महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-129
| ← उद्योगपर्व-128 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-129 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-130 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
विदुरेण धृतराष्ट्राज्ञया गान्धार्याः सभां प्रत्यानयनम् ।। 1 ।।
गान्धार्या दुर्योधनं पुनः सभामानाय्य तंप्रति नीतिकथ नपूर्वकं पाण्डवैः सह शमविधानम् ।। 2 ।।
वैशंपायन उवाच। | 5-129-1x |
कृष्णस्य तु वचः श्रुत्वा धृतराष्ट्रो जनेश्वरः। | 5-129-1a 5-129-1b |
गच्छ तात महाप्राज्ञ गान्धारीं दीर्घदर्शिनीम् । | 5-129-2a 5-129-2b |
यदि सा न दुरात्मानं शमयेद्दुष्टचेतसम्। | 5-129-3a 5-129-3b |
दुर्बुद्धेर्दुःसहायस्य शमार्थं ब्रुवती वचः ।। | 5-129-4a 5-129-4b |
शमयेच्चिररात्राय योगक्षेमवदव्ययम् । | 5-129-5a 5-129-5b |
आनयामास गान्धारीं धृतराष्ट्रस्य शासनात् ।। | 5-129-6a |
धृतराष्ट्र उवाच। | 5-129-7x |
एष गान्धारि पुत्रस्ते दुरात्मा शासनातिगः । | 5-129-7a 5-129-7b |
अशिष्टवदमर्यादः पापैः सह दुरात्मवान्। | 5-129-8a 5-129-8b |
वैशंपायन उवाच। | 5-129-9x |
सा भर्तृवचनं श्रुत्वा राजपुत्री यशस्विनी । | 5-129-9a 5-129-9b |
आनायय सुतं क्षिप्रं राज्यकामुकमातुरम् । | 5-129-10a 5-129-10b 5-129-10c |
त्वं ह्येवात्र भृशं गर्ह्यो धृतराष्ट्र सुतप्रियः । | 5-129-11a 5-129-11b |
स एष काममन्युभ्यां प्रलब्धो लोभमास्थितः । | 5-129-12a 5-129-12b |
राष्ट्रप्रदाने मूढस्य बालिशस्य दुरात्मनः । | 5-129-13a 5-129-13b |
कथं हि स्वजने भेदमुपेक्षेत महीपतिः। | 5-129-14a 5-129-14b |
या हि शक्या महाराज साम्ना भेदेन वा पुनः । | 5-129-15a 5-129-15b |
वैशंपायन उवाच। | 5-129-16x |
शासनाद्धृतराष्ट्रस्य दुर्योधनममर्षणम्। | 5-129-16a 5-129-16b |
स मातुर्वचनाकाङ्क्षी प्रविवेश पुनः सभाम् । | 5-129-17a 5-129-17b |
तं प्रविष्टमभिप्रेक्ष्य पुत्रमुत्पथमास्थितम् । | 5-129-18a 5-129-18b |
दुर्योधन निबोधेदं वचनं मम पुत्रक । | 5-129-19a 5-129-19b |
दुर्योधन यदाह त्वां पिता भरतसत्तम । | 5-129-20a 5-129-20b |
भीष्मस्य तु पितुश्चैव मम चापचितिः कृता । | 5-129-21a 5-129-21b |
न हि राज्यं महाप्राज्ञ स्वेन कामेन शक्यते । | 5-129-22a 5-129-22b |
न ह्यवश्येन्द्रियो राज्यमश्रीयाद्दीर्घमन्तरम्। | 5-129-23a 5-129-23b |
कामक्रोधौ हि पुरुषमर्थेभ्यो व्यपकर्षतः । | 5-129-24a 5-129-24b |
लोकेश्वर प्रभुत्वंहि महदेतद्दुरात्मभिः । | 5-129-25a 5-129-25b |
इन्द्रियाणि महत्प्रेप्सुर्नियच्छेदर्थधर्मयोः । | 5-129-26a 5-129-26b |
