शब्दकल्पद्रुमः/आवर्त्तनी
आवर्त्तनी, स्त्री, (आङ् + वृत् + ल्युट् + ङीप् ।)
आवर्त्तनमणिः, पुं, (आवर्त्तनाकारो मणिः ।) राजा-
आवर्त्तिनी, स्त्री, (आवर्त्त + इनि + ङीप् ।) अज-
आवर्हितः, त्रि, (आङ् + वृह् + क्तः ।) उन्मूलितः ।
आवलिः, स्त्री, (आङ् + बल + इन् ।) श्रेणी । पंक्तिः ।
आवली, स्त्री, (आङ् + बल् + इन् + ङीप् ।) आ-
आबल्यं, क्ली, (अवल + ष्यञ् ।) अबलस्य भावः
आवश्यकं, त्रि, (अवश्य + मनोज्ञादित्वाद्वुञ् । अव्य-
आवसथं, क्ली, (आवसन्ति आगत्य वसन्ति अस्मिन् ।
आवसथः, पुं, (आवसन्त्यत्र । आ + वस + अधि-
आवसितं, त्रि, (आवस्यते आच्छाद्यते आङ् + वस्
आवहः, पुं, (आभिमुख्येन वहतीति । आङ् + वह् +
|
आवहमानं, त्रि, (आङ् + वह् + शानच् ।) क्रमा-
आवाधा, स्त्री, (आ सम्यक् वाधा ।) दुःखं । पीडा ।
आवापः, पुं, (आ वपन्ति सलिलमत्र । आङ् + वप् +
आवापकः, पुं, (आ उप्यते इति । आङ् + वप् +
आवापनं, क्ली, (आवाप्यतेऽनेनेति आङ् + वप् +
आवारि, क्ली, (आङ् + वृ + इ ।) हट्टवेश्म । इत्यु-
आवालं, क्ली, (आङ् + वल् + घञ् ।) आलवालं ।
आवाल्यं, क्ली, (वाल्यात् आ आवाल्यं पर्य्यन्तार्थे-
आवासः, पुं, (आ बसन्ति अत्र इति । आङ् + वस् +
आवाहनं, क्ली, (आङ् + वह + णिच् + ल्युट् ।) आ-
आवाहनी, स्त्री, (आवाह्यतेऽनया । आङ् + वह् +
आविः, [स्] व्य, (अवते । उङ्शब्दे + इर् ।) प्राका-
|
आविकः, पु, (अविना मेषलोम्ना कृतम् इति अवि
आविग्नः, पुं, (आङ् + विज् + क्तः ।) अविग्नः । कर-
आविर्भावः, पुं, (आविस् + भू + घञ् ।) प्रकाशः ।
आविर्भूतः, त्रि, (आविस् + भू + क्त ।) प्रकाशितः ।
आविष्कारः, पुं, (आविस् + कृ + घञ् ।) प्रकाशः ॥
आविष्कृतः, त्रि, (आविस् + कृ + क्तः ।) प्रका-
आविष्टः, त्रि, (आ + विश + क्तः ।) प्रेतवाहितः ।
आवीरचूर्णं, क्ली, (आवीरमेव चूर्णम् ।) फल्गु ।
आवुकः, पुं, (अवति रक्षतीति । अव + बाहुलका-
आवृत्, स्त्री, (आङ् + वृत् + क्विप् ।) अनुक्रमः ।
|
:“अमन्त्रिका तु कार्य्ययं स्त्रीणामावृदशेषतः” ॥)
आवृतः, त्रि, (आङ् + वृ + क्तः ।) कृतावरणः ।
आवृत्तः, त्रि, (आङ् + वृत् + क्तः ।) कृतावरणः ।
आवेगः, पुं, (आङ् + विज् + घञ् ।) त्वरा । इति
आवेगी, स्त्री, (आङ् + विज् + घञ् + ङीप् ।) वृद्ध-
आवेदनं, क्ली, (आङ् + विद् + ल्युट् ।) निवेदनं ।
आवेशः, पुं, (आङ् + विश् + घञ् ।) अहङ्कार-
आवेशनं, क्ली, (आविश्यतेऽस्मिन् । आङ् + विश् +
