मालविकाग्निमित्रम्/तृतीयोऽङ्कः

by कालिदासः

← द्वितीयोऽङ्कः

मालविकाग्निमित्रम् तृतीयोऽङ्कः कालिदासः

चतुर्थोऽङ्कः →

।तत: प्रविशति परिव्राजिकाया: परिचारिका ।

परिचारिका । आणत्तम्हि भअवदीए । जहा समाधिमदिए

देवस्स सभाअणथ्थं बीजपूरअं गेण्हिअ आ अछ्छेत्ति ।

ता जाव प्पमदवणपालिअं महुअरिअं अण्णेस्सामि ।

परिक्रम्यावलोक्य च । एसा तवणीआसोअं ओलोअन्ति महुअरिआ चिठ्ठइ । जाव णं संभावेमि ।

। ततः प्रविशत्युद्यानपालिका ।

प्रथमा । उपसृत्य। 2महुअरिए अवि सुहो देउज्जाणव्वणव्वावारो ।

द्वितीया । 3अम्हो समाहिमदिआ । सहि साअदं दे ।

10

समाधिमतिका । 4हला भअवदि आणवेदि । अरित्तपाणिणा

अम्हारिसजणेण अथ्थपइ दख्खिदव्वो । ता बीजपूरएण

सुस्सूसिदुं इछ्छामित्ति ।

---

१. आज्ञप्तास्ति भगवत्या । यथा समाधिमतिके देवस्य सभाजनार्थं बीजपूरकं गृहीत्वागच्छेति । तत्तावत्प्रमदवनपालिकां मधुकरिकामन्वेष्यामि । एषा तपनीयाशोकमालोकयन्ती मधुकरिका तिष्ठति । तावदिमां संभावयामि ।

२. मधुकरिके अपि सुखस्त उद्यानवनव्यापारः ।

३. अहो समाधिमतिका । सखि स्वागतं ते ।

४ हला भगवत्याज्ञापयति । अरिक्तपाणिनास्मादृशजनेनार्थपतिर्द्रष्टव्यः । तद्बीजपूरकेण ::शुश्रूषितुमिच्छमीति ।

---

2.B अणत्तंम्हि, A C D E वणत्तम्हि- F om.'जहा समाधिमदिए' 4. महुआरिआ A B C D E अण्णे- सामि 5. A मधुवरिआ; B महुआरिआ 6.A चिट्ठई B संभवेमि 8.F सुविहिदो(=सुविहित:) for"सुहो."

-B व्वणवाव्वारो - F om ०व्वण० 9.F समाहुदिआ(समाभृतिका) here and everywhere else throughout the work. 10. A वाणव्वेदि 11.B वम्मोरिस०- B अथ्थपई- E दख्खि०

मधुकरिका । णं^[१] संणिहिदं बीजपूरअं । कहेहि दुवेणं

संगीदओवदेसणिमित्तं अण्णोण्णसंघरिसिदाणं णट्ठाअ-

रिआणं उवदेसं देख्खिअ कदरो भअवदीए पसंसिदोत्ति ।

समाधि० । दु^[२]वेवि किल आअमिणा पओअणिउणा अ ।

किं दु सिस्सागुणविसेसेण गणदासो उण्णमिदोवदेसो । 5

मधु° ।अ^[३]ह मालविआगअं कोलीणं किंति सुणीअदि ।

समाधि० ।ब^[४]लियं खु साहिलासो तस्सिं भट्टा । केवलं देवीए

धारिणीए चित्तं रख्खिदुं अहिलासदंसणे पहुत्तणं ण दंसेदि ।

---

1. B C मधुकारिका. 2 A संपरिसिन्दाणं 3. F णट्टाचारिआणं—D Eदेख्खिय.- A वसंसिदोत्ति 4. F पओग. 5. F गणदासे उण्णमिदो सवदेसो. 6 A B C D E किंपि.- for “किंति” A B C D E read thus:- "मधु० । अह मालविभागअं कोलीणं

किंपि सुणीअदि । मालविआए किल साहिलासो भट्टा केवलं देवीए धारिणीए चित्तं रख्खि- दुं अहिलासदंसणे पहुनणं ण दंसेदि ।" समाधि० । बलियं ख्खु साहिलासो त- स्सिं भट्टा । ……… मं । 7. A C देविए. 8. B धारणीए-F अहिलासं ण दंसेदि.

---

मालविआवि इमेसु दिअहेसु अणुभूदमुत्ता विअ मालदीमाला मिलायमाणा लख्खीअदि। अदो वरं ण आणे ।

विसज्जेहि मं ।

मधु° । 1एअं साहावलम्बिणं बीजपूरुषं गेण्ह ।

समाधि० । नाट्येन गृहीत्वा । 2हला तुमंवि इदो विपुलदरं साहु

जणसुस्सूसाए फलं लहेहि ।

मधु° । प्रस्थिता । 3'सहि समं जेव्व गछ्छामो । अहंवि इमस्स

चिराअमाणकुसुमुग्गमस्स तवणीआसोअस्स दोहलणिमित्तं देवीए विण्णवेमि ।

समाघि० । 4'जुज्जइ । अहिआरो ख्खु तुह ।

[ इति निष्क्रान्ते ।

। प्रवेशकः।

---

मालविकाप्येतेषु दिवसेष्वनुभूतमुक्तेव मालतीमाला म्लायमाना लक्ष्यते । अतः परं::

न जाने । विसर्जय माम् ।

१. एतच्छाखावलम्बि गोजपूरकं गृहाण ।

२. हला स्वमपीतो विपुलतरं साधुजनशुश्रूषायाः फलं लभस्व ।

३. सखि सममेव गच्छावः । अहमप्येतस्य चिरायमाणकुसुमोद्गमस्य तपनीयाशोकस्य

दोहदनिमित्तं देव्यै विज्ञापयामि ।

४. युज्यते । अधिकारः खलु तव ।

---

2. A B C D E जाणे for “ आणे. ” 3. B मां. 4. A E साहावलम्बिदं. 5. F om. इदो, and reads पेसलतरं for “ विपुलदरं." 6, A C सुस्सुसार.

7. A B C ज्जेव, F' एव्व 8. D तवणो आहोअस्स. 9. A c देविए विणवेमि. E also reads विणवेमि. 10. B तुइ for “ तुह.”- - om ख्खु.

। ततः प्रविशति कामयमानावस्थो राजा विदूषकश्च ।

राजा । आत्मानं विलोक्य ।

शरीरं क्षामं स्यादसति दयितालिङ्गनसुखे

भवेत्सालं चक्षुः क्षणमपि न सा दृश्यत इति ।

तया सारङ्गाक्ष्या त्वमसि न कदाचिद्विरहितं

प्रसक्ते निर्वाणे हृदय परितापं वहसि किम् ॥ १ ॥

विदूषकः । 1अलं भवदो धीरदं उज्झिअ परिदेविएण ।

दिठ्ठा ख्खु मए तत्तहोदीए मालविआए प्पिअसही बउलावलिआ । सुणाविदा अ तं अथ्थं भवदा जो संदिठ्ठो ।

राजा । ततः किमुक्तवती ।

विदूषक। 2विण्णवेहि भठ्ठारं । अणुगहीदाम्हि इमिणा णिओएण । किं दु सा तवास्सिणी देवीए अहिअदरं रख्खिअमाणा णाअरख्खिदो मणी विअ ण सुहं

