शब्दकल्पद्रुमः/द
द, दकारः । स व्यञ्जनाष्टादशवर्णः तवर्गतृतीय-
दं, क्ली, (ददाति आनन्दमिति । दा + बाहुल-
दः, पुं, (दै प शुद्धौ वा दा दाने + बाहुलकात्
दंशः, पुं, (दशतीति । दंश दंशने + पचाद्यच् ।)
|
दंशकः, पुं, (दशतीति । दन्श + ण्वुल् ।) दंशः ।
दंशनं, क्ली, (दशतीव शरीरमिति । दश +
दंशभीरुः, पुं स्त्री, (दंशात् वनमक्षिकातः भीरु-
दंशमूलः, पुं, (दंशवदुग्रं मूलमस्य ।) शिग्रुः ।
दंशितः, त्रि, (दंशो वर्म्म सञ्जातोऽस्य परिहित-
दंशी, स्त्री, (क्षुद्रो दंशः । स्वल्पार्थे ङीष् । यद्वा,
दंष्ट्रा, स्त्री, (दश्यतेऽनयेति । दन्श + “दाम्नी-
|
दंष्ट्रिका, स्त्री, (दंष्ट्रा विद्यतेऽस्याः । दंष्ट्रा +
दंष्ट्री, [न्] पुं स्त्री, (प्रशस्ता दंष्ट्रा अस्त्यस्येति ।
दकं, क्ली, (उदक + पृषोदरादित्वात् साधुः ।)
दक्ष, ङ स्यदे । वृद्धौ । इति कविकल्पद्रुमः ॥
दक्ष, ष म ङ हन्त्यर्थे । इति कविकल्पद्रुमः ॥
दक्षः, पुं, (दक्षते सृष्टिप्रवृद्धये समर्थो भवतीति ।
|
|
दक्षकन्या, स्त्री, (दक्षस्य प्रजापतेः कन्या ।)
दक्षजा, स्त्री, (दक्षात् प्रजापतेर्जायते इति ।
दक्षजापतिः, पुं, (दक्षजानां अश्विन्यादिदक्ष-
दक्षसावर्णिः, पुं, नवममनुः । अस्मिन् मन्वन्तरे
दक्षा, स्त्री, (दक्षते वर्द्धते भारधारणे समथां
|
दक्षाध्वरध्वंसकृत्, पुं, (दक्षाध्वरस्य दक्षयज्ञस्य
दक्षाय्यः, पुं, (दक्षते कार्य्येषु समर्थो भवतीति ।
दक्षिणः, त्रि, (दक्षते इति । दक्ष वृद्धौ + “द्रु-
|
दक्षिणकालिका, स्त्री, (दक्षिणा अनुकूला का-
दक्षिणतः, व्य, (दक्षिण + “दक्षिणोत्तराभ्यामत-
दक्षिणतारं, क्ली, दक्षिणतीरम् । यथा, “दिक्-
दक्षिणपूर्व्वा, स्त्री, (दक्षिणस्याः पूर्व्वस्याश्च दिशो-
दक्षिणस्थः, पुं, (दक्षिणे भागे तिष्ठतीति । स्था +
दक्षिणा, स्त्री, (दक्षते इति । दक्ष वृद्धौ + “द्रुदक्षि-
|
दक्षिणाग्निः, पुं, (दक्षिणः अनुकूलोऽग्निः ।)
दक्षिणाचलः, पुं, (दक्षिणा दक्षिणस्यां दिशि
|
दक्षिणाचारः, पुं, (दक्षिणोऽप्रतिकूल आचारः ।)
दक्षिणात्, व्य, (वसत्यागतो रमणीयं वा । दक्षि-
दक्षिणापथजन्मा, [न्] पुं, (दक्षिणा दक्षिणस्यां
दक्षिणामुखः, त्रि, (दक्षिणा दक्षिणस्यां दिशि
दक्षिणायनं, क्ली, (दक्षिणा दक्षिणस्यां दिशि
|
दक्षिणारुः, [स्] पुं, (दक्षिणे दक्षिणभागे अरुर्व्रण-
दक्षिणार्हः, त्रि, (दक्षिणामर्हतीति । अर्ह +
दक्षिणावर्त्तकी, स्त्री, (दक्षिणे आवर्त्तते इति ।
दक्षिणाशापतिः, पुं, (दक्षिणाशाया दक्षिणस्या
