सांख्यसूत्र-३.७५ ।

(बन्धमोक्षनिमित्तानि)

तत्वाभ्यासान्नेति नेतीति त्यागात् विवेकसिद्धिः । सांख्यसूत्र-३.७६ ।

(तत्त्वाभ्यासस्यैव विवेकहेतुत्वं)

अधिकारिप्रभेदान्न नियमः । सांख्यसूत्र-३.७७ ।

(तत्त्वाभ्यासस्यैव विवेकहेतुत्वं)

बाधितानुवृत्त्या मध्यविवेकतोऽप्युपभोगः । सांख्यसूत्र-३.७८ ।

(विवेकविशेषस्यैव निस्तारोपायत्वं)

जीवन्मुक्तश्च । सांख्यसूत्र-३.७९ ।

(विवेकविशेषस्यैव निस्तारोपायत्वं)

उपदेश्योपदेष्टृत्वात्तत्सिद्धिः । सांख्यसूत्र-३.८० ।

(जीवन्मुक्तिसाधनं)

श्रुतिश्च । सांख्यसूत्र-३.८१ ।

(जीवन्मुक्तिसाधनं)

इतरथा अन्धपरम्परा । सांख्यसूत्र-३.८२ ।

(जीवन्मुक्तिसाधनं)

चक्रभ्रमणवत् धृतशरीरः । सांख्यसूत्र-३.८३ ।

(जीवन्मुक्तिसाधनं)

संस्कारलेशतः तत्सिद्धिः । सांख्यसूत्र-३.८४ ।

(जीवन्मुक्तिसाधनं)

विवेकान्निः शेषदुःखनिवृत्तौ कृतकृत्यो नेतरान्नेतरात् । सांख्यसूत्र-३.८५ ।

(पुरुषे विवेकस्यैव कृतकृत्यताहेतुत्वं)

आख्यायिका

राजपुत्रवत् तत्वोपदेशात् । सांख्यसूत्र-४.१ ।

(तत्त्वोपदेशस्य विवेकहेतुत्वं)

पिशाचवदन्यार्थोपदेशेऽपि । सांख्यसूत्र-४.२ ।

(तत्त्वोपदेशस्य विवेकहेतुत्वं)

आवृत्तिरसकृदुपदेशात् । सांख्यसूत्र-४.३ ।

(तत्त्वोपदेशस्य विवेकहेतुत्वं)

पितापुत्रवदुभयोर्दृष्टत्वात् । सांख्यसूत्र-४.४ ।

(क्वचिदनुमानात् देहस्य भङ्गुरताज्ञानोपपत्तिः)

श्येनवत् सुखदुःखी त्याग वियोगाभ्यां । सांख्यसूत्र-४.५ ।