समासादइदव्वा । तहवि घडइस्संति ।

---

१. अलं भवतो भरतामुज्झाित्वा परिदेवितेन । दृष्टा खलु मया तत्रभवत्या मालविकायाः

प्रियसखी बकुलाबलिका । श्राविता च तमर्थं भवता यः संदिष्टः ।

२. विज्ञापय भर्तारम् । अनुगृहीतास्म्यनेन नियोगेन । किं तु सा तपस्विनी देव्याधिकतरं रक्ष्यमाणा नागरक्षितो मणिरिव न सुखं समासादयितव्य । तथापि

घटिष्य इति ।

---

7. B उझ्झीअ. 8. AC D पिअ. 11. A विणवेहि.-A B C D E अणुगे ण्हिदम्हि 12: F' सादर for "अहिअदरं."

13. A C D णाअरखिओ.-A B C D वीअ।--A B C D E read वीअ मणो, and add अहं ण्णिहं रण्णा (=अहर्निशम्,राज्ञा) 14. D समासदयिदव्वा.--B घटईस्सं

राजा । भगवन्संकल्पयोने प्रतिबन्धवत्स्वापि विषयेष्वभिनिवेश्य तथा प्रहरसि यथा जनोयं कालान्तरक्षमो

न भवति । सविस्मयम् ।

क्व रुजा हृदयप्रमाथिनी क्व च ते विश्वसनीयमायुधम्।

मृदुतीक्ष्णतरं यदुच्यते तदिदं मन्मथ दृश्यते त्वयि॥2॥

विदूषकः । 1णं भणामि तस्सिं साहणिज्जे कज्जे किदो उवाओवख्खेवोति । ता पज्जव्वथ्थावेदु अत्ताणं तत्रभवं ।

राजा । अथेमं दिवसशेषमुचितव्यापारपराङ्मुखेन चेतसा

क्व नु खलु यापयामि ।

विदूषकः ।2 णं भवं अज्ज एव्व वसन्दपुढमावदारसूअआणि

रत्तकुरबआणि उवाअणं पेसिअ णववसन्तावदारावदेसेण इरावदीए णिअणिआमुहेण पथ्थिदो । इछ्छामि

अज्जउत्तेण सह डोलाहिरोहणं अणुहोदुंति । भवदावि से पडिण्णादं । ता पमदवणं जेव्व गछ्छेम्ह ।

---

१. ननु भणाभि तस्मिन्साधनीये कार्ये कृत उपायोपक्षेप इति । तत्पर्यवस्थापयत्वात्मानं

तत्रभवान् ।

२. ननु भवानद्यैव वसन्तप्रथमावतारसूचकानि रक्तकुरबकाण्युपायनं प्रेष्य नववसन्तावतारापदेशेनेराबत्या निपुणिकामुखेन प्रार्थितः । इच्छाम्यार्यपुत्रेण सह दोलाधिरोहणमनुभवितुमिति । भवताप्यस्यै प्रतिज्ञातम् । तत्प्रमदवनमेव गच्छावः ।

---

1. A B C D E प्रतिबन्धबस्तुष्वपि. 6. D उवाआवख्खेबो corrected from उवाचोवख्खेदो. 9. F om नु. 10. B D° सअआणि. 11. A B C D°कुरवयाणि.-B पेसोअ.

12. A CD णिउणोआ ’—Our MSS इछ्छेअं. We with G. 13. D E F अ-अ°–-A B C D भवदापि. 14. A पडिणादं–A B C ज्येव---- B D E F गछुम्ह.

राजा । न क्षमामिदं ।

विदूषका । 1कहं विअ ।

राजा । वयस्य निसर्गनिपुणाः स्त्रियः। कथं मामन्यसंक्रान्तहृदयमुपलायन्तमापि ते सखी न लक्षयिष्यति । अतः पश्यामि

उचितः प्रणयो वरं विहन्तुं बहवः खण्डनहेतवो हि दृष्टाः।

उपचारविधिर्मनस्विनीनां न तु पूर्वाभ्यधिकोपि भावशून्यः ॥

॥३॥

विदूषकः । 2णारुहदि भवं अन्तेउरपडिठ्ठिदं दख्खिण्णं एक्कपदे पिठ्ठदो कादुं ।

राजा । विचिन्त्य । तेन हि प्रमदवनमार्गमादेशय ।

विदूषकः । 3इदो इदो भवं ।

। उभौ परिक्रामतः ।

विदूषकः। 4वसन्दो किल एदाहिं पवणचलिदाहिं पल्लवङ्गुलीहिं

तुवरेदि विअ भवन्तं एदं पमदवणं पविसेत्ति

---

१. कथमिव।

२. नार्हति भवानन्तःपुरप्रतिष्ठतं दाक्षिण्यमेकपदे पृष्ठतः कर्तुम् ।

३.इत इतो भवान् ।

४.वसन्तः किलैताभिः पवनचलिताभिः पल्लवाङ्गुलीभिस्त्वरयतीव भवन्तमेतत्प्रमदवनं

प्रविशेति ।

---

7. A B C E ननु for नतु. 9. A D नारुहदि -E० प्पडिठ्ठिदं.-- A B C D E add जणं after

दख्खिणं which they read for दख्खिण्णं. 15. A B C D E तुवरावेदि -B प्प- विसेति.

राजा । स्पर्शं निरूप्य ।अभिजातः किल वसन्तः ।

सखे पश्य

आमत्तानां श्रवणसुभगैः कूजितैः कोकिलानां

सानुक्रोशं मनसिजरूजः सह्यतां पृच्छतेव ।

अङ्गे चूतप्रसवसुरभिर्दक्षिणो मारूतो मे

सान्द्रस्पर्शः करतल इव व्यापृतो माधवेन ॥४॥

विदूषकः । 1पविस णिवुदिलाहाअ ।

।उभौ प्रविशतः।

विदूषकः ।2भो वअस्स अवधाणेण दाव दिठ्ठिं देहि ।एदं स्वु भवन्तं विलोहइदुकामाए पमदवणलछ्छीए जुवईवेसलज्जाइत्त्तअं वसन्तकुसुमणेवथ्थअं गहिअं ।

राजा । ननु विस्मयादवलोकयामि ।

रक्ताशोकरुचा विशेषितगुणो बिम्बाधरालक्तकः

प्रत्याख्यातविशेषकं कुरबकं श्यामावदातारुणम् ।

आक्रान्ता तिलकक्रियापि तिलकैर्लीनद्विरेफाञ्जनैः

सावज्ञेव मुखप्रसाधनविधौ श्रीर्माधवी योषिताम् ॥५॥

---

१. प्रविश निर्वृतिलाभाय ।

२. भो वयस्य अवधानेन तावद्दृष्टिं देहि । एतत्खलु भवन्तं विलोभयितुकामया प्रमदवनलक्ष्म्या युवतिवेषलज्जयितृकं वसन्तकुसुमनेपथ्यं गृहीतम् ।

---

1. F reads रूपयित्वा, and never puts नि before रूपम् used in stage-directions occurring subsequently. 4. B सह्यते. 7. AC णिउ०.