दक्षिणीयः, त्रि, (दक्षिणामर्हतीति । दक्षिणा +
|
दक्षिणेन, व्य, (दक्षिण + “एनबन्यतरस्यामदूरे
दक्षिणेर्म्मा, [न्] पुं, (दक्षिणे ईर्म्मं व्रणं यस्य ।
दक्षिण्यः, त्रि, (दक्षिणामर्हतीति । “कडङ्कर-
दग्धं, क्ली, कत्तृणम् । इति रत्नमाला ॥ दग्धः, त्रि, (दह्यते स्म इति । दह + क्तः ।)
दग्धकाकः, पुं, (दग्ध इव कृष्णवर्णः काकः ।)
दग्धरथः, पुं, (दग्धो रथोऽस्य ।) चित्ररथ-
|
दग्धरुहः, पुं, (दग्धोऽपि रोहतीति । रुह +
दग्धरुहा, स्त्री, (दग्धापि रोहतीति । रुह +
दग्धा, स्त्री, (दह्यते स्म इव या । दह + क्तः ।
दग्धिका, स्त्री, (कुत्सिता दग्धा । “कुत्सिते ।”
दग्धेष्टका, स्त्री, (दग्धा इष्टका ।) झामकम् ।
दघ, इ त्यागे । अवने । इति कविकल्पद्रुमः ॥
दघ, न घातने । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (स्वां-
|
दण्ड, त् क तत्पाते । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (अदन्त-
दण्डः, पुं क्ली, (दण्डयति अनेनेति । दण्ड + घञ् ।
|
दण्डः, पुं, (दण्डयत्यपराधिनमनेनेति । दण्ड +
|
|
|
|
|
दण्डकः, पुं क्ली, (दण्ड इव कायतीति । कै +
|
दण्डकन्दकः, पुं, (दण्डवत् कन्दो मूलं यस्य । कप् ।)
दण्डका, स्त्री, (दण्डक + स्त्रीलिङ्गत्वादत्र टाप् ।)
दण्डकाकः, पुं, (दण्डो यमदण्ड इव काकः ।
दण्डढक्का, स्त्री, (दण्डताड्यमाना ढक्का ।) वाद्य-
दण्डताम्री, स्त्री, (दण्डेन ताड्यमाना ताम्री ताम्र-
दण्डधरः, पुं, (दण्डस्य धरः । दण्डं धारयति ।
दण्डधारः, पुं, (दण्डं धरतीति । धृ + “कर्म्मण्यण् ।”
|
दण्डनायकः, पुं, (दण्डं राज्ञां चतुर्थोपायं नय-
दण्डनीतिः, स्त्री, (दण्डेन नीयते या । यद्बा, दण्डो
|
|
दण्डपांशुलः, पुं, (दण्डेन दण्डधारणेन पांशुलो
दण्डपाणिः, पुं, (दण्डः पाणौ यस्य ।) यमः ।
|
दण्डपारुष्यं, क्ली, (दण्डेन यत् पारुष्यं परुषता ।
दण्डपालः, पुं, (दण्डं शरीरं पालयतीति । पालि
दण्डपालकः, पुं, (दण्डपालवत् कायतीति । कै +
दण्डबालधिः, पुं, (दण्ड इव बालधिर्यस्य ।) हस्ती ।
दण्डभृत्, पुं, (दण्डं चक्रभ्रामणार्थं लगुडादिकं
दण्डयात्रा, स्त्री, (दण्डाय शत्रुदमनाय या यात्रा
दण्डयामः, पुं, (दण्डं यच्छतीति । यम + अण् ।)
दण्डरी, स्त्री, डङ्गरीफलम् । इति राजनिर्घण्टः ॥ दण्डवादी, [न्] पुं, (दण्डेन वदतीति । वद +
दण्डवासी, [न्] पुं, (दण्डेन वसतीति । वस +
दण्डविष्कम्भः, पुं, (दण्डं मन्थानदण्डं विष्कभ्नाति
दण्डवृक्षकः, पुं, (पत्रविहीनत्वात् दण्ड इव वृक्षः ।
