महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-106
| ← उद्योगपर्व-105 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-106 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-107 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
निर्बन्धस्यानर्थहेतुतायां निदर्शनप्रदर्शनाय दुर्योधनंप्रति नारदेन गालवोपाख्यानकथनारम्भः ।। 1 ।।
विश्वामित्रेण गुरुदक्षिणानिषेधनेऽपि निर्बन्धकारिणं गालवंप्रति एकतश्श्यामकर्णश्वेताश्वशताष्टकानयननियोगः ।। 2 ।।
जनमेजय उवाच। | 5-106-1x |
अनर्थे जातिनिर्बन्धं परार्थे लोभमोहितम्। | 5-106-1a 5-106-1b |
ज्ञातीनां दुःखकर्तारं बन्धूनां शोकवर्धनम् । | 5-106-2a 5-106-2b |
कथं नैनं विमार्गस्थं वारयन्तीह बान्धवाः। | 5-106-3a 5-106-3b |
वैशंपायन उवाच। | 5-106-4x |
उक्तं भगवता वाक्यमुक्तं भीष्मेण यत्क्षमम्। | 5-106-4a 5-106-4b |
नारद उवाच। | 5-106-5x |
दुर्लभो वै सुहृच्छ्रोता दुर्लभश्च हितः सुहृत्। | 5-106-5a 5-106-5b |
श्रोतव्यमपि पश्यापि सुहृदां कुरुनन्दन। | 5-106-6a 5-106-6b |
अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् । | 5-106-7a 5-106-7b |
विश्वामित्रं तपस्यन्तं धर्मो जिज्ञासया पुरा । | 5-106-8a 5-106-8b |
सप्तर्षीणामन्यतमं वेषमास्थाय भारत। | 5-106-9a 5-106-9b |
विश्वामित्रोऽथ संभ्रान्तः श्रपयामास वै चरुम् । | 5-106-10a 5-106-10b |
अन्नं तेन यदा भुक्तमन्यैर्दत्तं तपस्विभिः । | 5-106-11a 5-106-11b |
भुक्तं मे तिष्ठ तावत्त्वमित्युक्त्वा भगवान्ययौ । | 5-106-12a 5-106-12b |
भक्तं प्रगृह्य मूर्ध्ना वै बाहुभ्यां संशितव्रतः । | 5-106-13a 5-106-13b |
तस्य शुश्रूषणे यत्नमकरोद्गालवो मुनिः । | 5-106-14a 5-106-14b |
अथ वर्षशते पूर्णे धर्मः पुनरुपागमत्। | 5-106-15a 5-106-15b |
स दृष्ट्वा शिरसा भक्तं ध्रियमाणं महर्षिणा । | 5-106-16a 5-106-16b |
प्रतिगृह्य ततो धर्मस्तथैवोष्णं तथा नवम् । | 5-106-17a 5-106-17b |
क्षत्रभावादपगतो ब्राह्मणत्वमुपागतः। | 5-106-18a 5-106-18b |
विश्वामित्रस्तु शिष्यस्य गालवस्य तपस्विनः । | 5-106-19a 5-106-19b |
अनुज्ञातो मया वत्स यथेष्टं गच्छ गवालव। | 5-106-20a 5-106-20b |
प्रीतो मधुरया वाचा विश्वामित्रं महाद्युतिम् । | 5-106-21a 5-106-21b |
दक्षिणाभिरुपेतं हि कर्म सिद्ध्यति मानद। | 5-106-22a 5-106-22b |
स्वर्गे क्रतुफलं तद्धि दक्षिणा शान्तिरुच्यते। | 5-106-23a 5-106-23b |
स जानानस्तु भगवान्खिन्नं शुश्रूषणेन वै। | 5-106-24a 5-106-24b |
असकृद्गच्छगच्छेति विश्वामित्रेण भाषितः । | 5-106-25a 5-106-25b |
निर्बन्धतस्तु बहुशो गालवस्य तपस्विनः। | 5-106-26a 5-106-26b |
एकतःश्यामकर्णानां हयानां चन्द्रवर्चसाम्। | 5-106-27a 5-106-27b |
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि |
5-106-1 परार्थे परस्वनिमित्तम् ।। 5-106-5 सुहृत् प्रत्युपकारमनपेक्ष्य उपकर्ता ।। 5-106-6 श्रोतव्यं श्रोतुं युक्तम्। निर्बन्धः सत्यपि बलवद्बाधके तत्रैवाग्रहः ।। 5-106-10 न प्रत्यपालयत् अन्नसिद्धिपर्यन्तं न प्रतीक्षितवान् ।। 5-106-11 तेन वसिष्ठेन । उपागमत् वसिष्ठसमीपम् ।। 5-106-13 मूध्नी बाहुभ्यां च परिगृह्य। अभ्याशे समीपे आश्रमस्य ।। 5-106-14 गौरवात् गुरुत्वात्। बहुमानात् लोकपूज्यत्वात्। हार्देन प्रीत्या ।। 5-106-19 शुश्रूषया सेवया। भक्त्या आराध्यत्वज्ञानेन ।। 5-106-21 गुरुकर्मणि ब्रह्मचर्यव्रतसमाप्तौ सत्याम् ।। 5-106-22 अपवर्गेण फलप्राप्त्या ।। 5-106-23 क्रतुफलं दक्षिणाप्रद एव प्राप्नोति । शान्तिः सर्वोपद्रवहारिणी ।। 5-106-27 श्यामो हरितः । एकतः बहिःप्रदेशे एव श्यामाः कर्णा येषां एकतःश्यामकर्णानाम् ।।
| उद्योगपर्व-105 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-107 |