9. A E वयस्य. —B.अवहाणेण. 10. A B C D E भवन्ते विअ लोह- इदुकामाए. 11. A B C D E °लज्जावइत्तअं.--- A B C D E गाहिअं.

। उभावुद्यानशोभां निर्वर्णयतः ।

। ततः प्रविशति पर्युत्सुका मालविका ।

मालविका । 1अणभिण्णादहिअअं भट्टारं अभिलसन्दी अप्पणोवि दाव लज्जेमि । कुदो विहवो सिणिध्धअणस्स

वुत्तन्तं आचख्खिदुं । ण आणे अप्पडिआरगुरुअं - 5

वेअणं केत्तिअं कालं मअणो मं णइस्सदित्ति ।कतिचित्पदानि गत्वा । कहिं णु पथ्थिदम्हि । विचिन्त्य । आम संदिठ्ठम्हि देवीए । गोदमचावलादो डोलापरिभट्टा ण सक्कुणोमि अहं चलणे चालइदुं । तुमं दाव तवणीआसोअस्स

दोहलं णिव्वत्तेहि । जादि स पञ्चरत्नभ्भन्तरे कुसुमं 10

दंसेइ तदोहं- । अन्तरा निःश्वस्य । आहिलासपूरइत्तअं पसादं

दाइस्संति । दाव णिओअभूमिं पुढमं गदा होमि ।

जाव अणुपदं मह चलणालंकारहथ्थाए बउलावलिआए

आअन्तव्वं परिदेविस्सं दाव विस्सध्धं मुहुत्तअं ।

---

१. अनभिज्ञानहृदयं भर्तारमभिलषन्त्यात्मनोपि तावल्लज्जे । कुतो विभवः स्निग्धजनस्य वृत्तान्तमाख्यातुम् । न जानेपरिहारगुर्वी वेदनां कियन्तं काले मदनो

मां नेष्यतीति । क्व नु प्रस्थितास्मि । आम् संदिष्टास्मि देव्या । गौतमचापलाद्दोलापरिभ्रष्टा न शक्नोम्यहं चरणौ चालयितुम् । त्वं तावत्तपनीयाशोकस्य दोहदं

निर्वर्तय । यदि स पञ्चरात्राभ्यन्तरे कुसुमं दर्शयति तदाहम्-अभिलाषपूरकं

प्रसादं दास्यामीति । तावन्नियोगभूमिं प्रथमं गता भवामि । यावदनुपदं मम

चरणालंकारहस्तया बकुलावलिकयागन्तव्यं परिदेविष्ये तावद्विश्रब्धं मुहर्तकम् ।

---

1. A C वर्णयतः 3. F अणहिण्णादं०.-B भट्टारअं.-- A B °लसन्ति 4. A B C D E add सह between सिणिध्ध” and "अणस्स." 5. B D E आआख्खिदुं.—-D अपडि-

यार°; E अपडिहार.° 10. A C D णिवतेहि ; B णिवट्टेहि. 11. F' पदं पसादे for पसादं. 14. B इयन्तव्वं ; C D इअन्तव्वै- A B C परिदेव्विसं. – A B C D वोसध्धं.

परिक्रामति ।

विदूषक।1 ही ही इअं सीधुपाणुव्वेजिअस्स मछ्छण्डिआ

उवणदा ।

राजा। अयि किमेतत् ।

विदूषकः । एसा ख्खु णादिपज्जत्तवेसा उस्सुअवण्णा विअ

एआइणी मालविआ अदूरे वट्टइ ।

राजा । सहर्षम् । कथं मालविका ।

विदूषकः । 2अह इं ।

राजा । शक्यमिदानीं जीवितमवलम्बितुम् ।

त्वदुपलभ्य समीपगतां प्रियां

हृदयमुच्छ्वसितं मम विक्लवम् ।

तरुवृतां पथिकस्य जलार्थिनः

सरितमारासितादिव सारसात् ॥ ६ ॥

अथ क्व तत्रभवती ।

विदूषकः ।3 एसा णं तरुराइमझ्झदो णिक्कन्दा इदो ज्जेव्व

आअछ्छदि ।

राजा। वयस्य पश्याम्येनाम् ।

---

१. ही ही इयं सोधुपानोद्वेजितस्य मत्स्यण्डिकोपनता ।

२. एषा खलु नातिपर्याप्तवेषोत्सुकवर्णेवैकाकिनी मालविकादूरे तिष्ठति ।

३. अथ किम् ।

४. एषा ननु तरुराजिमध्यान्निष्कान्तेत एवागच्छति ।

---

2. A C D मत्सण्डिआ. 15. F' णिग्गदा– D जेव्व.

16. D E F आअछ्छइ- 1. A om. "वयस्य."

विपुलं नितम्बबिम्बे मध्ये क्षामं समुन्नतं कुचयोः ।

अत्यायतं नयनयोर्मम जीवितमेतदायाति ॥ ७ ॥

सखे पूर्वस्मादवस्थान्तरमारूढा तत्रभवती । तथा हि ।

शरकाण्डपाण्डुगण्डस्थलेयमाभाति परिमिताभरणा ।

माधवपरिणतपला कतिपयकुसुमेव कुन्दलता ॥ ८ ॥

विदूषकः । ^[५]एसावि भवं विअ मअणवाहिणा परिमिठ्ठा भविस्सदि ।

राजा । सौहार्दमेवं पश्यति ।

मालविका । ^[६]अअं सो ललिअदोहलापेख्खी अगहीदकुसुमणेवथ्थो

उक्कण्ठिदं मं अणुकरेइ असोओ । जाव से

पछ्छाअसीअले सिलापट्टे णिसण्णा भविअ अत्ताणं

विणोदेमि ।

विदूषकः । ^[७]सुदं भवदा उक्कण्ठिदम्हित्ति तत्तहोदीए मन्तिदं,

राजा । नैतावता भवन्तं प्रसन्नतर्कं मन्ये । कुतः

वोढा कुरबकरजसां किसलयपुटभेदसीकरानुगतः ।

अनिमित्तोत्कण्ठामपि जनयति मनसो मलयवातः ॥ ९ ॥

मालविका । उपविष्टा ।

---

9. A C D दोहलापेखो.-B अग्गहीद- - A C D E णेवछ्छो. 10. B करेदि.

11. F पछ्छाय 13. A. तत्तहोदिए.[मन्ये. 14. F नैतावता [ भवतः ? ] प्रसन्नतर्कतां

---

राजा । वयस्य इतस्तावदावां लतान्तरितौ भवावः।

विदुषकः। १इरावदीं विअ दूरे समथ्थेमि।

राजा। न हि कमलिनीं दृष्ट्वा ग्राहमवेक्षते मतंगजः । विलोकयन्स्थितः।

मालविका । २हिअअ णिफ़्फ़लादो मणोरहादो विरम। किं मं

आआसअसि ।

विदूषकः। राजानमवेक्षते।

राजा । प्रिये पश्य वामतां स्नेहस्य।

औत्सुक्यहेतुं विवृणोषि न त्वं

तत्त्वावबोधैकरसो न तर्कः।

तथापि रम्भोरु करोमि लक्ष्यम्

आत्मानंमेषां परिदेवितानाम्॥१०॥

विदूषक्ः। ३संपदं भअदो णिस्संसओ भविस्सदि। एसा

अप्पिअमअणसंदेसा विवित्ते णं बउलावलिआ उवठ्ठिदा।

राजा। अपि स्मरेदस्मदभ्यर्थनाम्।

---

१.इरावतीमिव दूरे समर्थयामि।

२.हृदय निष्फलान्मनोरथाद्विरय। किं मामायासयसिः।

३.सांप्रतं भवतो निःसंशवो भविष्यति। एषामिंतमदनसंदेशा विविक्तें ननु

बकुलावलिकोपस्थिता।

---

2. B समथ्थेम्हि । 5. F णिरवलम्बादो for "णिफ्फलादो"-- A C अआसअसि 8. A B C D E read आत्ममतम् be- fore "प्रिये पश्य" &c.

13. E F भवदो‌-E णिःसंसयो; F णिःसंसअं- A C add त्ति after "भविस्सदि" [उपठ्ठिआ 14. F एआ(=एका)for"णं"-E 16. A C अयि for"अपि"