दण्डहस्तं, क्ली, (दण्ड इव हस्तो वृन्तरूपो
दण्डाजिनं, क्ली, शाठ्यम् । इति शब्दार्थकल्प-
|
दण्डादण्डि, व्य, (दण्डैश्च दण्डैश्च प्रहृत्य प्रवृत्तं युद्धम् ।
दण्डारः, पुं, (दण्डं ऋच्छतीति । ऋ + अण् ।)
दण्डाहतं, क्ली, (दण्डेन आहतम् ।) घोलम् ।
दण्डिकः, पुं, (दण्डोऽस्त्यस्येति । दण्ड + “अत इनि-
दण्डिका, स्त्री, (दण्डवदाकृतिरस्त्यस्याः । दण्ड +
दण्डितः, त्रि, (दण्डः सञ्जातोऽस्येति । दण्ड +
दण्डी, [न्] पुं, (दण्डोऽस्त्यस्येति । दण्ड + “अत-
|
|
दण्डोत्पलं, क्ली, (दण्डयुक्तमुत्पलमिव ।) वृक्ष-
दण्डोत्पला, स्त्री, (दण्डोत्पल + टाप् ।) श्वेत-
दण्ड्यः, त्रि, (दण्ड्यते इति । दण्ड + कर्म्मणि ण्यत् ।
दत्, पुं, दन्तः । इति शब्दचन्द्रिका । अस्य बहु-
दत्तं, त्रि, (दीयते इति । दा + क्तः ।) रक्षितम् ।
|
दत्तः, पुं, राजविशेषः । स अग्निसिंहनन्दनः । इति
दत्तकः, पुं, (दत्त एव । स्वार्थे कन् ।) द्बादश-
दत्तकपुत्त्रः, पुं, (दत्तक एव पुत्त्रः ।) द्वादशविध-
|
दत्ताप्रदानिकं, क्ली, (दत्तस्य आप्रदानं ग्रहण-
दत्तात्मा, [न्] पुं, (दत्तः आत्मा येन ।) पुत्त्र-
दत्तानपकर्म्म, [न्] क्ली, (दत्तस्य अनपकर्म्म
दत्तिः, स्त्री, (दा + भावे क्तिन् ।) दानम् । इति
दत्तेयः, पुं, (दत्ताया अपत्यं पुमान् । दत्ता + ढक् ।)
दद, ङ दाने । धृतौ । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां-
ददनं, क्ली, (दद + भावे ल्युट् ।) दानम् । इति
दद्रुः, पुं, कच्छपः । इति संक्षिप्तसारे उणादि-
|
|
दद्रुकः, पुं, (दद्रुरेव । स्वार्थे कन् ।) दद्रुरोगः ।
दद्रुघ्नः, पुं, (दद्रुं दद्रुरोगं हन्तीति । हन + टक् ।)
दद्रुणः, त्रि, (दद्रुरस्त्यस्येति । दद्रु + “लोमादि-
दद्रुनाशिनी, स्त्री, (दद्रुं नाशयतीति । नश +
दद्रुरोगी, [न्] त्रि, (दद्रुरोगोऽस्त्यस्येति । दद्रु-
दद्रूः, पुं, (दरिद्राति दुर्गच्छत्यङ्गमनेनेति । दरिद्रा +
दद्रूघ्नः, पुं, (दद्रूं हन्तीति । हन + टक् ।) दद्रुघ्नः ।
दद्रूणः, त्रि, (दद्रूरस्त्यस्येति । दद्रू + पामादित्वात्
दध, ङ ददे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां-आत्मं-
दधि, क्ली, (दधातीति । धा + “भाषायां धाञ्कृ-
|
|
|
दधिकूर्च्चिका, स्त्री, (दधिजाता कूर्च्चिका ।) अर्द्धो-
दधिचारः, पुं, (दधिं चालयति विलोडयतीति ।
|
दधिजं, क्ली, (दध्नो जायते इति । जन + “पञ्च-
दधित्थः, पुं, (दधिवर्णो द्रवस्तिष्ठत्यस्मिन्निति । स्था
