शब्दकल्पद्रुमः/पिडका
पिडका, स्त्री, (पीडयतीति । पीड + ण्वुल् + टाप् ।
|
पिण्डं, क्ली, पुं, (पिण्डते संहतो भवतीति । पिडि
पिण्डः, पुं, (पिडि संहतौ + अच् ।) वोलः ।
|
|
पिण्डकं, क्ली, (पिण्ड इव कायतीति । कै + कः ।)
पिण्डकः, पुं, (पिण्ड इव कायतीति । कै + कः ।)
पिण्डकन्दः, पुं, (पिण्डाकारः कन्दः ।) पिण्डालुः ।
|
पिण्डखर्ज्जूरः पुं, (पिण्डवत् खर्ज्जूरः ।) स्वनामं-
पिण्डखर्ज्जूरी, स्त्री, (पिण्डखर्ज्जूर + स्त्रियां ङीष् ।)
पिण्डगोसः, पुं, (पिण्डवत् संहतो गोसः ।) गन्ध-
पिण्डतैलकः, पुं, (पिण्डवत् तैलं यस्य । कप् ।)
पिण्डदः, पुं, (पिण्डं ददातीति । दा + कः ।)
पिण्डपदं, क्ली, (पिण्डस्य संहतस्य पदम् ।) अङ्क-
|
पिण्डपादः, पुं, (पिण्ड इव पादो यस्य ।) हस्ती ।
पिण्डपुष्पं, क्ली, (पिण्ड इव पुष्पं पुष्पगुच्छो यस्य ।)
पिण्डपुष्पकः, पुं, (पिण्डपुष्पमिव प्रतिकृतिः । “इवे
पिण्डफला, स्त्री, (पिण्ड इव फलं यस्याः ।)
पिण्डबीजकः, पुं, (पिण्डवत् बीजानि यस्य । कप् ।)
पिण्डमुस्तां, स्त्री, (पिण्डवत् स्थूला मुस्ता ।)
पिण्डमूलं, क्ली, (पिण्डमिव मूलमस्य ।) गर्जरम् ।
पिण्डलः, पुं, (पिडि संहतौ + बाहुलकात् कलच् ।)
पिण्डसः, पुं, (पिण्डेन परदत्तग्रासेन सनोति
पिण्डा, स्त्री, (पिण्ड + टाप् ।) पिण्डायसम् । कस्तूरी-
पिण्डातः, पुं, (पिण्ड इव अतति सादृश्यमनुकरो-
पिण्डाभ्रं, क्ली, (पिण्डवत् आभ्रं मेघजलसम्बन्धि-
पिण्डायसं, क्ली, (पिण्डं संहतमायसम् ।)
पिण्डारं, क्ली, (पिण्डं संहतमृच्छतीति । ऋ +
|
पिण्डारः, पुं, (पिण्डं ऋच्छतीति । ऋ + अण् ।)
पिण्डालुः, पुं, (पिण्डवत् स्थूल आलुः ।) कन्द-
पिण्डालुकं, क्ली, (पिण्डालुरिव प्रतिकृतिः । इवार्थे
पिण्डाह्वा, स्त्री, (पिण्डां कस्तूरीविशेषमाह्वयते
पिण्डिः, स्त्री, (पिडि संहतौ + इन् ।) पिण्डिका ।
पिण्डिका, स्त्री, (पिण्डन्ते संहतानि भवन्ति
|
पिण्डितं, त्रि, (पिडि + क्तः ।) गणितम् । घनम् ।
पिण्डिलः, पुं, (पिण्डवदाकृतिरस्त्यस्येति । पिण्ड +
|
पिण्डिला, स्त्री, (पिण्डिल + टाप् ।) गोडुम्बा ।
पिण्डी, [न्] त्रि, (पिण्डोऽस्त्यस्येति । इनिः ।)
पिण्डी, स्त्री, (पिण्डाकारोऽस्त्यस्या इति । अच् ।
पिण्डीतकः, पुं, (पिण्डीं स्वल्पपिण्डं तनोतीति ।
पिण्डीतगरः, पुं, (पिण्ड्या पुष्पावच्छेदे स्वल्पपिण्डेन
पिण्डीतगरकः, पुं, (पिण्डीतगर + स्वार्थे संज्ञायां
पिण्डीतरुः, पुं, (पिण्ड्या उपलक्षितस्तरुः ।)
पिण्डीपुष्पः, पुं, (पिण्डीवत् पुष्पं पुष्पस्तवको
पिण्डीरः, पुं, (पिण्डीवत् पिण्डाकाराणीत्यर्थः