विदूषक । १कं दाणिं एसा दासीए सुदा दाव तुह गुरुअं

संदेसं विसुमरेदि । अहंवि दाणिं एदं ण विसुमरेमि ।

। प्रविश्य चरणालंकारहस्ता बकुलावलिका ।

बकुलावलिका। २अवि सुहे सहीए ।

मालविका। 3अम्हो बउलावालिआ उवठ्ठिआ । सहि सागदं :

दे । उवविस ।

बकुलावलिका । ४हला तुमं दाणिं दोहलकरणंजोग्गदाए

णिउत्ता । ता एक्कं दे चलणं उवणेहि जाव णं सालत्तअं

सणेउरं करोमि ।

मालविका । आत्मगतम् । ५हिअअ अलं सुहिददाए अअं विहवो

उवठ्ठिदोत्ति । कहं दाणिं अत्ताणं मोएअं । अह वा एदं

एव्व मह मिच्चुमण्डणं भविस्सदि ।

---

१. किमिदानीमेषा दास्याः सुना सावन्नव गुरुं सदेशं विस्मरति । अहमपोद्रानीमेतं

न विस्मरामि ।

२. अपि सुखं सख्याः ।

३. अहो बकुलावलिकोपस्थिता । सखि स्वागतं ते । उपविश ।

४. हला त्वमिदानीं दोहदकरणयोग्यतया नियुक्ता । तदेकं ते चरणमुपनय । तावदेत

सालक्तकं सनूपुरं करोमि ।

५. हृदय अलं सुखिततयायं विभव उपस्थित इति । कथमिदानीमात्मानं मोचयेयम् ।

अथ वैतदेव मम मृत्युमण्डनं भविष्यति ।

---

1. A c दाणीं–F om. “ तुह." 2. F om. एदं. 4. A C D सहिए. 5. AC B उपठ्ठिआ; B उवठ्ठिदा--

B स्सागदं 6. A C D E उपविस. 7. B दाणीं–F दोहलकरणे जोग्गदाए. 8. F' सालत्तभणेउरं.

बकुलावलिका। १किं विआरेसि । उस्सुआ ख्खु इमस्स तवणीआसोअस्स

कुसुमसमुग्गमे देवी ।

राजा । कथमशोकदोहदनिमित्तोयमारम्भः ।

विदूषकः। २किं खु ण जाणासि अकालणादो देवी इमं ।

अन्तेउरणेवथ्थेण ण संजोअइसदित्ति ।

मालविका । पादमुपहरति । ३हला मरिसेहि दाणिं ।

बकुलावलिका । ४अयि सरीरंसि मे । नाट्येन चरणसंस्कारमारभते ।

राजा ।

चरणान्तनिवेशितां प्रियायाः

सरसां पश्य वयस्य रागरेखाम् ।

प्रथमामिव पल्लवप्रसूतिं

हरदग्धस्य मनोभवद्रुमस्य ॥ ११ ॥

विदूषकः । ६चलणाणुरूवो ख्खु तत्तहोदीए अहिआरो

उवख्खित्तो ।

राजा । सम्यगभिहितं भवता ।

---

१. किं विचारयसि । उत्सुका खल्वस्य तपनीयाशोकस्य कुसुमसमुद्रमे देवी ।

२. किं खलु न जानास्यकारणादेवीमामन्तःपुरनेपथ्येन न संयोजयिष्यतीति ।

३. हला मर्षयेदानीम् ।

४. अयि शरीरमसि मे ।

५. चरणानुरूप: खलु तत्रभवत्यां अधिकांर उपक्षिप्रः ।

---

1. D E विचिआरेसि.-DF अस्सिआ. 2. A c कुसुमग्गमे. 4. A B C D E insert णु after" किं " and before & ख्खु." 5. B D E संजोअइसिदिति.

6. A B C D E दाणीं . 7. Our MSS चरणमलंकरोति. We according to G.

8. A चलणाणुरूपो--A Cअधिहारो.

नवकिसलयरागेणाग्रपादेन बाला

स्फुरितनखरुचा द्वौ हन्तुमर्हत्यनेन ।

अकुसुमितमशोकं दोहलपेक्षया वा

प्रणिहितशिरसं वा कान्तमार्द्रापराधम् ॥१२॥

विदूषकः । १पारइस्ससि अत्तहोदीए अवरध्धुम् ।

राजा । परिगृहीतं वचः सिद्विदर्शिनो ब्राह्मणस्य ।

। ततः प्रविशत्युन्मत्तवेषेरावती चेटी च ।

इरावतो । २हज्जे णिउणिए सुणामि बहुसो मदो किल

इथ्थिआजण्स्स विसेसमण्डणंति । अवि सच्चो लोअवादो ।

निपुणिका । पुढमं लोअवादो एव्व । अज्ज सच्चो संवुत्तो ।

इरावती । ४अलं सिणेहभणिदेण । कुदो दाणिं अवगदं

डोलाघरअं पुढमं गदो भट्टेत्ति ।

निपुणिका । ५भट्टिणीए अखण्डिदादो पणआदो ।

इरावती । ६अलं सेवाए । मझ्झथ्थदं गेण्हिअ भणाहि ।

---

१. पारथिष्यस्यत्रभवत्या अपराद्धुम् ।

२. हञ्जे निपुणिके शृणोमि बहुशो मदः किल स्त्रीजनस्यविशेषमण्डनमिति । अपि सत्यो

लोकवादः ।

३. प्रथमं लोकवाद एव । अद्य सत्यः संवृत्तः ।

४. अलं स्नेहभणितेन । कुत इदानीमवगतं दोलागृहं प्रथमं गतो भर्तेति ।

५. भट्टिन्या अखण्डितात्प्रणयात् ।

६. अलं सेवया । मध्यस्थतां गृहीत्वा मण ।

---

8. A हञ्ज. 9.F अअं for " अवि." 11. D संउत्तो.

12. B दाणीं.-- A B C D E वुत्तन्तो आगमिदो for " अवगदं ". 14. B पणयादो ; E पणभदो .

निपुणिका । १वसन्दोवाअणलोलुवेण अज्जगोदमेण कहिदं ।

तुवरदु भट्टिणी ।

इरावती । अवस्थासदृशं परिक्रम्य । २हला मदेण मिलाअमाणं

अत्त्ताणं अज्जउत्तदंसणे हिअअं तुवरेदि । चलणा उण

ण मग्गे पसरन्दि ।

निपुणिका । ३णं पत्तम्ह डोलाघरअं ।

इरावती । ४णिउणिए ण उण एथ्थ अज्जउत्तो दीसइ ।

निपुणिका । ५ओलोएदु । भट्टिणीए परिहासणिमित्तं कहिंवि

गुम्मे गूढेण भट्टिणा' होदव्वं । अम्हेवि इमं पिअङ्गुलदापरिख्खिन्तं

असोअसिलापट्ठअं पविस्सम्ह ।

---

१. वसन्तोपायनलोलुपेनार्यगौतमेन कथितम् । वरती भट्टिनी ।

२. हला मदेन म्लायन्तमात्मानमार्यपुत्रदर्शने हृदयं त्वरते । चरणौ पुनर्न मार्गे

प्रसरतः ।

३. ननु प्राप्ते स्वो दोलागृहकम् ।

४. निपुणिके न पुनरत्रार्यपुत्रो दृश्यते ।

५. अवलोक्यताम् । भट्टिन्याः परिहासनिमित्तं कुत्रापि गुव्मे गूढेन भर्त्रा भवितव्यम् ।

आवामपीमं प्रियंगुलतापरिक्षिप्तमशोकशिलापट्टकं प्रविशावः ।

---

1. D E F' अ-अं. 2. A तुवराइदु; तुवरइदु corrected from an original तुवराइ्ह. 4. A आत्ताणं-D LPअ=अं 5. A E have each their original ओसज्जन्ति corrected into ओसप्पन्ति; B C Dओसज्जन्ति (= अवसज्जन्ति).