दधित्थाख्यः, पुं, (दधित्थं आख्याति कपित्थद्रवं
दधिधेनुः, स्त्री, (दधिनिर्म्मिता धेनुः ।) दानार्थ-
दधिपुष्पिका स्त्री, (दधीव शुभ्रं पुष्पमस्याः ।
दधिपुष्पी, स्त्री, (दधीव पुष्पमस्याः । जातित्वात्
दधिफलः, पुं, (दधीव शुभ्रो द्रवः फले यस्य ।)
दधिमण्डः पुं, (दध्नः मण्डः ।) मस्तु । इति रत्न-
दधिमण्डोदः पुं, (दधिमण्ड इव उदकं यत्र ।
|
दधिमुखः पुं, (दधिवत् शुभ्रं मुखं यस्य ।) वानर-
दधिशोणः, पुं, वानरः । इति त्रिकाण्डशेषः ॥ दधिस(श)क्तवः, पुं, दध्युपसिक्ताः सक्तवः । करम्भः ।
दधिसारं, क्ली, (दध्नः सारम् ।) नवनीतम् । इति
दधिस्नेहः, पुं, (दध्नः स्नेहः ।) दधिसरः । तत्-
दधिस्वेदः, पुं, (दध्नः स्वेद इव ।) घोलम् । इति
दधीचः, पुं, दधीचिमुनिः । इति शब्दभेदप्रकाशः ॥
दधीचिः, पुं, मुनिविशेषः । स अथर्व्वमुनेरौरसात्
दधीच्यस्थि, क्ली, (दधीचेरस्थि ।) वज्रम् । हीर-
दधृक् [ष्] त्रि, (धृष्णोतीति । धृष प्रागल्भ्ये +
दध्नः, पुं, (दधते जीवेभ्यः पापपुण्यफलाफलं
|
दध्याकरः, पुं, (दध्नः आकर इव ।) दधिसमुद्रः ।
दध्यानी, स्त्री, (दधिवत् शुभ्रतां आनयतीति ।
दध्युत्तरं, क्ली, (दध्नः उत्तरं शेषजातम् ।) दधि-
दध्युत्तरगं, क्ली, (दघ्न उत्तरं चरमावस्थां गच्छ-
दध्युदः, पुं, (दधिवदुदकं यस्य । उत्तरपदस्य च
दनुः, स्त्री, कश्यपपत्नी । सा दक्षकन्या दानवमाता
दनुजः, पुं, (दनोर्जायते इति । जन + डः ।) असुरः ।
दनुजद्विट्, [ष्] पुं, (दनुजानां असुराणां द्बिट्
दनुसूनुः, पुं, (दनोः सूनुः पुत्त्रः ।) असुरः । इति
दन्तः, पुं, (दम + “हसिमृग्रिणिति ।” उणां ।
|
|
दन्तकः, पुं, (दन्त एव । स्वार्थे कन् ।) पर्व्वत-
दन्तकर्षणः, पुं, (दन्तान्कर्षतीव यः । कृष् + ल्युः ।)
दन्तकाष्ठं, क्ली, (दन्तधावनार्थं यत् काष्ठम् ।)
|
दन्तकाष्ठकं, क्ली, (ह्रस्वं काष्ठं काष्ठकम् । दन्त-
दन्तच्छदः, पुं, (दन्ताश्छाद्यन्तेऽनेनेति । छद संवरणे
दन्तच्छदोपमा, स्त्री, (दन्तच्छदस्य ओष्ठस्य उपमा
दन्तधावनं, क्ली, (दन्तानां धावनम् ।) दन्त-
|
|
दन्तधावनः, पुं, (धावयत्यनेनेति । धावि + ल्युट् ।
दन्तपत्रं, क्ली, (दन्ता इव पत्राणि यस्य ।) कुण्ड-
दन्तपत्रकं, क्ली, (दन्त इव शुभ्रं पत्रं दलं यस्य ।
दन्तपुष्पं, क्ली, (दन्त इव शुभ्रं पुष्पमस्य ।) कतक-
दन्तफलं, क्ली, (दन्त इव शुक्लं फलमस्य ।) कत-
दन्तफलः, पुं, (दन्त इव शुक्लं फलमस्य ।) कपित्थः ।
दन्तफला, स्त्री, (दन्तवत् शुभ्रं फलं यस्याः ।
दन्तभागः, पुं, (दन्तसहितो भागः । शाकपार्थि-