आवेशिकः, त्रि, (आवेशं संरम्भं प्राप्तः । आवेश +
आवेष्टकः, पुं, (आङ् + वेष्ट + ण्वुल् ।) प्राचीरादिः ।
आवोधनं, क्ली, (आङ् + वध् + ल्युट् ।) ज्ञानम् ।
आशंसा, स्त्री, (आङ् + शन्स + अङ् + टाप् ।)
आशंसिता, [ऋ] त्रि, (आङ् + शन्स + तृच् ।)
|
आशंसुः, त्रि, (आङ् + शन्स + उ ।) आशंसिता ।
आशक्तः, त्रि, (आङ् + शक् + क्तः ।) सम्यक्शक्ति-
आशङ्का, स्त्री, (आङ् + शकि + अ + टाप् ।) भयं ।
आशनः, पुं, (अशन + स्वार्थे अण् ।) अशनवृक्षः ।
आशयः, पुं, (आङ् + शीङ् + अच् ।) अभिप्रायः ।
आशयाशः, पुं, (आशेरतेऽत्रेत्याशयः । एरच् ।
आशरः, पुं, (आ शृणाति शॄ हिंसायां + पचाद्यच् ।)
आशा, स्त्री, (आ समन्तात् अश्नुते व्याप्नोतीति ।
आशाढः, पुं, आषाढमासः । व्रतिनां पलाशदण्डः ।
आशाढा, स्त्री, पूर्ब्बाषाढानहत्रं । उत्तराषाढा च ॥ आशापुरसम्भवः, पुं, (आशापुरात् सम्भवो यस्य ।)
आशाबन्धः, पुं, (आशाया बन्धः । षष्ठीतत् ।) समा-
आशितं, त्रि, (आङ् + अश् + क्तः ।) अशितं । भुक्तं
आशितङ्गवीनं, त्रि, (आशिता भोजिता गावो यत्र |
आशितम्भवं, क्ली, (आशित + भू + खच् + मुमा-
आशिता [ऋ] त्रि, (आ अश्नातीति । आ + अश् +
आशिरः, पुं, (आ + अश + किरच् ।) राक्षसः ।
आशीः, [स्] स्त्री, (आङ् + शास् + क्विप् + उप-
आशी, स्त्री, (आङ् + अश् + अच् + ङीप् ।) हिता-
आशीर्व्वादः, पुं, (आशिषो वारः षष्ठीतत् ।) आशीर्व-
आशीविषः, पुं, (आशिषि दंष्ट्रायां विषमस्य सः
आश्रुः, पुं, क्ली, (अशू + उण् ।) प्रावृट्कालसमुद्भव-
आश्रु, क्ली, (अश्नुते इति । अशूङ् व्याप्तौ उण् ।)
आशुगः, पुं, (आशु शीघ्रं गच्छतोति । आशु + गम्
आशुपत्री, स्त्री, शल्लकीलता । इति रत्नमाला ॥ आशुव्रीहिः, पुं, (आशुः ब्रीहिः ।) आशुधान्यं । इत्य-
|
आशुशुक्षणिः, पुं, (आ समन्तात् शोष्टुमिच्छति ।
आशेकुटी, [न्] पुं, पर्ब्बतः । इति शब्दमाला ॥ आश्चर्य्यं, क्ली, (आङ् + चर् + ण्यत् + सुट् निपा-
आश्मनः, पुं, (आश्मन् + अञ् ।) अरुणः । सूर्य्य-
आश्रमः, पुं, क्ली, (आङ् + श्रम + घञ् ।) शास्त्रोक्त-
आश्रमिकः, त्रि, (आश्रम + ठक् ।) आश्रमयुक्तः ।
आश्रयः, पुं, (आङ् + श्रि + अच् ।) राज्ञां सन्ध्या-
|
आश्रयाशः, पुं, (आश्रयमाधारमपि अश्नाति यः
आश्रयाशः, त्रि, (आश्रयं स्वालम्बनस्थानमपि अश्नाति
आश्रवं, त्रि, (आ सम्यक् शृणोति वाक्यं यः । आङ्
आश्रवः, पुं, (आङ् । श्रु + अच् ।) अङ्गीकारः ।
आश्रिः, स्त्री, (अश्रिरेव । अश्रि + इञ् ।) अश्रिः ।
