महाभारतम्-04-विराटपर्व-010

महाभारतम्
चतुर्थपर्व
महाभारतम्-04-विराटपर्व-010
वेदव्यासः

महाभारतस्य पर्वाणि

भीमेन सूदवेषपरिग्रहेण विराटसभाप्रवेशः ।। 1 ।।
विराटेन भीमस्य पाकाधिकारे नियोजनम् ।। 2 ।।

वैशंपायन उवाच ।	4-10-1x
अथापरस्यां दिशि भीमदर्शनो वृकोदरोऽदृश्यत सिंहविक्रमः। असिप्रवेके प्रतिमुच्य शाणिते खजां च दर्वी च करेण धारयन् ।। 1 ।।	4-10-1a 4-10-1b
त्वचं च गोचर्ममयीं सुमर्दितां समुक्षितां पानकरागषाडवैः । किलासमालम्ब्य करेण चायसं सशृङ्गिबेरार्द्रकभूस्तृणाङ्कुरम् ।। 2 ।।	4-10-2a 4-10-2b
गम्भीररूपः परमेण तेजसा रविर्यथा लोकमिमं प्रकाशयन्। स कृष्णवासा गिरिराजसारवान् स मत्स्यराजं समुपेत्य तस्थिवान् ।। 3 ।।	4-10-3a 4-10-3b
सभागतो वारणयूथपोपमस्तमिस्रहा रात्रिमिवावभासयन्। सहस्रनेत्रावरजान्तकोपमस्त्रिलोकपालाधिपतिर्यथा हरिः ।। 4 ।।	4-10-4a 4-10-4b
तमाव्रजन्तं गजयूथपोपमं निरीक्षमाणो नवसूर्यवर्चसम्। भयात्समुद्विग्नविपण्णचेतनो दिशश्च सर्वाः प्रसमीक्ष्य चासकृत् ।। 5 ।।	4-10-5a 4-10-5b
तमेकवस्त्रं परसैन्यवारणं सभाऽविदूरान्नृपतिर्नृपात्मजम्। समीक्ष्य वैक्लब्यमुपेयिवाञ्शनैर्जनाश्च भीताः परिसर्पिरे भृशम् ।। 6 ।।	4-10-6a 4-10-6b
अथाब्रवीन्मात्स्यपतिः सभागतान् भृशातुरोष्णं परिनिश्वसन्निव । कोऽयं युवा वारणराजसन्निभः सभामभिप्रैति हि मामिकामिमाम् ।। 7 ।।	4-10-7a 4-10-7b
को वा विजानाति पुराऽस्य दर्शनं मृगेन्द्रशार्दूलगतिं हि मामकः। व्यूढान्तरांसो मृगराडिवोत्कटो य एष दिव्यः पुरुषः प्रकाशते ।। 8 ।।	4-10-8a 4-10-8b
राजश्रिया ह्येष विभाति राजवद्विरोचते रुक्मगिरिप्रभोपमः। नाक्षत्रियो नूनमयं भविष्यति सहस्रनेत्रप्रतिमस्तथा ह्यसौ ।। 9 ।।	4-10-9a 4-10-9b
रूपेण यश्चाप्रतिमो ह्ययं महान्महीमिमां शत्रः इवाभिपालयेत्। नाभूमिपोऽयं हि रतिर्ममेति च च्युतः समृद्ध्या नभसीव नाहुषः ।। 10 ।।	4-10-10a 4-10-10b
वैशंपायन उवाच।	4-10-11x
वितर्कमाणस्य च तस्य पाण्डवः सभामतिक्रम्य वृकोदरोऽब्रवीत्। जयेति राजानमभिप्रमोदयन्सुखेन सभ्यं च सभागतं जनम् ।। 11 ।।	4-10-11a 4-10-11b
ततो नृपं वाक्यमुवाच पाण्डवो यथाऽनुपूर्व्यात्कृपयान्वितोत्तरम्। त्वां जीवितुं शत्रुहन्नागतोऽहं त्वमेव लोके परमो हि संश्रयः ।। 12 ।।	4-10-12a 4-10-12b
