महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-105
| ← उद्योगपर्व-104 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-105 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-106 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
सुमुखाय आयुर्दानश्रवणकुपितेन गरुडेन इन्द्रोपेन्द्रावभ्येत्य दर्पेक्तिः ।। 1 ।।
उपेन्द्रेण तार्क्ष्यदर्पविमोक्षणाय तदंसे स्वदक्षबाहुविक्षेपे तद्वहनाक्षमेण तेन तत्क्षमापनम् ।। 2 ।।
कण्वेन सुयोधनंप्रति गरुडनिदर्शनप्रदर्शनपूर्वकं गर्वपरिहारेण पाण्डवैः सह शमविधानम् ।। 3 ।।
दुर्योधनेन ऊरुताजनपूर्वकं कण्वोपहासे तेन तं प्रति तव ऊरावेव मृत्युर्भविष्यतीति शापदानम् ।। 4 ।।
कण्व उवाच। | 5-105-1x |
गरुडस्तत्र शुश्राव यथावृत्तं महाबलः । | 5-105-1a 5-105-1b |
पक्षवातेन महता रुद्ध्वा त्रिभुवनं खगः। | 5-105-2a 5-105-2b |
गरुड उवाच। | 5-105-3x |
भगवन्किमवज्ञानाद्वृत्तिः प्रतिहता मम। | 5-105-3a 5-105-3b |
निसर्गात्सर्वभूतानां सर्वभूतेश्वरेण मे। | 5-105-4a 5-105-4b |
वृतश्चैष महानागः स्थापितः समयश्च मे। | 5-105-5a 5-105-5b |
एतस्मिंस्तु तथाभूते नान्यं हिंसितुमुत्सहे । | 5-105-6a 5-105-6b |
सोऽहं प्राणान्विमोक्ष्यामि तथा परिजनो मम। | 5-105-7a 5-105-7b |
`कण्व उवाच। | 5-105-8x |
श्रुत्वा सुपर्णवचनं सुमुखो दुर्मुखस्तदा। | 5-105-8a 5-105-8b 5-105-8c |
इन्द्र उवाच। | 5-105-9x |
न मत्कृतं वैनतेय न मां क्रोद्धुं त्वमर्हसि। | 5-105-9a 5-105-9b 5-105-9c |
एतच्चैवाहमर्हामि भूयश्च बलवृत्रहन्। | 5-105-10a 5-105-10b |
त्वयि तिष्ठति देवेश न विष्णुः कारणं मम। | 5-105-11a 5-105-11b |
ममापि दक्षस्य सुता जननी कश्यपः पिता। | 5-105-12a 5-105-12b |
असह्यं सर्वभूतानां ममापि विपुलं बलम्। | 5-105-13a 5-105-13b |
श्रुतश्रीः श्रुतसेनश्च विवस्वान्रोचनामुखः । | 5-105-14a 5-105-14b |
यत्तु ध्वजस्थानगतो यत्नात्परिचराम्यहम्। | 5-105-15a 5-105-15b |
कोऽन्यो भारसहो ह्यस्ति कोऽन्योस्ति बलवत्तरः । | 5-105-16a 5-105-16b |
अवज्ञाय तु यत्तेऽहं भोजनाद्व्यपरोपितः । | 5-105-17a 5-105-17b |
अदित्यां य इमे जाता बलविक्रमशालिनः । | 5-105-18a 5-105-18b |
सोऽहं पक्षैकदेशेन वहामि त्वां गतक्लमः । | 5-105-19a 5-105-19b |
कण्व उवाच। | 5-105-20x |
स तस्य वचनं श्रुत्वा खगस्योदर्कदारुणम्। | 5-105-20a 5-105-20b |
गरुत्मन्मन्यसेत्मानं बलवन्तं सुदुर्बलम् । | 5-105-21a 5-105-21b |
त्रैलोक्यमपि मे कृत्स्नमशक्तं देहधारणे। | 5-105-22a 5-105-22b |
`न त्वं वहसि मां दोर्भ्यां मोघं तव विकत्थनम् ।' | 5-105-23a 5-105-23b 5-105-23c |
इत्युक्त्वा भगवांस्तस्य स्कन्धे बाहुं समासजत् । | 5-105-24a 5-105-24b 5-105-24c |
यावान्हि भारः कृत्स्नायाः पृथिव्याः पर्वतैः सह । | 5-105-25a 5-105-25b |
न त्वेनं पीडयामास बलेन बलवत्तरः। | 5-105-26a 5-105-26b |
व्यात्तास्यः स्रस्तकायश्च विचेता विह्वलः खगः । | 5-105-27a 5-105-27b |
स विष्णुं शिरसा पक्षी प्रणम्य विनतासुतः। | 5-105-28a 5-105-28b |
भगवँल्लोकसारस्य सदृशेन वपुष्मता। | 5-105-29a 5-105-29b |
क्षन्तुमर्हसि मे देव विह्वलस्याल्पचेतसः। | 5-105-30a 5-105-30b |
न हि ज्ञातं बलं देव मया ते परम विभो। | 5-105-31a 5-105-31b |
कण्व उवाच। | 5-105-32x |
ततश्चक्रे स भगवान्प्रसादं वै गरुत्मतः। | 5-105-32a 5-105-32b |
पादाङ्गुष्ठेन चिक्षेप सुमुखं गरुडोरसि। | 5-105-33a 5-105-33b |
एवं विष्णुबलाक्रान्तो गर्वनाशमुपागतः। | 5-105-34a 5-105-34b |
कण्व उवाच। | 5-105-35x |
तथा त्वमपि गान्धारे यावत्पाण्डुसुतान्रणे। | 5-105-35a 5-105-35b |
भीमः प्रहरतां श्रेष्ठो वायुपुत्रो महाबलः । | 5-105-36a 5-105-36b |
विष्णुर्वायुश्च शक्रश्च धर्मस्तौ चाश्विनावुभौ । | 5-105-37a 5-105-37b |
तदलं ते विरोधेन शमं गच्छ नृपात्मज । | 5-105-38a 5-105-38b |
प्रत्यक्षदर्शी सर्वस्य नारदोऽयं महातपाः । | 5-105-39a 5-105-39b |
वैशंपायन उवाच। | 5-105-40x |
दुर्योधनस्तु तच्छ्रुत्वा निश्वसन्भृकुटीमुखः। | 5-105-40a 5-105-40b |
कदर्थीकृत्य तद्वाक्यमृषेः कण्वस्य दुर्मतिः । | 5-105-41a 5-105-41b |
यथैवेश्वरसृष्टोऽस्मि यद्भावि या च मे गतिः। | 5-105-42a 5-105-42b |
` ततः कण्वोऽब्रवीत्क्रुद्धो दुर्योधनमपण्डितम् । | 5-105-43a 5-105-43b |
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि |
| उद्योगपर्व-104 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-106 |