आश्रितः, त्रि, (आङ् + श्रि + क्तः ।) आश्रयप्राप्तः ।
आश्रुतः, त्रि, (आङ् + श्रु + क्तः ।) अङ्गीकृतः । स्वी-
आश्लेषः, पुं, (आङ् + श्लिष् + घञ् ।) आलिङ्गनं ।
आश्वं, क्ली, (अश्वानां समूहः । अश्व + अण् ।) अश्व-
आश्वत्थं, क्ली, (अश्वत्थस्य इदम् । अश्वत्थ + अण् ।)
आश्वपालिकः, पुं, (अश्वपालस्यापत्यम् । अश्वपाल +
आश्वयुजः, पुं, (आश्वयुजी पूर्णिमा विद्यतेऽस्य । आश्व-
|
आश्वयुजी, स्त्री, (अश्वयुजा युक्ता पौर्णमासी । अश्व-
आश्वासः, पुं, (आङ् + श्वस् + घञ् ।) निर्वृतिः ।
आश्विनः, पुं, (अश्विनीनक्षत्रयुक्ता पौर्णमासी यत्र
आश्विनेयौ, पुं, (अश्विन्या अपत्ये । अश्विनी + ढक् ।)
आश्वीनं, त्रि, (अश्वेनैकाहेनातिक्रम्यते । अश्वस्यैका-
आषाढः, पुं, (आषाढया नक्षत्रेण युक्ता पूर्णिमा
आषाढकः, पुं, (आषाढ एव + आषाढ + स्वार्थे
आषाढभवः, पुं, (आषाढ + भू + अच् ।) मङ्गल-
आषाढा, स्त्री, पूर्ब्बाषाढानक्षत्रं । उत्तराषाढा-
|
आषाढाभूः, पुं, (आषाढा + भू + क्विप् ।) मङ्गलग्रहः ।
आषाढी, स्त्री, (आषाढस्य इयं । आषाढ + अण् +
आष्ट्रं, क्ली, (अश्नुते व्याप्नोतीति अश् + ष्ट्रन् वृद्धिश्च ।)
आस, ञि ङ ल उपवेशने । (अदा ०-आत्म ० अक ०-
आसः, पुं, (अस्यन्ते शरा अनेनेति । अस् + करणे
आसक्तः, त्रि, (आङ् + सञ्ज + क्तः ।) आसक्तिवि-
आसक्तं, क्ली, (आङ् + सञ्ज + क्त ।) नित्यं । सततं ।
आसक्तिः, स्त्री, (आङ् + सञ्ज + क्तिन् ।) आनुरक्तिः ।
आसङ्गं, क्ली, (आङ् + सञ्ज + अच् ।) अनवरतं ।
|
आसङ्गिनी, स्त्री, (आसङ्ग + इनि + ङीप् ।) चक्र-
आसत्तिः, स्त्री, (आङ् + सद् + क्तिन् ।) सङ्गमः ।
आसनं, क्ली, (आस्यते उपविश्यतेऽस्मिन् । आस् +
|
|
:पृथक् पृथक् कल्पयेच्च शोभनं तादृशासनम् ।
आसनः, पुं, (असु क्षेपने + ल्युः + प्रज्ञाद्यण् ।) जीव-
आसना, स्त्री, (आस्यतेऽस्याम् । आस + ण्यासश्रन्थो
आसनी, स्त्री, (आस्यतेऽस्मिन् । आस + अधिकरणे
आसन्दः, पुं, (आसं ददातीति । आस + ड ।) वासु-
आसन्दी, स्त्री, (आस्यतेऽस्यां । आस् । अब्दादय-
आसन्नः, त्रि, (आङ् + सद् + क्तः ।) निकटः । इत्य-
आसवः, पुं, (आङ् + सुञ् + अप् ।) मद्यविशेषः ।
|
आसवद्रुः, पुं, (आसवस्य द्रुः ।) तालवृक्षः । इति
आसादितः, त्रि, (आङ् + सद् + णिच् + क्तः ।)
आसारः, पुं, (आङ् + सृ + घञ् ।) धारासपातः ।
आसीनः, त्रि, (आस् + शानच् ।) उपविष्टः । इति
आसीनप्रचलायितं, क्ली, (आसीनेन उपविष्टेन प्र-
