गर्गसंहिता/खण्डः १० (अश्वमेधखण्डः)/अध्यायः ४८

← गर्गसंहिता/खण्डः १० (अश्वमेधखण्डः)/अध्यायः ४७ गर्गसंहिता/खण्डः १० (अश्वमेधखण्डः)/अध्यायः ४८
गर्गमुनि
गर्गसंहिता/खण्डः १० (अश्वमेधखण्डः)/अध्यायः ४९ →

अश्वमेधखण्डः - अष्टचत्वारिंशोऽध्यायः

कौरवगणकृतं अश्वग्रहणम् -

श्रीगर्ग उवाच -
कृष्णां समुत्तीर्य ततः प्रपश्य-
     ञ्जगाम वाजी कुरुपत्तनञ्च ॥
 करोति राज्यं नृपचक्रवर्ती
     वैचित्रवीर्यो बलवान्हि यत्र ॥१॥
 ततो ददर्श तुरगः कौरवाणां पुरं वरम् ॥
 तं नानोपवनैर्युक्तं तडागैश्च सरोवरैः ॥२॥
 दुर्गेण गंगया युक्तं तथा परिखया नृप ॥
 सुवर्णरौप्यसदनैर्महाशूरजनैर्वृतम् ॥३॥
 सुयोधनस्य पुराद्विनिर्गतो
     हंतुं मृगान्वै वनगोचरान्नृप ॥
 ददर्श यज्ञस्य हयं सपत्रकं
     रथस्थितो वीरजनैर्विभूषितः ॥४॥
 दृष्ट्वा तुरंगमं प्रीतः स्वरथादवतीर्य च ॥
 मानी दुर्योधनो राजंस्त्वरं जग्राह लीलया ॥५॥
 कर्णभीष्मकृपद्रोणभूरिदुःशासनादिभिः ॥
 युक्तस्तद्‌भालपत्रं च वाचयामास हर्षितः ॥६॥
 चंद्रवंशे यदुकुल उग्रसेनो विराजते ॥
 इन्द्रादयः सुरगणा यस्यादेशानुवर्तिनः ॥७॥
 सहायो यस्य भगवाञ्छ्रीकृष्णो भक्तपालकः ॥
 अस्ति वै द्वारकापुर्यां तद्‌भक्त्या निवसन्हरिः ॥८॥
 तद्वाक्याद्धयमेधं स उग्रसेनो नृपेश्वरः ॥
 चक्रवर्ती हठाद्यज्ञं स्वयशोऽर्थे करोति हि ॥९॥
 मोचितस्तेन तुरगो हयानां प्रवरः शुभः ॥
 तद्‌रक्षकः कृष्णपौत्रोऽनिरुद्धो वृकदैत्यहा ॥१०॥
 गजाश्वरथवीराणां सेनासंघसमन्वितः ॥
 राजानो ये करिष्यंति राज्यं कौ शूरमानिनः ॥११॥
 ते गृह्णंतु यज्ञहयं स्वबलात्पत्रशोभितम् ॥
 तं मोचयति धर्मात्मा गृहीतं च हयं नृपैः ॥१२॥
 स्वबाहुबलवीर्येणानिरुद्धो लीलया हठात् ॥
 तस्यान्यथा च पादयोः पतित्वा यांतु धन्विनः ॥१३॥
 गर्ग उवाच -
तत्पत्रं वाचयित्वैवं कौरवास्ते तु शत्रवः ॥
 ऊचुः परस्परं क्रुद्धा मानिनो रक्तलोचनाः ॥१४॥
 कौरवा ऊचुः
 अहो किं लिखितं धृष्टैर्भालपत्रे हयस्य च ॥
 न संति किं हि राजानो यादवानां च संमुखे ॥१५॥
 राजसूये पुरास्माभिर्यादवा ये विनिर्जिताः ॥
 हयमेधं करिष्यंति पुनस्ते गतबुद्धयः ॥१६॥
 तस्मात्सर्वान्विजेष्यामो न दास्यामस्तुरंगमम् ॥
 पश्चाद्वयं करिष्यामो हयमेधं क्रतूत्तमम् ॥१७॥
 क उग्रसेनः कः कृष्णो हयरक्षाकरस्तु कः ॥
 यादवैः सहिता ह्येते किं करिष्यंति पौरुषम् ॥१८॥
 कृष्णाद्या यादवाः सर्वे विहाय मथुरां पुरीम् ॥
 गताः समुद्रं शरणं युद्धं त्यक्त्वा भयाच्च नः ॥१९॥