पिण्डीशूरः, पुं, (पिण्ड्यां पिण्डव्यापारे भोजने
|
पिण्डोलिः, स्त्री, भुक्तसमुज्झितः । इति हेम-
पिण्या, स्त्री, पण्यते स्तूयते रोगहन्तृत्वात् पण्या
पिण्याकः, पुं, क्ली, (पिनष्टीति । पिषॢ संचूर्णने
पितरौ, पुं, जनकजनयित्र्यौ । माता च पिता
पिता, [ऋ] पुं, पाति रक्षत्यपत्यं यः । (पा
|
|
|
|
पितामहः, पुं, (पितुः पितेति । “पितृव्यमातुल-
पितामही, स्त्री, (पितुर्मातेति । पितृव्यमातुलेत्यत्र
पितृकं, त्रि, (पितुः सम्बन्धि पितुरागतं वेति ।
पितृकाननं, क्ली, (पितॄणां काननमिव ।) श्मशा-
पितृगृहं, क्ली, (पितॄणां गृहम् ।) श्मशानम् ।
|
पितृतर्पणं, क्ली, (तृप्यन्तेऽनेनेति । तृप् + करणे
पितृतिथिः, स्त्री, (पितृप्रिया तिथिरिति मध्य-
पितृतीर्थं, क्ली, (पितृप्रियं तीर्थम् ।) गया । इति
|
|
|
पितृदानं, क्ली, (पितरि पित्रे वा दानम् ।) पित्राद्यु-
पितृदानकं, क्ली, (पितृदान + स्वार्थे कन् ।)
पितृपक्षः, पुं, (पितृप्रियः पक्षः ।) गौणाश्विन-
पितृपतिः, पुं, (पितॄणां पतिः ।) यमः । इत्य-
पितृपिता, [ऋ] पुं, (पितुः पिता ।) पितामहः ।
पितृप्रसूः, स्त्री, (पितणां प्रसूर्मातेव । पितृकृत्ये
|
पितृप्रियः, पुं, (पितॄणां प्रियः ।) भृङ्गराजः ।
पितृबन्धुः, पुं, (पितुर्बन्धुः ।) पितामहभगिनी-
पितृबान्धवः, पुं, (पितुर्बान्धवः ।) पितृबन्धुः ।
पितृभोजनः, पुं, (पितृभिर्भुज्यते इति । भुज +
पितृभ्राता, [ऋ] पुं, (पितुर्भ्राता ।) पितृव्यः ।
पितृयज्ञः, पुं, (पितृभ्यः पितॄनुद्दिश्येत्यर्थः यो
पितृलोकः, पुं, (पितॄणां लोकः ।) पितॄणां भुव-
|
|
पितृवनं, क्ली, (पितॄणां वनमिव ।) श्मशानम् ।
पितृवनेचरः, पुं, (पितृवने श्मशाने चरतीति ।
|
पितृवसतिः, स्त्री, (पितॄणां वसतिर्यत्र ।) शवशयन-
पितृव्यः, पुं, (पितुर्भ्राता । “पितृव्यमातुलमाता-
पितृष्वसा, [ऋ] स्त्री, (पितुः स्वसा भगिनी ।
पितृष्वस्रीयः, त्रि, पितृष्वसुरपत्यम् । (पितृष्वसृ +
पितृसन्निभः, पुं, (सम्यङ्निंभातीति सन्निभस्तुल्यः ।
पितृसूः, स्वी, (सूते इति सूर्जननी । पितॄणां
पितृहूः, पुं, (पितॄनाह्वयत्यनेनेति । पितृ + ह्वे +
पित्तं, क्ली, (अपिदीयते प्रकृतावस्थया रक्ष्यते
|
|
|
|
|
पित्तघ्नी, स्त्री, (पित्तं हन्तीति । हन + “अमनुष्य-
पित्तज्वरः, पुं, (पित्तनिमित्तको ज्वरः ।) पैत्तिक-
|
|
|
पित्तद्रावी, [न्] पुं, (पित्तं द्रावयतीति । द्रु +
पित्तरक्तं, क्ली, (पित्तसंसृष्टं रक्तमिति मध्यपद-
पित्तलं, क्ली, (पित्तं तद्वर्णं लातीति । ला + कः ।)
पित्तला, स्त्री, (पित्तल + टाप् ।) तोयपिप्पली ।