6. B पतम्ह” 7. A c एभ्यं. -D E F अ-अं F दिसइ. 8. A c आलोयदु. 9. B गूढे for "गूढेण. ” 10. A B C परिख्खित्ते. – B प . विसम्ह

इरावती | तथा करोति |

निपुणिका | परिक्रम्य विलोक्य | १ओलोअदु भट्टिणी | चुदङ्कुरं

विचिण्णन्दीणं अम्हाणं पिपीलिआदंसणं |

इरावती | २किं विअ एदं |

निपुणिका | ३ऐसा असोअपाअवछ्छाआअं मालविआए

बउलावलिआ चलणालंकारं णिव्वट्टेइ |

इरावती | शङ्कां रूपयित्वा | ४अभूमि इअं मालविआए | किं

तक्केसि |

निपुणिका | ५तक्केमि डोलापरिभ्भट्टचलणाए देवीए

असोअदोहलाहिआरे मालविआ णिउत्तेत्ति | अण्णहा कहं देवी

सअं धारिदं एदं णेउरजुअलं परिअणस्स

अभ्भणुजाणिस्सदि |

इरावती | ६महदी ख्खु से संभावणा |

---

१. अवलोकयतु भट्टिनी | चूताङ्कुरं विचिन्वत्योरावयोः पिपीलिकादंशनम् |

२. किमिवैतत् |

३. एषाशोकपादच्छायायां मालविकायाः बकुलाकलिका चरणालंकारं निर्वर्तयति |

४.अभूमिरियं मालविकायाः | किं तर्कयसि |

५. तर्कयामि दोलापरिभ्रष्टचरणया देव्याशोकदोहदाधिकारे मालविका नियुक्तेति |

अन्यथा कथं देवी स्वयं धारितमेतन्नूपुरयुगुलं परिजनस्याभ्यनुज्ञास्यति |

६. महती खल्वस्याः संभावना |

---

2. B आलोअदु़. 3. A C D विचिण्णन्दाणं ; B विचिणन्दीणं;F विउण्णन्तीणं - A पिपीलाआं ; B पिप्पलिआं ; C पिपालआं ( पिपीलआं ?); F पिपोलीआं 6. A C णिवट्टइ ; D णिवट्टोइ; E णिवठ्ठेइ ;

8. C तक्कसि. 10. E णिव्वुत्तेति. 11. B D E धारीदं-A अरोअण्णस्स ; B अरीअणस्स -B D अ- भ्भण्णुं. 13. A C मे for "से."

निपुणिका । १किं ण अण्णेसीअदि भठ्ठा ।

इरावती । २हञ्जे मे चलणा अग्गदो ण पवट्टन्ति । मणो

मह विआरेदि । आसङ्किदस्स दाव अन्तं गमिस्सं ।

मालविकां निर्वर्ण्य । आत्मगतम् । ठाणे ख्खु कादरं मे हिअअं ।

बकुलावलिका । चरणं दर्शयन्ती । ३अवि रोअदि दे अअं

चलणराअरेहाविण्णासो ।

मालविका । ४हला अत्तणो चलणंगदंति लज्जेमि पसंसिदुं ।

कहेहि केण सिप्पसाहणकलाअं अहिविणीदासि ।

बकुलावलिका । ५एथ्थ ख्खु भट्टिणो सिस्सम्हि ।

विदूषकः । ६तुवरेहि दाणिं गुरुदख्खिणाए ।

मालविका । ७दिठ्ठिआ ण गव्विदासि ।

---

१.किं नान्विष्यते भर्ता ।

२. हञ्जे मे चरणावग्रतो न प्रवर्तेते । मनो मम विक्रियते । आशङ्किनस्य तावदन्तं

गमिष्यामि । स्थाने खलु कातरं मे हृदयम् ।

३. अपि रोचते तेयं चरणरागरेखाविन्यासः।

४. हला आत्मनश्चरणगतमिति लञ्जे प्रशंसिनुम् । कथय केन

शिल्पसाधनकलायामभिविनीतासि ।

५. अत्र खलु भर्तुः शिष्यास्मि ।

६. त्वरखेदानीं गुरुदक्षणायै ।

७. दिष्टया न गर्वितासि ।

---

1. B अण्णेसिअदिः 3. A C D E F' मम for "मह." 5. A अपि for "अवि.P. —c अअं दे instead of "दे अअं. ”-A adds another दे after ‘‘अअं. " 6. A C रहेविणासो.

