महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-130
| ← उद्योगपर्व-129 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-130 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-131 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
मातृवाक्यमनादृत्य निर्गतेन दुर्योधनेन कर्णादिभिः सहालोच्य कृष्णबन्धननिर्धारणम् ।। 1 ।।
इङ्गितज्ञेन सात्यकिना कृष्णादिषु तन्नवेदनम् ।। 2 ।।
धृतराष्ट्रेण पुनर्दुर्योधनमानाय्य कृष्णस्य दुर्ग्रहत्वनिरूपणम् ।। 3 ।।
विदुरेण संगृह्य कृष्ण चरित्रनिरूपणपूर्वकं दुर्योधनगर्हणम् ।। 4 ।।
वैशंपायन उवाच। | 5-130-1x |
तत्तु वाक्यमनादृत्य सोऽर्थवन्मातृभाषितम् । | 5-130-1a 5-130-1b |
ततः सभाया निर्गम्य मन्त्रयामास कौरवः। | 5-130-2a 5-130-2b |
` दुर्योधनं धार्तराष्ट्रं कर्णं दुःशासनोऽब्रवीति । | 5-130-3a 5-130-3b 5-130-3c |
वैकर्तनं त्वां च मां च त्रीनेतान्भरतर्षभ । | 5-130-4a 5-130-4b |
दुःशासनस्य तद्वाक्यं निशम्य भरतर्षभ । | 5-130-5a 5-130-5b |
एकान्तमुपसृत्येह मन्त्रं पुनरमन्त्रयत् । | 5-130-6a 5-130-6b |
दुर्योधनस्य कर्णस्य शकुनेः सौबलस्य च। | 5-130-7a 5-130-7b |
पुराऽयमस्मान्गृह्णाति क्षिप्रकारी जनार्दनः । | 5-130-8a 5-130-8b |
वयमेव हृषीकेशं निगृह्णीम बलादिव। | 5-130-9a 5-130-9b |
श्रुत्वा गृहीतं वार्ष्णेयं पाण्डवा हतचेतसः । | 5-130-10a 5-130-10b |
अयं ह्येषां महाबाहुः सर्वेषां शर्म वर्म च । | 5-130-11a 5-130-11b 5-130-11c |
तस्माद्वयमिहैवैकं केशवं क्षिप्रकारिणम् । | 5-130-12a 5-130-12b |
वैशंपायन उवाच। | 5-130-13x |
तेषां पापमभिप्रायं पापानां दुष्टचेतसाम्। | 5-130-13a 5-130-13b |
तदर्थमभिनिष्क्रम्य हार्दिक्येन सहास्थितः । | 5-130-14a 5-130-14b |
व्यूढानीकः सभाद्वारमुपतिष्ठस्व दंशितः । | 5-130-15a 5-130-15b |
स प्रविश्य सभां वीरः सिंहो गिरिगुहामिव । | 5-130-16a 5-130-16b |
धृतराष्ट्रं ततश्चैव विदुरं चान्वभाषत । | 5-130-17a 5-130-17b |
धर्मादर्थाच्च कामाच्च कर्म साधुविगर्हितम् । | 5-130-18a 5-130-18b |
पुरा विकुर्वते मूढाः पापात्मानः समागताः । | 5-130-19a 5-130-19b |
इमं हि पुण्डरीकाक्षं जिघृक्षन्त्यल्पचेतसः। | 5-130-20a 5-130-20b |
सात्यकेस्तद्वचः श्रुत्वा विदुरो दीर्घदर्शिवान् । | 5-130-21a 5-130-21b |
राजन्परीतकालास्ते पुत्राः सर्वे परन्तप । | 5-130-22a 5-130-22b |
इमं हि पुण्डरीकाक्षमभिभूय प्रसह्य च । | 5-130-23a 5-130-23b |
इमं पुरुषशार्दूलमप्रधृष्यं दुरसदम् । | 5-130-24a 5-130-24b |
अयमिच्छन्हि तान्सर्वान्युध्यमानाञ्जनार्दनः । | 5-130-25a 5-130-25b |
न त्वयं निन्दितं कर्म कुर्यात्पापं कथंचन । | 5-130-26a 5-130-26b |
` यथा वाराणसी दग्धा साश्वा सरथकुञ्जरा । | 5-130-27a 5-130-27b |
तथा नागपुरं दग्ध्वा शङ्खचक्रगदाधरः । | 5-130-28a 5-130-28b |
पारिजातहरं ह्येनमेकं यदुसुखावहम्। | 5-130-29a 5-130-29b |
प्राप्य निर्मोचने पाशान्षट्सहस्रांस्तरस्विनः । | 5-130-30a 5-130-30b |
द्वारमासाद्य सौभस्य विधूय गदया गिरिम्। | 5-130-31a 5-130-31b |