दन्तमलं, क्ली, (दन्तलग्नं दन्तस्य वा मलम् ।)
दन्तमूलिका, स्त्री, (दन्त इव शुक्लं मूलमस्याः ।
दन्तरोगः, पुं, (दन्तस्य रोगः ।) रदनामयः ।
|
दन्तवस्त्रं, क्ली, (दन्तानां वस्त्रमिवाच्छादकत्वात् ।)
दन्तवासाः [स्] पुं, (दन्तस्य वासो वस्त्रमिवा-
दन्तवीजकः, पुं, (दन्ता इव वीजानि यस्य । ततः
दन्तशटः, पुं, (दन्तेषु शट इव म्लानिजनकत्वात् ।)
दन्तशठः, पुं, (दन्तेषु शठ इव ग्लानिकारक-
दन्तशठा, स्त्री, (दन्तेषु शठा ।) चाङ्गेरी । इति
|
दन्तशर्करा, स्त्री, (दन्तस्य शर्करेव ।) दन्तरोग-
दन्तशाणः, पुं, (दन्तानां शाण इव । चिक्कणता-
दन्तशिरा, स्त्री, (दन्तानां शिरा यत्र ।) माढी ।
दन्तशूलः, पुं, (दन्तस्य शूल इव । शूलवेधनवद्-
दन्तहर्षः, पुं, (दन्तानां हर्षो यस्मात् ।) दन्त-
दन्तहर्षकः, पुं, (दन्तान् हर्षयतीति । हृष +
दन्तहर्षणः, पुं, (दन्तान् हर्षयतीति । हृष +
दन्ताघातः, पुं, (दन्तानाहन्तीति । आ + हन +
दन्तार्ब्बुदं, क्ली, पुं, (दन्तस्य अर्ब्बुदमिव ।) दन्त-
दन्तायुधः, पुं, (दन्त एव आयुधं यस्य ।) शूकरः ।
दन्तालिका, स्त्री, (दन्तान् अलति पर्य्याप्नोतीति ।
दन्तावलः, पुं, (अतिशयितौ दन्तौ अस्य ।
|
दन्तिका, स्त्री, (दन्ती एव । स्वार्थे कन् टाप् पूर्ब्ब-
दन्तिजा, स्त्री, दन्तिका । इति शब्दरत्नावली ॥ दन्तिनी, स्त्री, (दन्तस्तदाकारो मूलेऽस्त्यस्याः ।
दन्तिमदः, पुं, (दन्तिनी मदः ।) हस्तिमदः । इति
दन्ती, स्त्री, (दाम्यत्यनयेति । दम + “हसि-
दन्ती, [न्] पुं, (प्रशस्तौ दन्तौ स्तः अस्येति ।
दन्तीवीजं, क्ली, (दन्त्या इव वीजमस्य ।) जय-
|
दन्तुरः, त्रि, (उन्नता दन्ताः सन्त्यस्येति । “दन्त
दन्तुरच्छदः, पुं, (दन्तुर उन्नतानतश्छदो यस्य ।)
दन्तोलूखलिकः, त्रि, (दन्त एव उलूखलः ।
दन्त्यः, त्रि, (दन्तेषु भवः । दन्त + “शरीरावय-
दन्दशूकः, पुं, (गर्हितं दशतीति । दन्श + यङ् +
दन्भ, उ न दम्मे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (स्वां-
दन्भ, क ङ संघाते । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-
दन्श, औ दंशने । इति कविकल्पद्रमः ॥ (भ्वां-
|
दभ, इ क नोदे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-
दभ, क नोदे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-परं-
दभ्रं, त्रि, (दभ्नोतीति । दन्भ दम्भे + “स्फायि-
दम, भ य उ इर् शमे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (दिवां-
दमः, पुं, (दमनमिति । दम + भावे घञ् । “नो-