नरेन्द्र शूद्रोस्मि चतुर्थवर्णभाग्गुरूपदेशात्परिचारकर्मकृत्। जानामि सूपांश्च रसांश्च संस्कृतान्मांसान्यपूपांश्च पचामि शोभनान् । रागप्रकाराश्च बहून्फलाश्रयान्महानसे मे न समोस्ति सूपकृत् ।। 13 ।।	4-10-13a 4-10-13b 4-10-13c
वैशंपायन उवाच ।	4-10-14x
तमब्रवीन्मत्स्यपतिः प्रहृष्टवत्प्रियं प्रगल्भं मधुरं विनीतवत्। न शूद्रतां कांचन लक्षयामि ते कुबेरचन्द्रेन्द्रदिवाकरप्रभ ।। 14 ।।	4-10-14a 4-10-14b
हुताशनाशीविषतुल्यतेजसो न कर्म ते योग्यमिदं महानसे । न सूपकारो भवितुं त्वमर्हसि सुपर्णगन्धर्वमहोरगोपम ।। 15 ।।	4-10-15a 4-10-15b
अनीककर्णाग्रधरो ध्वजी रथी भवाद्य मे वारणवाहिनीपतिः। न नीचकर्मा भवितुं त्वमर्हसि प्रशासितुं भूमिमिमां त्वमर्हसि ।। 16 ।।	4-10-16a 4-10-16b
भीम उवाच ।	4-10-17x
चतुर्थवर्णोस्म्यहमुग्रशासन न वै वृणे त्वामहमीदृशं पदम्। जात्याऽस्मि शूद्रो बललेति नाम्ना जिजीविषुस्त्वद्विषयं समागतः ।। 17 ।।	4-10-17a 4-10-17b
युधिष्ठिरस्यास्मि महानसे पुरा बभूव सर्वप्रभुरन्नपानदः। अथापि मामुत्सृजसे महीपते व्रजाम्यहं यावदितो यथागतम् ।। 18 ।।	4-10-18a 4-10-18b
त्वमन्नसंस्कारविधौ प्रशाधि मां भवामि तेऽहं नरदेव सूपकृत् । बलेन तुल्यश्च न विद्यते मया नियुद्धशीलोस्मि सदा हि पार्थिव ।। 19 ।।	4-10-19a 4-10-19b
गजांश्च सिंहांश्च समेयिवानहं सदा करिष्यामि तवानघ प्रियम्। न नीचकर्मा तव मादृशः प्रभो बलस्य नेताऽप्यबलो भवेदिति ।। 20 ।।	4-10-20a 4-10-20b
स्वकर्मतुष्टाश्च वयं नराधिप प्रशाधि मां सूदपदे यदीच्छसि। ये सन्ति मल्ला बलवीर्यसंमतास्तानेव योत्स्यामि तवाभिहर्पयन् ।। 21 ।।	4-10-21a 4-10-21b
वैशंपायन उवाच।	4-10-22x
तमेवमुक्ते वचने नराधिपः प्रत्यब्रवीन्मत्स्यपतिः प्रहृष्टवत्। सोहं न मन्ये तव कर्म तत्समं समुद्रनेमिं पृथिवीं त्वमर्हसि ।। 22 ।।	4-10-22a 4-10-22b
त्रिलोकपालो हि यथा विराजसे तथाऽद्य मे विष्णुरिवातिरोचसे। यथा तु कामस्तव तत्तथा कृतं महानसे मे भव मे पुरस्कृतः । नराश्च मे तत्र मया सदाऽर्चिता भवाद्य तेषामधिपो मया कृतः ।। 23 ।।	4-10-23a 4-10-23b 4-10-23c
तथा स भीमो विहितो महानसे विराटराजस्य बभूव वै प्रियः। उवास राजन्न च तं पृथग्जनो बुबोध तस्यानुचरश्च कश्चन ।। 24 ।।	4-10-24a 4-10-24b
।। इति श्रीमन्महाभारते विराटपर्वणि पाण्डवप्रवेशपर्वणि दशमोऽध्यायः ।। 10 ।।

विराटपर्व-009

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

विराटपर्व-011