आसुतिः, पुं, (आसूयते + आङ् + सुञ् + क्तिन् ।)
आसुतीवलः, पुं, (आसुतिरस्यास्ति रजःकृष्यासुति-
आसुरः, पुं, (असुर + प्रज्ञाद्यण् ।) असुरः । इति
आसुरं, क्ली, विड्लवणम् । इति राजनिर्घण्टः ॥
आसुरं, त्रि, (असुरस्येदम् । असुर + अण् ।) असुर-
|
आसुरी, स्त्री, (असुरस्य इयं । असुर + तस्येदमित्यण्
आसेचनः, त्रि, (न सिच्यते मनोऽत्र । नङ् + सिच्
आसेचनकः, त्रि, (आसेचन एव संज्ञायां कन् ।)
|
आस्कन्दनं, त्रि, (आङ् + स्कन्द + भावे ल्युट् ।)
आस्कन्दितं, क्ली, (आङ् + स्कन्द + भावे + क्त ।) अश्व-
आस्कन्दितकं, क्ली, (आस्कन्दितमेव स्वार्थे कन् ।)
आस्तरः, पुं, (आस्तीर्य्यतेऽसौ । आङ् + स्तृ + अप् ।)
आस्तरणं, क्ली, (आस्तीर्य्यते यत् येन वा आङ् +
आस्तिकः, पुं, (अस्तीत्यस्य । अस्ति + ठक् ।) मुनि-
आस्तिकः, त्रि, (अस्ति ईश्वर इति मतिर्यस्य ।
आस्तिकार्थदः, पुं, (आस्तिकस्य मुनेरर्थं सर्पसत्रात्
आस्तीकः, पुं, आस्तिकमुनिः । इति त्रिकाण्डशेषः ॥ आस्तीकजननी, स्त्री, (आस्तीकम्य जननी माता,
आस्था, स्त्री, (आङ् + स्था + अङ् + टाप् ।) यत्नः । |
आस्थानं, क्ली, (आस्थीयतेऽस्मिन् इति । ञाङ् +
आस्थानी, स्त्री, (आस्थान + ङीप् ।) सभा । इत्य-
आस्पदं, क्ली, (आपद्यतेऽस्मिन् इति । आस्पदं प्रति-
आस्पन्दनं, क्ली, (आङ् + स्पन्द + ल्युट् ।) स्पन्दनं ।
आस्फालः, पुं, (आङ् + स्फुल् + घञ् ।) हस्ति-
आस्फालनं, क्ली, (आङ् + स्फुल् + णिच् + ल्युट् ।)
आस्फुजित्, पुं, (आस्फु + जि + क्विप् ।) शुक्राचार्य्यः ।
आस्फोटः, पुं, (आङ् + स्फुट् + अच् ।) आस्फोत-
आस्फोटकः, पुं, (आङ् + स्फुट् + ण्वुल् ।) पर्ब्बत-
आस्फोटनं, क्ली, (आङ् + स्फुट् + ल्युट् ।) विकाशः ।
आस्फोटनी, स्त्री, (आस्फुट्यतेऽनया । स्फुट् + करणे- ।
आस्फोटा, स्त्री, (आस्फोटयतीति । आङ् + स्फुट्
|
आस्फोतः, पुं, (आस्फोटयतीति । आङ् + स्फुट् +
आस्फोतकः, पुं, (आस्फोत एव स्वार्थे कन् ।) अक-
आस्फोता, स्त्री, (आस्फोत + टाप् ।) अपराजिता ।
आस्यं, क्ली, (अस्यते ग्रासोऽस्मिन् इति असु क्षेपणे
आस्यपत्रं, क्ली, (आस्यमिव पत्राणि यस्य तत् ।) पद्मं ।
आस्यलाङ्गलः, पुं, (आस्यं लाङ्गलं भूविदारकयन्त्र-
आस्यलोम, [न्] क्ली, (आस्यस्य लोम ।) श्मश्रुः ।
आस्या, स्त्री, (आस् + ण्यत् ।) स्थितिः । इत्यमरो
आस्यासवः, पुं, (आस्यस्य मुखस्य आसव इव ।)
आस्रपः, पुं, (आस्रं पिबतीति । आस्र + पा + क ।)
आस्रवः, पुं, (आङ् + स्रु + अच् ।) क्लेशः । कष्टं ।