पित्तारिः, पुं, (पित्तानामरिर्नाशकः ।) पर्प्पटः ।
पित्र्यं, क्ली, (पितरो देवता अस्येति । पितृ + “वाय्-
|
पित्र्यः, पुं, (पितुस्तुल्य इति । बाहुलकात् यत् ।
पित्र्या, स्त्री, (पितरो देवता अस्या इति । पितृ +
पित्सन्, [त्] पुं, (पतितुमिच्छतीति । पत्
पित्सलं, क्ली, (पतत्यत्रेति । पत + “सलः पते-
पिधानं, क्ली, (अपि + धा + ल्युट् । अपेरल्लोपः ।)
पिनद्धः, त्रि, (अपि नह्यते स्मेति । अपि + नह +
पिनाकः, पुं, क्ली, (पाति रक्षति पनाय्यते स्तूयते
|
पिनाकी, [न्] पुं, (पिनाकोऽस्त्यस्येति । इनिः ।)
पिन्यासं, क्ली, (अपिगतो विज्ञातो व्यक्तगन्ध-
पिपतिषन्, [त्] त्रि, (पतितुमिच्छतीति । पत
पिपतिषुः, पुं, (पतितुमिच्छतीति । पत + सन् ।
पिपासा, स्त्री, (पातुमिच्छेति । पा + सन् + अः ।
पिपासितः, त्रि, (पिपासा जातास्येति । पिपासा
पिपासुः, त्रि, (पातुमिच्छुः । पा + सन् + उः ।)
पिपीतकः, पुं, ब्राह्मणविशेषः । अस्य प्रमाणं
पिपीतकी, स्त्री, (पिपीतको ब्राह्मणविशेषः प्रवर्त्त-
|
|
पिपीलकः, पुं, (अपिपीलतीति । अपि + पील स्तम्भने
पिपीलिका, स्त्री, (पिपीलक + टापि अत इत्वम् ।)
पिपीली, स्त्री, (अपिपीलतीति । पील् + अच् ।
पिप्पटा, स्त्री, खाद्यद्रव्यविशेषः । तत्पर्य्यायः ।
पिप्पलं, क्ली, (पीयते इति । पा + अलच् । पृषो-
पिप्पलः, पुं, (पिप्पलं जलं सिच्यमानत्वेनास्त्यस्य
|
|
|
|
पिप्पलकं, क्ली, (पीयते इति । पा + अलच् ।
पिप्पलिः, स्त्री, (पिपर्त्तीति । पॄ लि पूर्त्तौ + बाहु-
पिप्पली, स्त्री, (पिपर्त्तीति + पॄ + बाहुलकात्
पिप्पलीका, स्त्री, अश्वत्थीवृक्षः । इति राज-
पिप्पलीमूलं, क्ली, (पिप्पल्या मूलमिव मूलमस्य ।)
|
पिप्पिका, स्त्री, दन्तमलम् । इति हेमचन्द्रः ।
पिप्लुः, पुं, (अपि प्लवते देहोपरि इति । अपि +
पियालः, पुं, (पीयते तर्पयतीति । पीय + “पीयु-
पिल, क नुदि । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-
पिलुकः, पुं, (अपिलातीति । अपि + ला + बाहु-
पिलुपर्णी, स्त्री, (पिलोरिव पर्णमस्याः । ङीष् ।)
पिल्लः, पुं, (क्लिन्ने चक्षुषी यस्येति । “इनच्पिट-
|
पिल्लका, स्त्री, (पिल्लेन क्लेदयुक्तचक्षुषा काय-
पिव, इ सेचने । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां-परं-
पिश, श प अवयवे । इति कविकल्पद्रुमः ॥
पिशङ्गः, पुं, (पिंशतीति । पिश + “विडादिभ्यः
पिशाचः, पुं, (पिशितं मांसमश्नातीति । पिशित +
पिशाचकी, [न्] पुं, (पिशाचाः सन्त्यस्येति ।
पिशाचद्रुः, पुं, (पिशाचानां द्रुः पिशाचप्रियो द्रुर्वा