7. A चलणगदं. e. A B C D E ०कलां. 9. B एथ्थं-A com. ख्खु.” 10. F' inserts दाव before “दाणिं."

11. A C D गव्विदासी ; B गविदासो

बकुलावलिका। १उवदेसाणुरूवे चलणे लम्भिअ दाणिं

गव्विदा भविस्सं । रागं विलोक्य । आत्मगतम् । सिध्धं मे दौञ्चं । प्रकाशम् ।

सहि एकस्स दे चलणस्स अवसिदो राअणिख्खेवो ।

केवलं मुहमारुदो लम्भइदव्वो । अह वा पवादो एव्व

अअं पएसो।

राजा । सखे पश्य पश्य ।

आर्द्रालक्तकमस्याश्चरणं मुखमारुतेन वीजयितुम् ।

प्रतिपन्नः प्रथमतरः संप्रति सेवावकाशो मे ॥ १३ ॥

विदूषकः । २कुदो दे अणुसओ । चिरं भवदा एदं

अणुहोदव्वं अचिरेण ।

बकुलावलिका ।३अरुणसदपन्तं विअ सोहदि दे चलणो।

सव्वहा भाट्टिणो अङ्कपरिवट्टिणी होहि ।

इरावती । निपुणिकामुखमवेक्षते ।

राजा । ममेयमाशीः।

मालविका । ४हला अवचणीअं’ मन्तेसि ।

बकुलावलिका । ५मन्तिदव्वं एव्व मए मन्तिदं ।

---

१. उपदेशानुरूपौ चरणौ लब्ध्वेदानीं गर्विता भविष्यामि। सिध्दं मे दौत्यम् । सखि

एकस्य ते चरणस्यावसितो रागनिक्षेपः । केवलं मुखमारुतो लम्भयितव्यः । अथ

वा प्रवात एवाथं प्रदेशः ।

२. कुतस्तेनुशयः । चिरं भवतैतदनुभवितव्यमचिरेण ।

३. अरुणशतपन्त्रमिव शोभते ते चरणः । सर्वथा भर्तुरङ्कपरिवर्तिनी भव ।

४. हला अवचनीयं मन्त्रयसि ।

५. मन्त्रयितव्यमेव मया मन्त्रितम् ।

---

3. A B C एक्कस्स. 5. B पवेसो (पदेसो ?). 7. F वीजयतः

10. Our MSS. कमेण (=क्रमेण) for अचिरेण.” We according to G.

"- मालविका १पिआ ख्खु अहं तुह ।

बकुलावलिका । २ण. केवलं मह । मालविका । 3कस्स वा अण्णस्स । बकुलावलिका । ४गुणेसु अहिणिवेसिणो भट्टिणोवि । मालविका । ५अलीअं मन्तेसि । एदं एव्व मइ णथ्थि । बकुलावलिका । ६सच्चं तुइ णथ्थि । भट्टिणो किसेसु ईसिपरिपण्डरेसु अङ्गेसु दीसइ । निपुणिका । ७पुढमं भणिदं विअ हदासाए उत्तरं । बकुलावलिका । ८अणुराओ अणुराएण पडिख्खिदव्वोत्ति 10 सुजणचरिदं पमाणीकरेहि । १. प्रिया खल्वहं तव । २. न केवलं मम । ३. कस्य वान्यस्य । ४. गुणेष्वभिनिवेशिनो भर्तुरपि । ५. अलीकं मन्त्रयसि । एतदेव मयि नास्ति । ६. सत्यं त्वयि नास्ति । भर्तुः कृशेश्वीषत्यरिपाण्डुरेष्वङ्गेषु दृश्यते । ७. प्रथमं भणितमिव हताशाया उत्तरम् । ८. अनुरागोनुरागेण परीक्षितव्य इति सुजनचरितं प्रमाणीकुरु । 1. A नुव for *नुह ” 2. A C D E मम for * मह.” 5. E has एदे एवं (एव्व ?) मइ ण होन्दि

for “एदं &C.; A B C also एदे for "एदं" -A C मई. 

6. E ण होन्दि for "णथ्थि.”-B इसिं.-E दीसन्दि. 8. B C D. put the speech “पुढमं” &c. in the mouth of Nipunika; A and. B also originally assigned it to the same character, but they afterwards correct themselves so as to give it to Malavika.- F पुडमभणिदं विअ. 9. F पडिछ्छिदव्वो (= परिच्छेत्तव्यः) 10. A पमाणिं

मालविका । ^[८]किं अप्पणो छन्देण मन्तेसि ।

बकुलावलिका । ण^[९] हि । भट्टिणो एदाइं पण अमआइं अख्खराइं बिम्बन्तरिदाइं ।

मालविका । ^[१०]हला देविं विचिन्तिअ ण मे हिअअस्स पहविस्सं ।

बकुलावलिका। ^[११]मुध्धे भमरसंबध्धोत्ति वसन्दावदारसंव्वस्सो 5

ण चूदपल्लवो किं ओदंसइदव्वो ।

मालविका । ^[१२]तुमं दाव दुज्जादे मे अच्चन्तसाहाइणी होहि ।

बकुलावलिका । ^[१३]विमद्दसुरही बउलावलिआ ख्खु अहं ।

राजा। साधु बकुलावलिके साधु ।

भावज्ञानानन्तरं प्रस्तुतेन

प्रत्याख्याने दत्तयुक्तोत्तरेण ।

वाक्येनेयं स्थापिता स्वे निदेशे

स्थाने प्राणाः कामिनां दूत्यधीनाः ॥ १४ ॥

---

1. D छन्देन. 2. A B C D एदाई. 4. B विचिन्तीभ; c विचिन्दिभ. 6. Our MSS. भमरसेंपादोत्ति. We

with G.-A C D E सव्वस्सं. 7. A B C D साहाहिणी. 8. A B C D E "सुरहि."

---

इरावती । १हञ्जे पेख्ख । कारिदं एव्व बउलावलिआए

मालविआए पदं ।

निपुणिका । २भट्टिणी णिव्विआरस्सविं उस्सुअत्तणज्जणओ उवदेसो ।

इरावती । ३ठाणे ख्खु सङ्किदं मे हिअअं । गहीदथ्था अणन्तरं

चिन्तइस्सं ।

बकुलावलिका । ४एसो दे दुदीओवि समत्तपडिकम्मो चलणो।

जाव दुवेवि सणेउरा करेमि । नाट्येन नूपुरयुगुलमामुच्य ।

इला उठ्ठेहि । अणुचितठ्ठ देवीए दाणिं असोअविआसइतअं णिओअं ।

। उभे उत्तिष्ठतः ।

इरावती । सुदो देवीए णिओओत्ति । होदु दाणिं ।

बकुलवालिका । एसो उवारूढराओ उवभोअख्खमो दे पुरदो

वट्टइ ।

---

१. हञ्जे प्रेक्षस्व । कारितमेव बकुलावलिकया मालविकया पदम् ।

२. भट्टिनि निर्विकारस्याप्यौत्सुक्यजनक उपदेशः ।

३. स्थाने खलु शङ्कितं मे हृदयम् । गृहीतार्थानन्तरं चिन्तयिष्यामि ।

४. एष ते द्वितीयोपि समाप्तप्रतिकर्मा चरणः । तावद्द्वावपि सनूपुरौ करोमि । हला

उत्तिष्ठ । अनुतिष्ठ देव्या इदानीमशोकविकाशयितृकं नियोगम् ।

५. श्रुतो देव्या नियोग इति । भवत्विदानीम् ।

६. एष उपारूढराग उपभोगक्षमस्ते पुरतो वर्तते ।

---

1. A B C D देख्ख for yपेख्ख.” 4. F भट्टिणि.-A निब्बि°-A B C D E omit °त्तण°. 5. B ठ्ठाणे.-A C E गहिद°. 7. D E दुदीयो ।

8. E युगल. 9. A C दाणीं; F omit it alto- gether. 11. B तिष्ठतः

मालविका । सहर्षम् । १किं भट्टा ।

बकुलावलिका । सस्मितम् । २ण दाव भट्टा । एसो असोअसाहावलम्बी पल्लवगुच्छो । ओदंसेहि णं ।

विदूषकः। ३अवि सुदं भवदा ।

राजा । पर्याप्तमेतावता कामिनाम् ।

अनादरोत्कण्ठितयोः प्रसिध्यता

समागमेनापि रतिर्न मां प्रति ।

परस्परप्राप्तिनिराशयोर्वरं

शरीरनाशोपि समानुरागयोः ॥ १८ ॥

मालविका । रचितपल्लवावतंसा सलोलमशोकताडनाय पादं प्रहिणोति ।

राजा । वयस्य पश्य ।

आदाय कर्णकिसलयमस्मादियमत्र चरणमर्पयति ।

उभयोः सदृशविनिमयादात्मानं वञ्चितं मन्ये ॥ । १६॥

बकुलावलिका । ४हला णथ्थि दे दोसो अगुणो अअं असोओ

जइ कुसुमसमुभ्भेदमन्थरो भवे । जो ईरिसं चलणसक्कारं लहेइ ।

---

१. किं भर्ता ।

२. न तावद्भर्ता । एषोशोकशाखावलम्बी पल्लवगुच्छः। अवतंसयैनम् ।

३. अपि श्रुतं भवता ।

४. हला नास्ति ते दोषः अगुणोयमशोको यदि कुसुमसमुद्भेदमन्थरो भवेत् । य

ईदृशं चरणसत्कारं लभते ।

---

4. E omits भवि." 9. A F समानरागयोः 10. Our MSS अशोकाय we ac- cording to G.

11. F omits पश्य. 15. A c जई.-F मन्धरो. 16. A B C D E लहेयि.

राजा ।

अनेन तनुमध्यया मुखरनूपुराराविणा

नवाम्बुरुहकोमलेन चरणेन संभावितः ।

अशोक यदि सद्य एव कुसुमैर्न संपत्स्यसे

वृथा वहसि दोहलं ललितकामिसाधारणम् ॥ १६॥ ।

सखे वचनावसरपूर्वकं प्रवेष्टुमिच्छामि ।

विदूषकः । १एहि णं परिहासइस्सं ।

। उभौ प्रवेशं कुरुतः ।

निपुणिका । २भट्टिणी भट्ठा एथ्थ पविस्सदि ।

इरावती । ३एद मम पुढमं चिन्तिदं हिअएण ।

विदूषकः । उपसृत्य । ४होदि ण जुत्तं णाम अत्तहोदो पिअवअस्सो असोओ वामपादेण ताडेदुं ।