शेषवत्त्वात्कुरूणां तु धर्मापेक्षी तथाऽच्युतः । | 5-130-32a 5-130-32b |
एते हि यदि गोविन्दमिच्छन्ति सह राजभिः । | 5-130-33a 5-130-33b |
यथा वायोस्तृणाग्रणि वशं यान्ति बलीयसः। | 5-130-34a 5-130-34b |
वैशंपायन उवाच।' | 5-130-35x |
विदुरेणैवमुक्ते तु केशवो वाक्यमब्रवीत् । | 5-130-35a 5-130-35b |
राजन्नेते यदि क्रुद्धा मां निगृह्णीयुरोजसा । | 5-130-36a 5-130-36b |
एतान्हि सर्वान्संरब्धान्नियन्तुमहमुत्सहे । | 5-130-37a 5-130-37b |
पाण्डवार्थे हि लुभ्यन्तः स्वार्थान्हास्यन्ति ते सुताः । | 5-130-38a 5-130-38b |
अद्यैव ह्यहमेनांश्च ये चैनाननु भारत । | 5-130-39a 5-130-39b |
` एष मे निश्चयो राजन्यद्येषोऽस्य विनिश्चयः । | 5-130-40a 5-130-40b |
अनायासेन पार्थानां पर्वतां च शिवं महत्। | 5-130-41a 5-130-41b |
इदं तु न प्रवर्तेयं निन्दितं कर्म भारत । | 5-130-42a 5-130-42b |
एष दुर्योधनो राजन्यथेच्छति तथाऽस्तु तत्। | 5-130-43a 5-130-43b |
एतच्छ्रुत्वा तु विदुरं धृतराष्ट्रोऽभ्यभाषत । | 5-130-44a 5-130-44b |
सहमित्रं सहामात्यं ससोदर्यं सहानुगम्। | 5-130-45a 5-130-45b |
ततो दुर्योधनं क्षत्ता पुनः प्रावेशयत्मभाम् । | 5-130-46a 5-130-46b |
अथ दुरोयधनं राजा धृतराष्ट्रोऽभ्यभाषत । | 5-130-47a 5-130-47b |
नृशंस पापभूयिष्ठ क्षुद्रकर्मसहायवान्। | 5-130-48a 5-130-48b |
अशक्यमयशस्यं च सद्भिश्चापि विगर्हितम् । | 5-130-49a 5-130-49b |
त्वमिमं पुण्डरीकाक्षमप्रधृष्यं दुरासदम् । | 5-130-50a 5-130-50b |
यो न शक्यो बलात्कर्तुं देवैरपि सवासवैः । | 5-130-51a 5-130-51b |
देवैर्मनुष्यैर्गन्धर्वैरसुरैरुरगैश्च यः। | 5-130-52a 5-130-52b |
दुर्ग्राह्यः पाणिना वायुर्दुस्पर्शः पाणिना शशी । | 5-130-53a 5-130-53b |
इत्युक्ते धृतराष्ट्रेण क्षत्ताऽपि विदुरोऽब्रवीत्। | 5-130-54a 5-130-54b |
दुर्योधन निबोधेदं वचनं मम सांप्रतम्। | 5-130-55a 5-130-55b 5-130-55c |
ग्रहीतुकामो विक्रम्य सर्वयत्नेन माधवम् । | 5-130-56a 5-130-56b |
प्राग्ज्योतिषगतं शौरिं नरकः सह दानवैः । | 5-130-57a 5-130-57b |
अनेकयुगवर्षायुर्निहत्य नरकं मृधे । | 5-130-58a 5-130-58b |
निर्मोचने षट्सहस्राः पाशैर्बद्ध्वा महासुराः । | 5-130-59a 5-130-59b |
अनेन हि हता बाल्ये पूतना शिशुना तदा। | 5-130-60a 5-130-60b |
अरिष्टो धेनुकश्चैव चाणूरश्च महाबलः। | 5-130-61a 5-130-61b |
जरासन्धश्च वक्रश्च शिशुपालश्च वीर्यवान् । | 5-130-62a 5-130-62b |
वरुणो निर्जितो राजा पावकश्चामितौजसा । | 5-130-63a 5-130-63b |
एकार्णवे च स्वपता निहतौ मधुकैटभौ । | 5-130-64a 5-130-64b |
अयं कर्ता न क्रियते कारणं चापि पौरुषे । | 5-130-65a 5-130-65b |
तं न बुध्यसि गोविन्द घोरविक्रममच्युतम्। | 5-130-66a 5-130-66b |
प्रधर्षयन्महाबाहुं कृष्णमक्लिष्टकारिणम्। | 5-130-67a 5-130-67b |
।। इति श्रीमन्महाभारते |
5-130-9 वैरोचनिं बलिम् ।। 5-130-18 कर्म दूतनिग्रहाख्यम् ।। 5-130-38 पाण्डवार्थे पाण्डवधने ।। 5-130-42 इदं तु कर्म कर्तुमिति शेषः ।। 5-130-49 निर्मोचने नगरविशेषे ।।
| उद्योगपर्व-129 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-131 |