पिशाचवृक्षः, पुं, (पिशाचानां वृक्षः पिशाचप्रियो
|
पिशाचसभं, क्ली, पिशाचानां सभा । इति नपुं-
पिशाची, स्त्री, (पिशाच + ङीष् ।) पिशाचिका ।
पिशितं, क्ली, (पिंशति अवयवीभवतीति । पिश
पिशिता, स्त्री, (पिशितवद्गन्धोऽस्त्यस्या इति ।
पिशिताशी, [न्] त्रि, (पिशितं अश्नातीति ।
पिशी, स्त्री, (पिंशतीति । पिश + कः । गौरादि-
पिशुनं, क्ली, (पिंशतीति । पिश + “क्षुधिपिशि-
पिशुनः, पुं, (पिश + उनन् । स च कित् ।) कपि-
पिशुनः, त्रि, (पिश + उनन् । स च कित् ।)
|
पिशुना, स्त्री, (पिशुन + टाप् ।) पृक्का । इति
पिष, ध औ ऌ चूर्णने । इति कविकल्पद्रुमः ॥
पिष्टं, क्ली, (पिष्यते स्मेति । पिष + क्तः ।) सीस-
पिष्टकं, क्ली, (पिष्टमिव प्रतिकृतिः । इवार्थे कन् ।)
पिष्टकः, पुं, (पिष्टानां विकार इति । “संज्ञा-
|
पिष्टपं, क्ली, पुं, (विशन्त्यत्र सुकृतिन इति ।
पिष्टपचनं, क्ली, (पच्यते अत्रेति । पच + आघारे
पिष्टपाकभृत्, क्ली, (पिष्टपाकं कृदभिहितो भाबो
पिष्टपूरः, पुं, (पिष्टैः पूर्य्यते इति । पूरि + कर्म्मणि
पिष्टवर्त्तिः, पुं, (पिष्टं वर्त्तयतीति । वर्त्ति + इन् ।)
पिष्टसौरभं, क्ली, (पिष्टेन पेषणेन सौरभं यस्य ।)
पिष्टातः, पुं, (पिष्टं अतति गच्छतीति । अत +
पिष्टिकं, क्ली, (पिष्टमुत्पत्तिकारणत्वेनास्त्यस्येति ।
पिष्टिका, स्त्री, (पिष्टं पेषणं साधनतया अस्त्यस्या
|
पिष्टोडी, स्त्री, श्वेताम्लिः । इति राजनिर्घण्टः ॥ पिस, इ कि द्युतौ । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-
पिस, ऋ गत्याम् । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां-परं-
पिस, क षट्टार्थे । गत्याम् । इति कविकल्पद्रुमः ॥
पिहितं, त्रि, (अपि धीयते स्मेति । धा + क्तः ।
पी, ङ य पाने । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (दिवां-
पीठं, त्रि, (पेठन्त्युपविशन्त्यस्मिन्निति । पिठ +
|
|
|
|
|
|
|
पीठकेलिः, पुं, (पीठे आसने केलिर्नर्म्मादिरस्य ।)
पीठमर्द्दः, पुं, (मृद्नातीति । मृद् + अच् ।
पीठसर्पी, [न्] त्रि, (पीठेन सर्पतीति । सृप् +
पीठी, स्त्री, (पीठ + स्वल्पार्थे ङीष् ।) आसनम् ।
पीड, ऋ क वाधे । गाहे । इति कविकल्पद्रुमः ॥
पीडनं, क्ली, (पीड वाधे अवगाहे वा + भावे-
|
पीडा, स्त्री, (पीडनमिति । पीड + “षिद्भिदा-
पीडितं, त्रि, (पीड + क्तः । यद्वा, पीडास्य
|
पीतं, क्ली, (पा + भावे क्तः ।) पानम् । इति
पीतः, पुं, (पिबति वर्णान्तरमिति । पा + कर्त्तरि
|
पीतं, त्रि, (पीतवर्णोऽस्यास्तीति । अच् ।) पीत-
पीतकं, क्ली, (पीत + “यावादिभ्यः कन् ।” ५ ।
|