|
दमकः, त्रि, (दमयतीति । दम + णिच् + ण्वुल् ।)
दमघोषः, पु, चन्द्रवंशीयराजविशेषः । स चेदि-
दमघोषसुतः, पुं, (दमघोषस्य सुतः ।) शिशु-
दमथः, पुं, (दमु उपशमे + “बाहुलकात् दॄशमि-
दमनं, क्ली, (दम + भावे ल्युट् ।) दण्डः । यथा,
दमनः, पुं, (दाम्यतीति । दम + ल्युः ।) पुष्प-
|
दमनकः, पुं, (दमन एव । स्वार्थे कन् ।) वृक्ष-
दमनकारोपणोत्सवः, पुं, (दमनकस्य आरोप-
|
दमनी, स्त्री, (दम्यतेऽग्निरनया । दम + ल्युट् ।
दमयन्ती, स्त्री, (दमयति नाशयति अमङ्गलादिक-
|
दमितः, त्रि, (दम्यते स्म इति । दम + क्तः ।
दमी, [न्] त्रि, (दमोऽस्यास्तीति । दम + इनिः ।)
दमुनाः, [स्] पुं, (दाम्यतीति । अन्तर्भूतण्यर्थात्
दमूनाः, [स्] पुं, (दमुनस् + अन्येषामपि दृश्यते
दम्पती, पुं, (जाया च पतिश्च । राजदन्तादिगणे
दम्भः, पुं, (दभ्यते इति । दम्भ दम्भे + घञ् ।)
|
दम्भोलिः, पुं, (दम्भ नोदे + भावे असुन् । दम्भसि
दम्यः, पुं, (दम्यते इति । दम + यत् ।) वत्स-
दय, ञि ङ ग्रहणे । गतौ । वधे । दाने । अवने ।
दयः, पुं, (दय + बाहुलकात् अप ।) दया । इति
दया, स्त्री, (दय + भिदाद्यङ् । ततष्टाप् ।) करुणा ।
दयाकूर्च्यः, पुं, (दयायां कूर्च्यः शीर्षमिव प्रधानम् ।)
दयालुः, त्रि, (दयते इति । दय + “स्पृहिगृहीति ।”
|
दयितं त्रि, (दय्यते स्मेति । दय + क्तः ।) प्रियम् ।
दयितः, पुं, (दय + क्तः ।) पतिः । इति जटा-
दयिता, स्त्री, (दयित + टाप् ।) भार्य्या । इति
दर, व्य, (दीर्य्यते इति । दॄ + अप् ।) ईषदर्थः ।
दरं, क्ली, शङ्खः । यथा । विष्णुं वन्दे दरकमल-
दरः, पुं क्ली, (दीर्य्यते वक्षोऽनेन । दॄ + “ग्रहवृदॄ-
दरकण्टिका, स्त्री, (दर ईषत् कण्टो यस्याः
दरणिः, पुं, (दॄ विदारणे + “दृणातेरप्यनिः ।” २ ।
|
दरत्, [द्] स्त्री, (दृणातीति । दॄ विदारणे +
दरदं, क्ली, (दर ईषत् दायति शुध्यतीति । दै +
दरदः, पुं, (दरं भयं ददातीति । दा + कः ।) देश-
दरिः, स्त्री, (दॄ + इन् ।) दरी । इति शब्द-
|
दरितः, त्रि, (दरो भयमस्य सञ्जातः । दर +
दरिद्रः, पुं, (दरिद्राति दुर्गच्छतीति । दरिद्रा +
दरिद्रा, क्ष लु दुर्गत्याम् । इति कविकल्पद्रुमः ॥
दरिद्रायकः, त्रि, (दरिद्रातीति । दरिद्रा + ण्वुल् ।)
दरिद्रितः, त्रि, (दरिद्रा + कर्त्तरि क्तः ।) दरिद्रः ।
दरिद्रिता, [ऋ] त्रि, (दरिद्रा + तृच् ।) दरि-
दरोदरं, क्ली, (दरो भयं तज्जनकं उदरं यस्य ।
दरोदरः, पुं, (दरजनकमुदरं यस्य ।) दुरोदरः ।
दर्द्दरः, पुं, पर्व्वतः । (यथा, रामायणे । २ ।