उभेससंभ्रमम् । ५अम्हो भट्टा ।

विदूषकः । ६बउलावलिए तुए गहीदथ्थाए अहोदी ईरिसं

अविणअं करन्ती किस ण वारिदा ।

मालविका । भयं निरूपयति ।

---

१. एह्येनां परिहासयिष्यामि ।

२. भट्टिनि भर्तात्र प्रविशति ।

३. इदं मम प्रथमं चिन्तितं हृदयेन ।

४. भवति न युक्तं नामात्रभवतः प्रियवयस्योशोको वामपादेन ताडयितुम् ।

५. अहो भर्ता ।

६.बकुलावलिके त्वया गृहीतार्थयात्रभवतीदृशमविनयं कुर्वन्ती कथं न वारिता ।

---

7. B परिहासईस्सं. 9. F भद्विणि-P अथ for "एथ्थ." 10. Our MSS. इदं मालविभाए for “ एदं मम" We according to G, – F पुडमं.

1l. A B C D E insert एदं before ण जुत्तं. 14. A B C D E गहिद°–-A C इ रिसं. 16. F किं साfor‘‘ किस

निपुणिका । १भट्टिणी देख्ख किं पवुत्तं अज्जगोदमेण ।

इरावती । २कहं स बम्हबन्धू अण्णहा जीविस्सदि ।

बकुलावलिका । ३अज्ज देवीए एसा णिओअं अणुचिठ्ठइ ।

एदस्सिं अदिक्कमे परवदी इअं । पसीददु भट्टा । आत्मना

सममेनां प्रणिपातयति ।

राजा । यद्येवमनपराधः । भद्रे उत्तिष्ठ । हस्तेन ग्रृहीत्वोत्थापयति ।

विदूषकः । ४जुज्जइ । देवी एथ्थ माणइदव्वा ।

राजा ।

किसलयमृदोर्विलासिनि कठिने निहितस्य पादपस्कन्धे ।

चरणस्य न ते बाधा संप्रति वामस्य वामोरु ॥ १७ ॥

मालविका । लज्जते ।

इरावती । सासूयम् । ५अम्हो णवणीदकप्पहिअओ अज्जउत्तो ।

---

१.भट्टिनि पश्य किं प्रवत्तमार्यगौतमेन ।

२.कथं स ब्रह्मबन्धुरन्यथा जीविष्यति ।

३.आर्य देव्या एषा नियोगमनुतिष्ठति । एतस्मिन्नतिक्रमे परवतीयम् । प्रसीदतु भर्ता ।

४. युज्यते । देव्यत्र मानयितव्या ।

५.अहो नवनीतकल्पहृदय आर्यपुत्रः ।

---

1. E F भट्टिणि-F दख्ख.-D E

अ-अ.-B पउत्तं-F पजुत्तं,

translated by प्रयुक्तम्.

2. B जीविसदि ; DE जविस्सिदि.

3. D E F अ-अ‌-B अणुचिठ्ठई.

7. F अभ्य for "एभ्य".

10. F वामोरु वामस्य.

11. C लज्जति.

12. Our MSS. omit सासूयम्.We

according to G.-F omits

कप्प.

मालविका । १बउलावलिए एहि । अणुठ्ठिदं अत्तणो णिओअं

देवीए णिवेदेम्ह ।

बकुलावलिका । २तेण विण्ण्वेहि भट्टारं विसज्जेहित्ति ।

राजा । भद्रे यास्यसि । मम तावदुत्पन्नावसरमर्थित्वं श्रूयताम् ।

बकुलावालिका । ३अवहिदा सुणाहि । आणवेदु भट्टा ।

राजा ।

धृतिपुष्पमयमपि जनो बघ्नाति न तादृशं चिरात्प्रभृति ।

स्पर्शामृतेन पूरय दोहलमस्याप्यनन्यरुचेः ॥ १७ ॥

इरावती। सहसोपसृत्य । ४पुरेहि पुरेहि । णं असोओ कुसुमं

दंसेदि । अअं उण ण केवलं पुफ्फइ फलइ अ ।

। सर्व इरावतीं दृष्ट्वा संभ्रान्ताः ।

राजा । जनान्तिकम् । वयस्य का प्रतिपत्तिरत्र ।

विदूषकः । ६किं अण्णं । जङ्घाबलं एव्व ।

---

१. बकुलावलिके एहि । अनुष्ठितमात्मनो नियोगं देव्यै निवेदयावः ।

२. तेन विज्ञापय भर्तारं विसृजेति ।

३. अवहिता शृणु । नन्वशोकः कुसुमं दर्शयति ।अयं पुनर्न केवलं पुष्प्यति फलति च ।

५. किमन्यत् । जङ्घाबलमेव ।

---

2. B C D णिवेदेभ 3. A विणवेहि - E विसब्जहिचि 4. B has भद्रे यास्यसि मा तावत् 9. B ण्णं for "णं"- A B C E do not repeat "पुरेहि" F पुरेहि परेहि - F translates णं by

एनम् in it's छाया 10. F दसेइ 12. F omits अत्र 13. A अणं- our MSS जङ्घावल उवणं we according to G

इरावती । १बेउलावालिए साहु तुए उपक्कन्तं । मालविए

तुमं दाव अज्जउत्तं सफलपथ्थणं करेहि ।

उभे । २पसीददु भट्टिणी । का अम्हे भट्टिणो प्पणअप्पसङ्गस्स।

[ निष्कान्ते ।

ईरावती । ३अहो अविस्ससणीआ पुरुसा । मए ख्खु अत्तणो 5

वञ्चणाव अणं पमाणीकरिअ वाहजणगीदरत्ताए हरिणीए विअ असङ्किताए एदं ण विण्णादं ।

विदूषकः । जनान्तिकम् ४पडिओजेहि किंपि । कम्मगहीदेण कुम्भिलएण संधिच्छेआस्सख्खकोम्हिनत्ति एथ्थ वतव्वं होदि ।

राजा । सुन्दरि मालविकायां न मे कश्चिदर्थः। मया त्वं

चिरायसीति कथंचिदात्मा विनोदितः।

---

१. बकुलावलिके साधु वयोपक्रान्तम् । मालविके त्वं तावदार्यपुत्रं सफलप्रार्थनं कुरु ।

२. प्रसीदतु भट्टिनी । के आवां भर्तुः प्रणयप्रसङ्गस्य ।

३. अहो अविश्वसनीयाः पुरुषाः। मया खल्वात्मनो वञ्चनावचन प्रमाणीकृत्य व्याधजनगीतरक्तया हरिण्येवाशङ्कितयेदं न विज्ञातम् ।

४. प्रतियोजय किमपि । कर्मगृहीतेन कुम्भिलकेन संधिच्छेदशिक्षकोस्मीत्यत्र वक्तव्यं

भवति।

---

1. B तए for “ तुए. 2. D E F' अ-अ°. 3. A D E पण अ°- ' पणभपडिगहस्स 5. E परिसा. 6. A E पमाणी?.--B ०करीभ 7. F omits “असङकिताए." 8. F पडियोजेहि किंबि.-A B C D

E गहिदेण.-f .takes कम्म with पडियोजेहि किंवि, and explains its translation कर्म by “मृषोद्यमित्यर्थः”. But this is hardly possible. कम्मग हीदेण = by (a thief) caught in the act. 12. B कथं कथंचित्.