 राज्यं दत्तं पुरा ह्येषामस्माभिश्च कृपान्वितैः ॥
 कृतघ्नास्ते च मन्यंते स्वात्मानं चक्रवर्तिनम् ॥२०॥
 पांडवानां च सम्मानाद्यादवा न हि मारिताः ॥
 निष्कासिताश्च तेऽस्माभिः पांडवाः शत्रवः किल ॥२१॥
 यदूनद्य विनिर्जित्य संग्रामे च पलायितान् ॥
 दर्शयामश्चाहुकाय सहसा चक्रवर्तिताम् ॥२२॥
 एवं श्रीकृष्णविमुखा वाचः सर्वे वदंति हि ॥
 तृप्तास्ते कौरवा राजञ्छ्रिया राजविभूतिभिः ॥२३॥
 ततश्च जगृहुः सर्वे नानाशस्त्राणि वेगतः ॥
 हयं प्रवेशयामासुः पुरे तत्र तु संस्थिताः ॥२४॥
 गते च तुरगे दूरं सांबः कृष्णेन नोदितः ॥
 त्वरं कृष्णां समुत्तीर्य गंभीरां मार्गदायिनीम् ॥२५॥
 अक्षौहिणीभिर्दशभिः पृष्ठतो दंशितो रुषा ॥
 हस्तिनापुरमक्रूरयुयुधानादिभिर्ययौ ॥२६॥
 एवं ते यादवाः सर्वे हस्तिनापुरसन्निधौ ॥
 आयाता हयहर्तॄंश्च कौरवान्ददृशुः स्थितान् ॥२७॥
 ऊचुस्ते वीक्ष्य बलिनो लोकद्वयजिगीषवः ॥
 तान्सर्वांश्च तृणीकृत्य यादवाः कृष्णदेवताः ॥२८॥
 अहो बबंध कश्चाश्वं कस्य हृष्टः कृतांतराट् ॥
 प्राप्स्यते कस्तु संग्रामे नाराचैः परमां व्यथाम् ॥२९॥
 अहो वै किं न जानंति वृष्णीन्द्रं चक्रवर्तिनम् ॥
 उग्रसेनं राजराजं देवदानववंदितम् ॥३०॥
 राजसूयस्य कर्त्तारमद्वितीयं नृपेश्वरम् ॥
 नृपाः स्वात्मविनाशाय गृह्णंति तुरगं ततः ॥३१॥
 हेमांगदश्चेंद्रनीलो बको भीषण एव च ॥
 बल्वलश्च नृपाः सर्वे रणेऽस्माभिर्विनिर्जिताः ॥३२॥
 इति श्रुत्वा कौरवास्ते क्रोधप्रस्फुरिताधराः ॥
 प्रत्यूचुस्तान्हि पश्यंतस्तिरश्चीनैश्च चक्षुभिः ॥३३॥
 कौरवानुगा ऊचुः -
गृहीतस्तुरगोऽस्माभिर्यूयं किं नु करिष्यथ ॥
 युष्मान्सर्वान्नयिष्यामः सायकैर्यमसादनम् ॥३४॥
 उग्रसेनः कतिदिनै राज्यं लब्ध्वा तु कृष्णतः ॥
 मानं करोति तं बद्ध्वा राज्यं कुर्मो वयं किल ॥३५॥
 अनिरुद्धस्तु कुत्रास्ते ह्यस्माकं च भयाद्‌गतः ॥
 वदतैनं शरैर्युद्धे पूजयामो न संशयः ॥३६॥
 गर्ग उवाच -
इति तेषां वचः श्रुत्वा यादवाः क्रोधमूर्च्छिताः ॥
 चिक्षिपुः सायकांश्चापैः कौरवाणां मुखेषु च ॥ ३७॥
 केचिद्बभूवुर्बाणैश्च छिन्नजिह्वाश्च कौरवाः ॥
 भग्नदंताश्छिन्नमुखा वमंतो रुधिरं बहु ॥३८॥
 दुर्योधनं छिन्नमुखा निहतास्ते ययुर्द्रुतम् ॥
 पृष्टास्ते कथयामासुर्यादवैः प्रकृतं च तत् ॥ ३९॥


इति श्रीगर्गसंहितायां हयमेधखण्डे
कौरवैः श्यामकर्णग्रहणं नामाष्टचत्वारिंशोऽध्यायः ॥४८॥

 हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥




वर्गःगर्ग संहिता