अविधेयानि हीमानि व्यापादयितुमप्यलम् । | 5-129-27a 5-129-27b |
अविजित्य य आत्मानममात्यान्विजिगीषते। | 5-129-28a 5-129-28b |
आत्मानमेव प्रथमं द्वेष्यरूपेण योजयेत् । | 5-129-29a 5-129-29b |
वश्येन्द्रियं जितामात्यं धृतदण्डं विकारिषु । | 5-129-30a 5-129-30b |
क्षुद्राक्षेणेव जालेन झषावपिहितावुभौ । | 5-129-31a 5-129-31b |
याभ्यां हि देवाः स्वर्यातुः स्वर्गस्य पिदधुर्मुखम् । | 5-129-32a 5-129-32b |
कामं क्रोधं च लोभं च दम्भं दर्पं च भूमिपः । | 5-129-33a 5-129-33b |
सततं निग्रहे युक्त इन्द्रियाणां भवेन्नृपः । | 5-129-34a 5-129-34b |
कामाभिभूतः क्रोधाद्वा यो मिथ्या प्रतिपद्यते। | 5-129-35a 5-129-35b |
एकीभूतैर्महाप्राज्ञैः शूरैररिनिबर्हणैः । | 5-129-36a 5-129-36b |
यथा भीष्मः शान्तनवो द्रोणश्चापि महारथः। | 5-129-37a 5-129-37b |
प्रपद्यष्व महाबाहुं कृष्णमक्लिष्टकारिणम्। | 5-129-38a 5-129-38b |
सुहृदामर्थकामानां यो न तिष्ठति शासने। | 5-129-39a 5-129-39b |
न युद्धे तात कल्याणं न धर्मार्थौ कुतः सुखम्। | 5-129-40a 5-129-40b |
भीष्मेण हि महाप्राज्ञ पित्र ते बाह्लिकेन च। | 5-129-41a 5-129-41b |
तस्थ चैतत्प्रदानस्य फलमद्यानुपश्यसि । | 5-129-42a 5-129-42b |
प्रयच्छ पाण्डुपुत्राणां यथोचितमरिन्दम । | 5-129-43a 5-129-43b |
अलमर्धं पृथिव्यास्ते महामात्यस्य जीवितुम् । | 5-129-44a 5-129-44b |
श्रीमद्भिरात्मवद्भिस्तैर्बुद्धिमद्भिर्जितेन्द्रियैः । | 5-129-45a 5-129-45b |
निगृह्य सुहृदां मन्युं शाधि राज्यं यथोचितम्। | 5-129-46a 5-129-46b |
अलमङ्ग निकारोऽयं त्रयोदशसमाः कृतः । | 5-129-47a 5-129-47b |
न चैष शक्तः पार्थानां यस्त्वदर्थमभीप्सति । | 5-129-48a 5-129-48b |
भीष्मे द्रोणे कृपे कर्णे भीमसेने धनञ्जये। | 5-129-49a 5-129-49b |
अमर्षवशमापन्नो मा कुरूंस्तात जीघनः । | 5-129-50a 5-129-50b |
यच्च त्वं मन्यसे मूढ भीष्मद्रोणकृपादयः। | 5-129-51a 5-129-51b |
समं हि राज्यं प्रीतिश्च स्थानं हि विदितात्मनाम् । | 5-129-52a 5-129-52b |
राजपिण्डभयादेते यदि हास्यन्ति जीवितम् । | 5-129-53a 5-129-53b |
न लोभादर्थसंपत्तिर्नराणामिह दृश्यते । | 5-129-54a 5-129-54b |
।। इति श्रीमन्महाभारते |
सम्पाद्यताम्
5-129-19 आयत्यां परिणामे ।। 5-129-21 अपचितिः पूजा ।। 5-129-23 दीर्घमन्तरं चेरकालम् ।। 5-129-29 महद्राज्यं । महद्राज्यविशालयोरिति विश्वः ।। 5-129-31 क्षुद्राक्षेण सूक्ष्मच्छिद्रेण ।। 5-129-32 याभ्यां पिदधुः तौ कामक्रोधावित्यध्याहारेण योजना ।। 5-129-33 अभिजायते शास्ति ।। 5-129-47 निकारः अपकारः ।।
| उद्योगपर्व-128 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-130 |