महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-088
| ← उद्योगपर्व-087 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-088 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-089 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
दुर्योधनेन श्रीकृष्णस्य विदुरोदीरितभेदागोचरताङ्गीकरणम् ।। 1 ।।
तथा हेतूपन्यासपूर्वकं कृष्णस्योपायनदाननिषेधनम् ।। 2 ।।
भीष्मेण कृष्णस्य दुरवज्ञेयत्वकथनपूर्वकं तदुक्तस्य कर्तव्यत्वकथनम् ।। 3 ।।
दुर्योधनेन स्वस्य कृष्णबन्धनाध्यवसायकथने धृतराष्ट्रेण तद्गर्हणम् ।। 4 ।।
भीष्मेण दुर्योधनोपालम्भपूर्वकं सभातो निर्गमनम् ।। 5 ।।
दुर्योधन उवाच। | 5-88-1x |
यदाह विदुरः कृष्णे सर्वं तत्सत्यमच्युते। | 5-88-1a 5-88-1b |
यत्तत्सत्कारसंयुक्तं देयं वसु जनार्दने । | 5-88-2a 5-88-2b |
देशः कालस्तथाऽयुक्तो न हि नार्हति केशवः । | 5-88-3a 5-88-3b |
अवमानश्च यत्र स्यात्क्षत्रियस्य विशांपते। | 5-88-4a 5-88-4b |
स हि पूज्यतमो लोके कृष्णः पृथुललोचनः । | 5-88-5a 5-88-5b |
न तु तस्मै प्रदेयं स्यात्तथा कार्यगतिः प्रभो । | 5-88-6a 5-88-6b |
वैशंपायन उवाच। | 5-88-7x |
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा भीष्मः कुरुपितामहः। | 5-88-7a 5-88-7b |
सत्कृतोऽसत्कृतो वाऽपि न क्रुध्येत जनार्दनः । | 5-88-8a 5-88-8b 5-88-8c |
यत्तु कार्यं महाबाहो मनसा कार्यतां गतम् । | 5-88-9a 5-88-9b |
स यद्ब्रूयान्महाबाहुस्तत्कार्यमविशङ्कया । | 5-88-10a 5-88-10b |
धर्म्यमर्थ्यं च धर्मात्मा ध्रुवं वक्ता जनार्दनः। | 5-88-11a 5-88-11b |
दुर्योधन उवाच। | 5-88-12x |
न पर्याप्तोस्मि यद्राजञ्श्रियं निष्केवलामहम् । | 5-88-12a 5-88-12b |
इदं तु सुमहत्कार्यं श्रुणु मे यत्समर्थितम् । | 5-88-13a 5-88-13b |
तस्मिन्बद्धे भविष्यन्ति वृष्णयः पृथिवी तथा। | 5-88-14a 5-88-14b |
अत्रोपायान्यथा सम्यङ्न बुद्ध्येत जनार्दनः । | 5-88-15a 5-88-15b |
वैशंपायन उवाच। | 5-88-16x |
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा घोरं कृष्णेऽभिसंहितम्। | 5-88-16a 5-88-16b |
ततो दुर्योधनमिदं धृतराष्ट्रोऽब्रवीद्वचः । | 5-88-17a 5-88-17b |
दूतश्च हि हृषीकेशः संबन्धी च प्रियश्च नः। | 5-88-18a 5-88-18b |
भीष्म उवाच। | 5-88-19x |
परीतस्तव पुत्रोऽयं धृतराष्ट्र सुमन्दधीः । | 5-88-19a 5-88-19b |
इममुत्पथि वर्तन्तं पापं पापानुबन्धिनम्। | 5-88-20a 5-88-20b |
कृष्णमक्लिष्टकर्माणमासाद्यायं सुदुर्मतिः । | 5-88-21a 5-88-21b |
पापस्यास्य नृशंसस्य त्यक्तधर्मस्य दुर्मतेः । | 5-88-22a 5-88-22b |
इत्युक्त्वा भरतश्रेष्ठो वृद्धः परममन्युमान् । | 5-88-23a 5-88-23b |
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि |
5-88-1 असंहार्यः हर्तुमशक्यः ।। 5-88-3 देश इति। यद्यपि केशवोऽर्चामर्हत्येव तथापि अर्चायां देशः कालश्चायुक्त इत्यर्थः । तदेबाह मंस्यतीति ।। 5-88-6 कार्यगतिः कर्तव्यरीतिः । अविग्रहात् आतिथ्यमात्रेण ।। 5-88-8 नालं न पर्याप्तोऽसि ।। 5-88-10 तीर्थेन अवतरणवर्त्मना । संशाम्य शान्तो भवः ।। 5-88-12 नोपाश्रीयमित्यन्वयः। निष्केवलां कृत्स्नाम् ।।
| उद्योगपर्व-087 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-089 |