दर्द्दराम्रः, पुं, व्यञ्जनविशेषः । तत्पर्य्यायः । मीना-
दर्द्दरीकं, क्ली, (दारयतीव कर्णौ । दॄ + णिच् +
दर्द्दरीकः, पुं, (दारयतीव कर्णौ इति । दॄ +
दर्द्दुरं, क्ली, ग्रामजालम् । इति मेदिनी । रे, १६७ ॥ दर्द्दुरः, पुं, (दृणाति कर्णौ शब्देनेति । दॄ +
|
दर्द्दुरा, स्त्री, (दृणाति दारयति वा असुरानिति ।
दर्द्दूः, पुं, (दरिद्राति दुर्गच्छत्यङ्गमनेनेति । दरिद्रा +
दर्द्रुः, पुं, (दरिद्रा + बाहुलकात् उः । र्यालोपश्च ।)
दर्द्रुघ्नः, पुं, (दर्द्रुं हन्तीति । दर्द्रु + हन् + टक् ।)
दर्द्रुणः, त्रि, (दर्द्रुरस्यास्तीति । दर्द्रु + “लोमादि-
दर्द्रूः, पुं, (दरिद्रा + ऊः । र्यालोपश्च ।) दद्रुरोगः ।
दर्द्रूणः, त्रि, (दर्द्रूरस्यास्तीति । दर्द्रू + नः ।) दद्रु-
दर्द्रूरोगी, [न्] त्रि, (दर्द्रूरोगोऽस्यास्तीति । दर्द्रू-
दर्पः, पुं, (दृप्यते इति । दृप् + भावे घञ् ।)
|
दर्पकः, पुं, (दर्पयति हर्षयति मोहयति वेति ।
दर्पणं, क्ली, (दर्पयति सन्दीपयतीति । दृप् +
दर्पणः, पुं, क्ली, (दर्पयति सन्दीपयतीति । दृप् +
दर्पारम्भः, पुं, (दर्पस्य आरम्भः) अहङ्कारा-
दर्भः, पुं, (दृणाति विदारयतीति । “दॄदलिभ्यां
|
दर्भटं, क्ली, (दृभ्यते निभृतस्थाने विरच्यते इति ।
दर्भपत्रः, पुं, (दर्भस्य कुशस्येव पत्राणि यस्य ।)
|
दर्भाह्वयः, पुं, (दर्भं आह्वयते स्पर्द्धते सदृशत्वात् ।
दर्व्वः, पुं, (दृणाति विदारयतीति । दॄ + “कॄगॄशॄदॄ-
दर्व्वरीकः, पुं, (दॄ विदारे + “फर्फरीकादयश्च ।”
दर्व्वटः, पुं, (दर्व्वाय हिंसायै अटतीति । अट +
दर्व्विः, स्त्री, (दृणाति विदारयत्यनेनेति । दॄ +
दर्व्विकः, पुं, (दर्व्वि + स्वार्थे कन् । अभिघानात्
दर्व्विका, स्त्री, (दर्व्वि + स्वार्थे कन् + टाप् ।)
दर्व्वी, स्त्री, (दर्व्वि + वा ङीष् ।) दर्व्विः । इति
दर्व्वीकरः, पुं, (दर्व्वीं फणां करोतीति कृ + “कृञो
|
दर्शः, पुं, (दृश्येते उपर्य्यधोमावापन्नसमसूत्रपात-
|
दर्शकः, पुं, (दर्शयति नृपादिसमीपगमनपथमिति ।
दर्शतः, पुं, (दृश्यते गगनमार्गे इति । दृश +
दर्शनं, क्ली, (दृश्यतेऽनेनेति । दृश् + करणे ल्युट् ।)
|
|
दर्शनीयः, त्रि, (दृश्यते इति । दृश् + अनीयर् ।)
दर्शयामिनी, स्त्री, (दर्शस्यामावास्याया इव
दर्शयिता, [ऋ] त्रि, (दर्शयतीति । दृश +
|
दर्शविपत्, [द्] पुं, (दर्शे अमावस्यायां विपत्
दर्शितः, त्रि, (दृश् + णिच् + क्तः ।) दर्शनं कारितः ।
दल, क भेदे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-परं-