इरावती । १विस्ससणीओसि । मए ण विण्णादं एतारिसं विणोदवथ्थु अज्जउत्तेण उवलध्धंति । अण्णहा दुख्खतरं एव्वं ण करोमि ।

विदूषकः । २मा दाव अत्तहोदी अत्तहोदी दखिखण्णस्स उवरोहं भणादु । समापत्तिदिठ्ठेण देवीए परिजणेण संकहावि जइ अवराही ठावीअदि एथ्थ तुमं एव्वं प्पमाणं ।

इरावती । ३णं संकहा णाम होदु । केत्तिअं कालं अत्ताण आआसइस्सं । रूष्टा प्रस्थिता ।

राजा । अनुसरन् । प्रसीदतु भवती ।

इरावती । रशनासंदिततचरणा व्रजत्येव ।

राजा । सुन्दरि न शोभते प्रणयिजननिरपेक्षता ।

इरावती । ४सठ अविस्ससणीअहिअओसि ।

---

१. विश्वसनीयोसि । मया न विज्ञातमेतादृशं विनोदवस्त्वार्यपुत्रेणोपलब्धमिति । अन्यथा दुःखतरमेवं न करोमि ।

२. मा तावदत्रभवत्यत्रभवतो दाक्षिण्यस्योपराधं भणतु । समापत्तिदॄष्टेन देव्याः परिजनेन संकथापि यद्यपराधी स्थाप्यतेत्र त्वमेव प्रमाणम्।

३. ननु संकथा नाम भवतु । कियन्तं कालमात्मानमायासष्यामि ।

४. शठ अविश्वसनीयहृदयोसि ।

---

1. A विणादं. 2. D E F अ-अं. 3. A B C D E एव्व for "एव्वं". 4. F अवराहं (= अपराधं ) for "उवरोहं". 5. A B C जई.

6. F अवराहे. -- D E पमाणं. 7. A संकह णाम. 10. F संदानितचरणा. 12. A सट.---- A C अविस्ससणीज्ज; B has विस्ससणीज्ज correct- ed from भविस्ससणीज्ज.

राजा ।

शठ इति मयि तावदस्तु ते

परिचयवत्यवधीरणा प्रिये।

चरणपतितया न चण्डतां

विसृजसि मेखलयापि याचिता ॥ १९ ॥

इरावती । १इअंपि हदासा तुमं एव्व अणुसरदि । रशनामादाय

राजानं ताडयितुमिच्छति ।

राजा । एषा

बाष्पासारा हेमकाञ्चीगुणेन

श्रोणीबिम्बादव्यपेक्षाच्युतेन।

चण्डी चण्डं हन्तुमभ्युद्यता मां

विद्युद्दाम्रा मेघराजीव विन्ध्यम् ॥ २० ॥

इरावती । २किं मं भूओवि अवरध्धं करेसि । इति सरशनहस्तमालम्बते ।

राजा ।

अपराधिनि मयि दण्डं संहरसि किमुद्यतं कुटिलकेशि।

वर्धयसि विलसितं त्वं दासजनायात्र कुप्यसि च ॥ २१ ॥

आत्मगतम् । नूनमिदानीमनुज्ञातम् । पादयोः पतति ।

---

१. इयमपि हताशा त्वामेवनुसरति ।

२. किं मां भूयोप्यपराद्धां करोषि ।

---

6. F इभवि. 10. A B C D E अभ्युपेक्षा०. 11. E अभ्युद्युत.

13. A मां for "मं"- A B C D E भूयोवि.-F अवरुद्धं, translated in its छाया by अवरोधं.

इरावती । १ण हु इमे मालविआए चलणा जे दे परिसदोहलं पूरइस्सन्दि ।

[ ससखी निष्क्रान्ता ।

विदूषकः । २भो उठ्ठेहि उट्ठेहि । किदप्पसादोसि ।

राजा । उत्थायेरावतीमपश्यन् । कथं गतैव प्रिया ।

विदूषकः । ३दिठ्ठिआ इमस्स अविणअस्स अप्पसादिदा गदा।

ता वअं सिघ्घं अवक्कमाम जाव अङ्गारओ रासिं विअ

सा अणुवक्कं ण करेइ ।

राजा । अहो मनसिजवैषम्यम् ।

मन्ये प्रियाहृतमनास्तस्याः प्रणिपातलङ्घनं सेवाम् ।

एवं हि प्रणयवती सा शक्यमुपेक्षितुं कुपिता ॥॥

॥ इति परिक्रम्य निष्क्रान्ताः सर्वे ॥

॥ इति तृतीयोङ्क ।

---

१. न खल्वमौ मालविकायाश्चरणौ यौ ते स्पर्शदोहदं पूरयिष्यतः।

२. भो उत्तिष्ठोत्तिष्ठ ।कृतप्रसादोसि ।

३. दिष्टयैतस्याविनयस्याप्रसादिता गता । तदावां शीघ्रमपक्रमावो यावदङ्गारको राशिमिव सानुवक्रं न करोति ।

---

1. F हरिसदोहलं. 2. A C E पूरइस्सदि. 4. F omits भो.

6. D E अविणयस्स”–A B C D अपसादिदान. 7. F दाव सिघ्घं for ‘ता वअं सिघ्घं”.

1. ननु संनिहितं बीजपूरकम् । कथय द्वयोः संगीतकोपदेशनिमित्तमन्योन्यसंघर्षिणोर्नाव्याचार्ययोरुपेदशं दृष्ट्वा कतरो भगवत्या प्रशंसित इति ।
2. द्वावपि किलागमिनौ प्रयोगनिपुणौ च । किं तु शिष्यागुणविशेषेण गणदास उन्नमितोपदेशः ।
3. अथ मालविकागतं कौलीनं किमिति श्रूयते ।
4. बलवत्खलु साभिलाषस्तस्यां भर्ता । केवलं देव्या धारिण्याश्चित्तं रक्षितुमभिलषदर्शने प्रभुतां न दर्शयति ।
5. एषापि भवानिव मदनव्याधिना परिमृष्टा भविष्यति ।
6. अयं स ललितदोहदापेक्ष्यगृहीतकुसुमनेपथ्य उत्कण्ठितां मामनुकरोत्यशोकः । तावदस्य प्रच्छायशीतले शिलापट्टे निषण्णा भूत्वात्मानं विनोदयामि ।
7. श्रुतं भवतोत्कण्ठितास्मीत्यत्रभवत्या मन्त्रितम् ।
8. किमात्मनश्छन्देन मन्त्रयसि ।
9. न हि । भर्तुरेतानि प्रणयमयान्यक्षराणि बिम्बान्तरितानि ।
10. हला देवीं विचिन्त्य न मे हृदयस्य प्रभविष्यामि ।
11. मुग्धे भ्रमरसंबद्ध इति वसन्तावतारसर्वस्वो न चूतपल्लवः किमवतंसयितव्यः ।
12. त्वं तावद्दुर्जाते मेत्यन्तसाहाय्यकारिणी भव ।
13. विमर्दसुरभिर्बकुलावलिका खल्वहम् ।