आह, व्य, (उवाच इत्यर्थे कालमात्रे निपातोऽयं ।)
आहकज्वरः, पुं, (आहको नासारोग एव ज्वरः ।)
|
:अस्य चिकित्सा यथा, वैद्यकचिकित्सारत्ने ॥
आहतं, क्ली, (आ + हन् + क्त ।) पुरातनवस्त्रं । नूतन-
आहतः, त्रि, (आ + हन् + क्तः ।) गुणितः । ता-
आहतः, पुं, (आहन्यते यः + आङ् + हन् + कर्म्मणि
आहतलक्षणः, त्रि, (आहतं अभ्यस्तं लक्षणं यस्य ।)
आहरः, पुं, (आङ् + हृ + अच् ।) उच्छ्वासः ।
आहरणं, क्ली, (आङ् + हृ + भावे ल्यट् ।) द्रव्या-
आहवः, पुं, (आहूयते अरिर्यस्मिन् । आङ + ह्वे +
आहवनीयः, पुं, (आहूयते आज्यादिरस्मिन् । आङ्
आहारः, पुं, (आङ् + हृ + घञ् ।) द्रव्यगलाधः-
|
आहारसम्भवः, पुं, (आहारात् सम्भवो यस्य ।)
आहार्य्यं, त्रि, (आङ् + हृ + ण्यत् ।) आगन्तुकं ।
|
आहार्य्यः पुं, नाठ्योक्तौ व्यञ्जकविशेषः । स तु भूषा
आहार्य्यशोभा, स्त्री, (आहार्य्यात् या शोभा ।)
आहावः, पुं, (आङ् + ह्वे + अप् ॥ निपातनात्वृद्धिः ।)
आहिकः, पुं, (अहिरिव आकृतिर्यस्य । अहि +
आहितः, त्रि, (आङ् + धा + क्त ।) न्यस्तः ।
आहितलक्षणः, त्रि, (आहितं लक्षणं यस्य ।) आह-
आहिताग्निः, पुं, (आहितः स्थापितोऽग्निर्येन ।)
आहितुण्डिकः, पुं, (अहितुण्डेन दीव्यति । अहितुण्ड
आहुतं, क्ली, (आङ् + हु + क्त ।) गृहस्थानां पश्च-
आहुतिः, स्त्री, (आ + हु + क्तिन् ।) देवोद्देशे मन्त्रो-
आहुल्यं, क्ली, (आङ् + ह्वल् + क्यप् ।) क्षुपविशेषः
|
:हलराख्यं २ तगरं ३ तरवटं ४ शिम्बीफलं ५
आहूतं, क्ली, (आ + ह्वे + क्त ।) प्रलयपर्य्यन्तं । यथा, --
आहूतः, त्रि, (आङ् + ह्वे + क्त ।) कृताह्वानः ।
आहूतिः, स्त्री, (आङ् + ह्वे + क्तिन् ।) आह्वानं ।
आहेयं, त्रि, (अहौ भवं । अहि + ढञ् ।) अहि-
आहो, व्य, (आ हन्तीति । आङ + हन् + डो ।)
आहोपुरुषिका, स्त्री, (अहो अहमेव पुरुषः । मयूर-
आहोस्वित्, व्य, (आहो च स्विच्च ।) आहो । वि-
आह्नः, पुं, (अह्नां समूहः ।) दिनसमूहः । इति
आह्निकं, त्रि, (अह्ना निर्वृत्तं । अहन् + ठञ् ।)
आह्निकं, क्ली, (अह्ना निर्वृत्तं । अहन् + ठञ् ।)
|
|
आह्लादः, पुं, (आङ् + ह्लद् + घञ् ।) आनन्दः ।
आह्लादितः, त्रि, आनन्दितः । हृष्टः । जाताह्लादः ।
आह्वयः, पुं, (आङ् + ह्ने + अच् । यद्वा आह्वैर्यायते
“कृत्वा तु तन्महाप्राज्ञः काव्यं रामायणाह्वयम्” ।)
आह्वा, स्त्री, (आह्वानमिति । आङ् + ह्वे + अङ् ।)
आह्वानं, क्ली, (आङ् + ह्वे + भावे ल्युट् ।) आवा-
|