दल, मि भेदे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां-परं-
दलं, क्ली, (दलतीति । दल + अच् ।) उत्सेधः ।
दलकोषः, पुं, (दलान्येव कोषा यस्य । तस्य पुष्पेषु
दलनिर्म्मोकः, पुं, (दलति विदारयतीति दलं वल्क-
दलनी, स्त्री, (दल्यते अनेनेति । दल + करणे
|
दलपः, पुं, (दल्यते असौ दल्यते अनेन वा ।
दलपुष्पा, स्त्री, (दलानि पत्रानीव पुष्पाण्यस्याः ।)
दलसारिणी, स्त्री, (सारोऽस्त्यस्या इति । सार +
दलसूचिः, पुं, (दलस्य सूचिरिव ।) कण्टकम् ।
दलस्नसा, स्त्री, (दलस्य स्नसा स्नायुः ।) पत्र-
दलाढकः, पुं, (दलैराढक इव ।) स्वयं जात-
दलाढ्यः, पुं, (दलेन भेदेन आढ्यः ।) पङ्ककर्व्वटः ।
दलामलं, क्ली, (दलेन अमलम् ।) मरुवकवृक्षः ।
दलाम्लं, क्ली, (दलेषु अम्लो रसो यस्य ।) चुक्रम् ।
दलिः, स्त्री, पुं, (दल्यते इति । दल + “सर्व्वधातुभ्य
दलिकं, क्ली, (दल्यत भिद्यते इति । दल + इन् +
दलितं, त्रि, (दलमस्य जातम् । दल + तारका-
|
दलेगन्धिः, पुं, (दले गन्धो यस्य समासान्त इत् ।
दल्भः, पुं, (दलति विशीर्णो भवत्यनेनेति । दल +
दल्मिः, पुं, (दलति विदारयति असुरानिति ।
दव, इ व्रजे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां-परं-
दवः, पुं, (दुनोति पीडयतीति । दु + अच् ।)
दवथुः, पुं, (दवनमिति । टु दु उपतापे + “ट्वितो-
दवाग्निः, पुं, (दवानां वनानां अग्निः । यद्वा, दव
दविष्ठः, त्रि, (अयमेषामतिशयेन दूर इति । दूर +
दवीयान्, [स्] त्रि, (इदमनयोरतिशयेन दूरम् ।
दश, इ क त्विषि । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-
|
दश, इ क ङ दर्शे । दंशने । इति कविकल्पद्रुमः ॥
दश, [न्] त्रि, (दंशयति दीप्यते इति । दन्शि
दशकण्ठः, पुं, (दश कण्ठा गला यस्य ।)
दशकन्धजित्, पुं, (दशकन्धं रावणं जयतीति ।
दशकन्धरः, पुं, (दश कन्धरा ग्रीवा यस्य ।) रावणः ।
दशग्रीवः, पुं, (दश ग्रीवा यस्य ।) रावणः । इति
|
दशतिः, स्त्री, (दशावृत्या दश । निपातनात्
दशधा, व्य, (दशानां प्रकारः । दश + “संख्याया
दशनं, क्ली, (दश्यते इव शरीरमनेनेति । दन्श +
दशनः, पुं, क्ली, (दश्यतेऽनेनेति । दन्श--
दशनवासः, [स्] क्ली, (दशनानां वास इव आच्छा-
दशनाढ्या, स्त्री, (दशनः आढ्यो यस्याः ।
दशनोच्छिष्टः, पुं, निश्वासः । (दशनेन उच्छिष्टः ।)
दशपारमिताधरः, पुं, बुद्धः । इति हेमचन्द्रः । २ ।
दशपुरं, क्ली, (दश दिशः पिपर्त्तीति । पॄ +
दशपूरम् क्ली, (दश दिशः पूरयतीति । पूर +
|